Posłowie Ruchu Palikota przygotowali projekt, który wprowadza nową instytucję rozwiązania małżeństwa przez zgodne oświadczenie woli złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Ponadto zakłada on uchylenie przepisu, na podstawie którego sądy orzekają odnośnie kwestii: czy i który małżonek ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego – niezależnie od żądania małżonków w tym przedmiocie oraz eliminuje przepis o zakazie orzekania rozwodu, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.
Wprowadzenie proponowanych zmian autorzy projektu uzasadniają tym, iż nie ma żadnych racjonalnych względów przemawiających za prowadzeniem postępowania sądowego w przypadku, gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci i składają zgodny wniosek o rozwiązanie małżeństwa z powodu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. – W takim bowiem przypadku rola sądu ogranicza się w istocie do zaakceptowania woli małżonków – przekonują posłowie.
W uzasadnieniu projektu parlamentarzyści Ruchu Palikota zapewniają, iż wejście w życie nowelizacji nie naruszy systemu prawa rodzinnego, ponieważ przewiduje odpowiednie mechanizmy zabezpieczające przed pochopnym podjęciem decyzji o rozwiązaniu małżeństwa. Posłowie podają, iż w systemach prawnych innych państw istnieją pozasądowe możliwości rozwiązania małżeństwa np. w Danii i w Federacji Rosyjskiej (w niektórych sytuacjach) możliwe jest dokonanie rozwodu przed organem administracyjnym. Ponadto ustawa ma w pewnej mierze odciążyć sądy od orzekania w sprawach rozwodów, co ma spowodować obniżenie wydatków budżetowych w obszarze wymiaru sprawiedliwości.
Największą nowością w projekcie jest przepis, normujący rozwiązanie małżeństwa przez zgodne oświadczenia woli obojga małżonków, złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Nie będzie ono dopuszczalne, jeżeli małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci. Oświadczenie będzie można cofnąć w terminie 30 dni od daty jego złożenia. Przy czym cofnięcie oświadczenia przez jednego z małżonków nie będzie wymagało zgody drugiego. W myśl projektowanych przepisów będzie następowało dopiero z upływem trzydziestodniowego terminu, w ciągu którego oświadczenie o rozwiązaniu małżeństwa może być jeszcze cofnięte. Oświadczenie będzie podlegało opłacie skarbowej w wysokości 84 zł.
W projekcie zaproponowano wyeliminowanie art. 57 k.r.i o. Dotyczącego orzekania o winie przy rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód, bowiem – zdaniem autorów nowelizacji – wina nie jest przesłanką rozwiązania małżeństwa przez sąd. Natomiast przesłanką rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia. – Nie ma zatem znaczenia, z czyjej winy rozkład ten nastąpił – uważają autorzy, którzy wskazują ponadto, iż ustalanie winy wymaga prowadzenia często długotrwałego i rozbudowanego postępowania dowodowego, które znacznie zwiększa koszty wymiaru sprawiedliwości i niepotrzebnie angażuje sąd.
