500 plus: ustalanie dochodu do świadczeń rodzinnych - zmiany

Czytaj również:

Jakie dokumenty dołączyć do wniosku w programie 500+

Nie będzie weryfikacji 500+ wstecz

Trzeba złożyć wniosek o 500+

Nowe rozwiązania wprowadzono ustawą z 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (dalej nowelizacja). Aktem tym zmieniono m.in. ustawy: o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tzw. ustawa 500+), o świadczeniach rodzinnych, o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz o Karcie Dużej Rodziny.

Na czym polegają zmiany

Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci przewiduje wypłatę świadczenia wychowawczego w wysokości 500 zł na dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia. Świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko należy się, jeżeli dochód w przeliczeniu na członka rodziny nie przekracza 800 zł, a w sytuacji, gdy w rodzinie jest niepełnosprawne dziecko – 1200 zł. Natomiast na drugie i kolejne dziecko świadczenie wychowawcze przysługuje niezależnie od osiąganego dochodu. Nowe przepisy nie modyfikują podstawowych zasad ustawy 500+. Wprowadzone zmiany mają jednak na celu m.in. ograniczenie takiego ustalania dochodu, aby dopasować go do kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko. Polegają one m.in. na:

- wyłączeniu stosowania przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek jego rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bądź dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej, a następnie – w okresie 3 miesięcy od daty utraty dochodu – ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło bądź ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą,

- przy ustalaniu dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przyjmowaniu miesięcznego dochodu w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia, przez ministra właściwego do spraw rodziny,

- zastrzeżeniu, że świadczenie wychowawcze przyznaje się osobie samotnie wychowującej dziecko dopiero po wyczerpaniu możliwości dochodzenia świadczeń alimentacyjnych od drugiego rodzica dziecka, chyba że jest to niemożliwe z obiektywnych przyczyn, np. gdy drugie z rodziców nie żyje lub ojciec dziecka jest nieznany,

- doprecyzowaniu, że dziecko zalicza się jednocześnie do rodzin obydwojga rodziców, jeżeli jest ono, zgodnie z orzeczeniem sądu, pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji bądź żyjących w rozłączeniu, a opieka naprzemienna jest sprawowana w porównywalnych i powtarzających się okresach (kwota świadczenia 500+ powinna być w takim przypadku ustalana każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty świadczenia 500+ przysługującego za dany miesiąc),

- przyjęciu, że w razie wątpliwości co do spełniania przez osobę otrzymującą świadczenie wychowawcze warunków uprawniających do tego świadczenia, w tym warunku zamieszkiwania w Polsce, taka osoba może zostać wezwana do osobistego złożenia, w wyznaczonym terminie, wyjaśnień i informacji potwierdzających spełnianie wymaganych warunków.

Wskazane wyżej nowe regulacje mają zastosowanie po raz pierwszy przy ustalaniu prawa do świadczeń 500+ na okres rozpoczynający się od 1 października 2017 r. (art. 15 i art. 19 nowelizacji).

Przykład:

Załóżmy, że matka dziecka wychowuje je samotnie. Przed zmianami w ustawie 500+ ustalenie alimentów na rzecz dziecka od drugiego z rodziców nie było konieczne do uzyskania przez osobę deklarującą samotne wychowywanie dziecka prawa do świadczenia 500+ na to dziecko. Natomiast po zmianach świadczenie 500+ na dane dziecko nie przysługuje, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz tego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:

- drugie z rodziców dziecka nie żyje,

- ojciec dziecka jest nieznany,

- powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,

- sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka bądź

- dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.

W sytuacji, gdy osoba samotnie wychowująca dziecko, której prawo do świadczenia 500+ w stosunku do danego dziecka jest uzależnione od ustalenia na jego rzecz świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców:

- złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia 500+, ale

- nie dołączy do tego wniosku wymaganego tytułu wykonawczego,

podmiot realizujący świadczenie 500+ powinien przyjąć wniosek i, w zakresie ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego w stosunku do tego dziecka, wyznaczyć termin trzech miesięcy na dostarczenie tytułu wykonawczego. W razie dostarczenia tego tytułu w wyznaczonym terminie, świadczenie wychowawcze będzie przysługiwać od miesiąca złożenia wniosku. Natomiast niezastosowanie się do wezwania spowoduje zasadniczo pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia. Jednak w sytuacji, gdy osoba samotnie wychowująca dziecko nie dostarczy tytułu wykonawczego, gdyż sąd wydał postanowienie w przedmiocie odmowy udzielenia zabezpieczenia w sprawie o alimenty, bieg terminu na dostarczenie tego tytułu ulegnie zawieszeniu. W takim przypadku, w razie późniejszego dostarczenia tytułu wykonawczego, świadczenie 500+ będzie przysługiwać od miesiąca złożenia wniosku o to świadczenie, ale nie wcześniej niż od miesiąca, od którego drugi rodzic został zobowiązany do zapłaty alimentów.

W nowych przepisach zrezygnowano z określania przez ministra właściwego do spraw rodziny wzoru wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego i wzorów załączników do tego wniosku w drodze rozporządzenia. Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 27 lipca 2017 r. określono tylko zakres informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczenia 500+. Minister może także zamieścić wzór wniosku i załączników w Biuletynie Informacji Publicznej (por. wyjaśnienia resortu dot. nowelizacji http://www.mpips.gov.pl). Zmiany te dotyczą także dokumentów składanych od 1 sierpnia 2017 r. na okres do 30 września 2017 r.

Świadczenia rodzinne i pomoc uprawnionym do alimentów

W ustawie o świadczeniach rodzinnych wprowadzono m.in. zmiany polegające na:

- doprecyzowaniu, że zasiłek rodzinny na osoby w wieku powyżej 18 roku życia, spełniające warunki do jego przyznania, w razie zakończenia nauki w szkole wyższej, przysługuje do końca roku akademickiego, w którym nastąpiło zakończenie nauki w szkole wyższej, nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia,

- wskazaniu, że z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje jeden dodatek do zasiłku rodzinnego – niezależnie od liczby dzieci, nad którymi dana osoba sprawuje opiekę w czasie korzystania z urlopu wychowawczego oraz

- przyjęciu, że jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka nie przysługuje w sytuacji, gdy osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzanego przez sąd na rzecz dziecka od drugiego rodzica dziecka (warunek ten nie dotyczy sytuacji, gdy: rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany, powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone, sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka bądź dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach).

Przykład:

Również w zmienionej nowelizacją ustawie o świadczeniach rodzinnych przyjęto, że w razie ustalania dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy przyjmuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia, przez ministra właściwego do spraw rodziny. Do wniosku o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych trzeba dołączyć m.in. zaświadczenie naczelnika urzędu skarbowego, dotyczące członków rodziny rozliczających się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, zawierające informacje odpowiednio o: formie opłacanego podatku, wysokości przychodu, stawce podatku i wysokości opłaconego podatku – w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy.

Wskazane wyżej nowe regulacje mają zastosowanie po raz pierwszy przy ustalaniu prawa do świadczeń rodzinnych na okres zasiłkowy rozpoczynający się od 1 listopada 2017 r. (por. art. 6 i art. 17 nowelizacji). Zmiany analogiczne do zmian w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz w ustawie o świadczeniach rodzinnych wprowadzono także w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (art. 11 i art. 18 nowelizacji).

podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 27 lipca 2017 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczenia wychowawczego oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego (DzU z 2017 r. poz. 1465)

podstawa prawna: ustawa z 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (DzU z 2017 r. poz. 1428)

Zmiany od 1 stycznia 2018 r.

Przekazanie kompetencji wojewodzie