- podstawa umorzenia egzekucyjnego i etap na którym postępowanie zostało umorzone;
- czynności podjęte przez komornika w postępowaniu, w tym podjęte celem ustalenia składników majątku dłużnika;
- podejmowanie przez dłużnika działań celem obstrukcji postępowania;
- dokonywanie przez dłużnika dobrowolnych wpłat skutkujących zakończeniem postępowania przed podjęciem przez komornika działań wymagających zwiększonego nakładu pracy.
PRZYKŁAD 1:
Wierzyciel wniósł o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, jako sposób egzekucji wskazując nieruchomość dłużnika. Komornik zajął nieruchomość zgodnie z wnioskiem wierzyciela, lecz nie przystąpił do dalszych czynności wskutek nieopłacenia zaliczki na wydatki w toku postępowania. Po upływie sześciu miesięcy komornik umorzył postępowanie na podstawie art. 824 par. 1 pkt 4 kodeksu postępowania cywilnego z uwagi na bezczynność wierzyciela i obciążył go opłatą w wysokości 5 proc. wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania. Uzasadnienie wniosku o miarkowanie opłaty egzekucyjnej mogłyby stanowić poniższe argumenty:
- umorzenie postępowania na jego początkowym etapie,
- stosunkowo niewiele czynności podjętych przez komornika w postępowaniu.
PRZYKŁAD 2:
W toku postępowania egzekucyjnego wyegzekwowano całość dochodzonej przez wierzyciela kwoty. Egzekucja prowadzona była z rachunku bankowego dłużnika oraz jego wynagrodzenia za pracę. Dłużnik dokonywał bezpośrednich wpłat na rachunek bankowy komornika, w związku z czym zadłużenie zostało spłacone w terminie dwóch miesięcy, bez konieczności zajmowania majątku dłużnika, a także bez przeprowadzenia czynności terenowych w miejscu zamieszkania dłużnika. Na skutek poważnego wypadku, dłużnik został pozbawiony możliwości zarobku i musi podjąć kosztowne leczenie. Uzasadnienie wniosku o miarkowanie opłaty egzekucyjnej mogłyby stanowić poniższe argumenty:
- nagły wypadek dłużnika,
- brak zdolności zarobkowych oraz kosztowne leczenie,
- chęci dłużnika do jak najszybszego zaspokojenia wierzyciela, udowodnione bezpośrednimi wpłatami,
- stosunkowo niewiele czynności podjętych przez komornika w postępowaniu.
2. Sytuacja majątkowa oraz wysokość dochodów
Drugą przesłankę stanowią szczególne okoliczności odnoszące się do sytuacji majątkowej oraz wysokości dochodów dłużnika bądź wierzyciela. Z punktu widzenia dłużnika, przesłankę tą należy traktować rygorystycznie. Niewystarczającym więc będzie wskazanie przez dłużnika, że przesłanką do obniżenia opłaty egzekucyjnej jest zła kondycja finansowa, czy też niskie dochody. Za szczególne okoliczności uznać więc trzeba zdarzenia nagłe, skutkujące znaczącym pogorszeniem sytuacji majątkowej czy wysokości dochodów takie jak: katastrofa naturalna, choroba wymagająca kosztownego leczenia, niespodziewana utrata pracy.
Postępowania wszczęte przed 1 stycznia 2019 r.
Na skutek nowelizacji postępowania egzekucyjnego dnia 1 stycznia 2019 roku utraciła moc ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (dalej jako: „u.k.s.e."), a w jej miejsce uchwalono dwie ustawy: ustawę z 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (dalej jako: „u.k.s.") oraz ustawę z 28 lutego 2018 roku o kosztach komorniczych (dalej jako: „u.k.k."). Obie ustawy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2019 roku. W związku z wprowadzonymi zmianami, do postępowań egzekucyjnych wszczętych i niezakończonych przed 1 stycznia 2019 stosuje się przepisy dotychczasowe, a więc przepisy u.k.s.e.
Od ogólnej zasady został wprowadzony jednak wyjątek, zgodnie z którym art. 29 oraz art. 30 ustawy o kosztach komorniczych stosuje się od dnia wejścia w życie rzeczonej ustawy, niezależnie kiedy zostało wszczęte postępowanie.
Do porządku prawnego wprowadzono nową opłatę (art. 29 u.k.k.), która nie występowała w poprzednim stanie prawnym. Obciąża się nią wierzyciela w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela albo na podstawie art. 824 par. 1 pkt 4 (bezczynność). W związku z tym, wniosek o miarkowanie opłaty egzekucyjnej sprzed nowelizacji nie zawierał uprawnienia wierzyciela do złożenia wniosku o miarkowanie opłaty w przypadku:
- umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela albo
- umorzenia postępowania z uwagi na bezczynność wierzyciela (art. 824 par. 1 pkt 4)
- gdyż prawo nie przewidywało opłaty związanej z umorzeniem postępowania w tych przypadkach.
Omawiana regulacja znacząco ogranicza uprawnienia wierzyciela (uprawnienia dłużnika pozostały takie same), który może zostać obciążony opłatą na mocy art. 29 u.k.k., lecz nie może on złożyć wniosku o jej miarkowanie. W takiej sytuacji brak przepisu regulującego te zmiany należy uznać za przeoczenie ustawodawcy oraz lukę techniczną powstałą przy tworzeniu aktu prawnego, który ostatecznie stał się ustawą o kosztach komorniczych.
Luka ta została jednak uzupełniona w praktyce. Zgodnie z reprezentowanym poglądem, zarówno sąd, jak i komornik orzekający o kosztach postępowania egzekucyjnego po dniu 1 stycznia 2019 r., zobligowany jest do stosowania aktualnych, ze względu na datę orzekania, przepisów ustawy o kosztach komorniczych. (postanowienie SR w Tczewie z dnia 22 marca 2019 r., I Co 293/19, Legalis, postanowienie SR Gdańsk-Południe w Gdańsku z dnia 18 kwietnia 2019 r, XII 1Co 419/19, Legalis, Art. 48 KosztKomU red. Mendrek 2021, wyd. 1/M. Malczyk)
W związku z powyższym, dopuszczalne jest stosowanie aktualnych przepisów, które nie ograniczają uprawnień wierzyciela i umożliwiają złożenie wniosku o miarkowanie opłaty także w przypadku umorzenia postępowania na wniosek wierzyciela oraz umorzenia z uwagi na jego bezczynność.
Iwo Duszyński - aplikant adwokacki w RESIST Rezanko Sitek
Podstawy prawne
– ustawa z 24 września 2004 roku o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2004 r., nr 236, poz. 2356),
– ustawa z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 1964, nr 43 poz. 296)
– ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (DzU z 1997, nr 133 poz. 882)
– ustawa z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (DzU z 2018, poz. 771)
– ustawa z 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (DzU z 2018, poz. 770)