Dlaczego śledztwa trwają latami? Prokuratura: czas nie jest najważniejszy

Liczba postępowań przygotowawczych, które trwają ponad 5 lat wzrosła po 2015 r. nawet pięciokrotnie. Po ponad dwóch latach Rzecznik Praw Obywatelskich doczekał się odpowiedzi z resortu sprawiedliwości w tej sprawie. Wynika z niej, że pracę prokuratury trzeba oceniać po efektywności, a nie czasie trwania śledztwa.

Publikacja: 28.09.2023 12:52

Prokuratura Krajowa

Prokuratura Krajowa

Foto: rp.pl / Paweł Rochowicz

Pytania o przewlekłość postępowań trafiły do Ministra Sprawiedliwości w maju 2021 r. RPO przytoczył w wystąpieniu dane ze sprawozdań z działalności powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w sprawach karnych z lat 2015 - 2021.  Wynika z nich, że nawet pięciokrotnie wzrosła liczba spraw, w których prowadzone są długotrwałe postępowania, prowadzone dłużej niż 5 lat. Tendencja ta powoduje coraz częstsze wnioski o zastosowanie bądź przedłużenie tymczasowego aresztowania, co ma konsekwencje w niekorzystnych dla Polski orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. RPO prosił ministra o ustosunkowanie się do tych danych. Pytał o  ewentualne systemowe przyczyny przedłużania się postępowań przygotowawczych.

Minister przekazał wystąpienie RPO Prokuraturze Krajowej z poleceniem udzielenia odpowiedzi. Niestety, ta nie nadeszła.

Czytaj więcej

Pobyt za kratami bez wyroku musi mieć granicę czasową. Debata w "Rz"

Zaważył status Bodnara

Tymczasem problem nie utracił na aktualności. W roku 2022 postępowań przygotowawczych, które trwają powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy, było 25 979, powyżej 6 miesięcy do roku - 13 842, powyżej roku do 2 lat - 4080, powyżej 2 lat do 5 lat - 2534, ponad 5 lat - 648. 

W 2022 r. tymczasowe aresztowanie trwające powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy było stosowane w 5222 przypadkach, powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy - w 3127 przypadkach, powyżej 12 miesięcy do 2 lat - w 641przypadkach, a powyżej 2 lat - w 120 przypadkach.

Wobec braku odpowiedzi RPO Marcin Wiącek ponownie wystąpił w tej sprawie do MS w lipcu 2023 r. Tym razem doczekał się odpowiedzi. Dlaczego nie wcześniej?

Jak odpisał prokurator krajowy Dariusz Barski, autorem pierwszego wystąpienia z końca maja 2021 r. był Adam Bodnar. Prokurator  Krajowy nakazał pozostawienie jego pisma bez biegu, gdyż jego zdaniem Bodnar nie był już wówczas uprawniony do zajmowania stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich z uwagi na upływ kadencji. Barski powołuje się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z  15 kwietnia 2021 r. (sygn. K 20/20).

Powody przewlekłości

Prokurator Krajowy wyjaśnił także w odpowiedzi, że w ostatnich latach nastąpiło "istotne zwiększenie aktywności organów ścigania, zwłaszcza w sprawach o przestępstwa o charakterze gospodarczym, finansowym i skarbowym. " Od 2016 r. prokuratura prowadzi też więcej  śledztw w sprawie działalności zorganizowanych grup przestępczych, w tym międzynarodowych. W ocenie Barskiego, są one często skomplikowane, wielowątkowe, wymagają opinii biegłych, przeprowadzenie czynności w drodze współpracy międzynarodowej, tłumaczenia obszernych materiałów procesowych z języków obcych. Dlatego postępowania te trwają znacznie dłużej niż takie, w których stan faktyczny jest nieskomplikowany.

Ale to nie wszystko. Prokurator Krajowy zauważa, że kolejną przyczyną wzrostu liczby spraw długotrwałych jest również "podejmowanie i dalsze prowadzenie postępowań, które w latach poprzednich zostały niezasadnie zawieszone lub umorzone. 

Wzorcowe może trwać długo

Według Dariusza Barskiego dla oceny tendencji w zakresie czasu trwania postępowań karnych, nie wystarczy zestawienie danych z roku 2015 i z roku 2022, ponieważ "poczynając od roku 2021 liczba takich spraw w podstawowych kategoriach wykazuje wyraźną tendencję spadkową."

"Dane statystyczne przywołane w piśmie Pana Rzecznika należy ponadto dopełnić innymi danymi, pozwalającymi je ocenić w kontekście wyraźnego wzrostu efektywności działań prokuratury. W roku 2015 jednostki prokuratury zakończyły 835 416 postępowań — podczas gdy w roku 2022 było to 1 100 312 postępowań. W roku 2015 prokuratura skierowała 180 038 aktów oskarżenia — w roku 2022 skierowała 243 542 akty oskarżenia." -  - stwierdza prokurator krajowy. 

Jego zdaniem, efektywność prowadzenia postępowań przygotowawczych nie może być oceniana wyłącznie przez pryzmat czasu ich trwania, gdyż wynika ona z wielu czynników o charakterze obiektywnym. 

"Charakter długotrwały może mieć z natury rzeczy również postępowanie prowadzone w sposób wzorcowy, pozbawione jakichkolwiek uchybień ze strony organów tego postępowania, które mogłyby skutkować jego przewlekłością." - napisał Dariusz Barski w odpowiedzi dla RPO.

Pytania o przewlekłość postępowań trafiły do Ministra Sprawiedliwości w maju 2021 r. RPO przytoczył w wystąpieniu dane ze sprawozdań z działalności powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w sprawach karnych z lat 2015 - 2021.  Wynika z nich, że nawet pięciokrotnie wzrosła liczba spraw, w których prowadzone są długotrwałe postępowania, prowadzone dłużej niż 5 lat. Tendencja ta powoduje coraz częstsze wnioski o zastosowanie bądź przedłużenie tymczasowego aresztowania, co ma konsekwencje w niekorzystnych dla Polski orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. RPO prosił ministra o ustosunkowanie się do tych danych. Pytał o  ewentualne systemowe przyczyny przedłużania się postępowań przygotowawczych.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo dla Ciebie
Koniec abonamentu RTV. Ma go zastąpić opłata w wysokości 8-9 zł miesięcznie
Materiał Promocyjny
Finansowanie projektów związanych z odnawialnymi źródłami energii
Prawo pracy
Urlop na żądanie nie przechodzi na nowy rok
Nieruchomości
Zakaz pieców gazowych, obowiązkowa fotowoltaika. W Brukseli podano daty
Zdrowie
Ostrzeżenie przed popularnymi lekami na katar. "Nie stosować"
Prawo karne
Prezydent Andrzej Duda ułaskawił prawicowego publicystę
Materiał Promocyjny
Jak odróżnić nastoletni bunt od depresji. Poradnik dla nauczycieli