Nierówny podział możliwy tylko wyjątkowo

Co do zasady wartość tego, co przypadnie każdemu z byłych małżonków, powinna być taka sama bez względu na stopień przyczynienia się do powstania dorobku. Ta zasada obowiązuje niezależnie od powodu ustania wspólności (rozwód, separacja, intercyza, orzeczenie sądu o zniesieniu wspólności w czasie małżeństwa, upadłość, ubezwłasnowolnienie małżonka).

[srodtytul]Dysproporcja i ważne powody[/srodtytul]

Równe udziały w majątku wspólnym są wyrazem równego traktowania małżonków i równouprawnienia w stosunkach majątkowych po ustaniu wspólności majątkowej. W niektórych jednak sytuacjach takie rozwiązanie byłoby krzywdzące dla któregoś z małżonków.

Dlatego zarówno mąż, jak i żona mogą się domagać ustalenia przez sąd udziałów nierównych, z uwzględnieniem stopnia, w którym każde z nich przyczyniło się do powstania majątku.

Musi jednak istnieć – po pierwsze – dysproporcja, i to wyraźna, w przyczynieniu się do powstania majątku, a po drugie – ważne powody ustalenia nierównych udziałów. Chodzi tu raczej o względy etyczne niż o sam wkład w gromadzenie majątku wspólnego. Nie bez znaczenia przy ocenie owych „ważnych powodów” jest kwestia winy rozkładu pożycia. Dlatego możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym powinna działać na korzyść małżonka, któremu winy przypisać nie można.

O ważnych powodach ustalenia nierównych udziałów można mówić wtedy, gdy jeden z małżonków rażąco i uporczywie nie przyczyniał się do powstania majątku, choć miał siły i możliwości zarobkowe. Ważnym powodem może być również długoletnia separacja, podczas której każdy z małżonków gospodarował oddzielnie.

[srodtytul]Nie tylko zarobki[/srodtytul]

Nie wystarczy natomiast np. udowodnić, że majątek został zgromadzony wyłącznie dzięki wysokim zarobkom jednego z małżonków. Przez przyczynienie się do powstania majątku dorobkowego rozumie się bowiem także to, jak każdy pieniędzmi gospodarował.

Ustalenie nierównych udziałów może uzasadniać rażące uchylanie się od pomnażania dorobku rodziny, niepodejmowanie odpowiedniej pracy mimo możliwości i kwalifikacji, trwonienie zarobionych pieniędzy, wydawanie ich tylko na własne przyjemności.

W skrajnych wypadkach sąd może całkowicie pozbawić jednego z małżonków udziału w tym majątku.

[srodtytul]Także troska o dzieci i prowadzenie domu[/srodtytul]

Sądy nie są skłonne do ustalania nierównych udziałów w majątku dorobkowym. Jest to przecież wyjątek od zasady. Przy ocenie stopnia przyczynienia sąd musi uwzględniać także nakład osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Jeśli więc np. żona nie pracowała zawodowo albo jej zarobki były dużo niższe niż męża, ale wychowywała dzieci, zajmowała się domem, to sąd uzna, że ich udziały w majątku są takie same.

Z żądaniem ustalenia nierównych udziałów, tak samo jak o podział majątku dorobkowego, można wystąpić do sądu także kilka lat po rozwodzie czy orzeczeniu separacji.

Ustalenia nierównych udziałów mogą żądać spadkobiercy małżonka, ale tylko jeśli przed śmiercią wystąpił on o rozwód albo o unieważnienie małżeństwa.

[ramka] [b]Gdy udziały mają być różne[/b]

- Zasadniczo właściwym czasem na wystąpienie z żądaniem ustalenia nierównych udziałów jest sprawa sądowa o podział majątku wspólnego.

- Udowodnienie, że są ważne powody do ustalenia nierównych udziałów, należy do małżonka, który tego żąda. Strony mogą zawrzeć przed sądem ugodę w tej kwestii. Możliwość wystąpienia o to, tak jak możliwość wystąpienia do sądu o podział majątku dorobkowego, nie przedawnia się.