Egzekucja długów: Sąd może sprawdzić umowę o alimenty sporządzoną przed notariuszem

Sąd to nie pieczątka

Żona Marka D. wystąpiła o nadanie klauzuli aktowi męża, ale Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy odmówił, ponieważ wskazał, że nie jest możliwe ustalenie alimentów jedynie na podstawie decyzji dłużnika. Byłoby to sprzeczne z kodeksem rodzinnym. Notariusz powinien odmówić sporządzenia takiego aktu.

Sąd Okręgowy nie był tak radykalny, ale miał wątpliwości, czy dopuszczalne jest nadanie klauzuli takiemu aktowi, w szczególności czy sąd klauzulowy może badać zasadność tego postanowienia, a więc także meritum aktu notarialnego. Przypomniał, że umowa o alimenty (kodeks rodzinny bardzo ogólnie o niej wspomina w art. 135) odbiega od klasycznych umów, swoboda stron jest tu ograniczona. Z drugiej strony nadanie klauzuli ma charakter formalny, sąd nie bada podstaw merytorycznych długu.

Powołując się na te argumenty, prokurator PG Henryka Gajda-Kwapień opowiedziała się za rozstrzygnięciem, że sąd klauzulowy nie może badać merytorycznie takiej umowy, a wierzyciele – gdyby zostali pokrzywdzeni – mogą wystąpić o jej uznanie za nieważną. Prokuratura zainteresowała się umową i gdyby się dopatrzyła oszustwa, podjęłaby śledztwo. Trzeba też widzieć interes drugiej strony takiej umowy – dłużnika.

W tym momencie Henryk Pietrzkowski, sędzia przewodniczący, zapytał: – Czy trzeba aż tak bardzo martwić się o dłużnika?

Uchwała potwierdziła sceptycyzm SN co do tak daleko idącej swobody umów. Sąd klauzulowy może oddalić wniosek, jeśli umowa w sposób oczywisty wskazuje, że zobowiązanie co do alimentów zostało złożone w celu obejścia prawa.

– Sąd na żadnym etapie postępowania nie może być bezradny, nie może pieczętować, potwierdzać nadużycia, na które ta umowa bez wątpienia wskazywała – powiedział sędzia Pietrzkowski. SN potwierdził natomiast, że umowy dotyczące alimentów są generalnie dopuszczalne i dopuszczalne jest nadawanie im klauzuli wykonalności.