Śmierć 8-letniego Kamila z Częstochowy: Milczenie trzeba karać

Już nie Kamilek z Częstochowy jest ostatnią ofiarą przemocy domowej w Polsce. Zaledwie kilka dni po jego pogrzebie do szpitala w Łodzi trafił dziewięciomiesięczny chłopczyk, a rodzice usłyszeli zarzut znęcania z narażeniem na utratę jego zdrowia i życia.

– Świat zwariował – mówi „Rzeczpospolitej” Mateusz Chmielewski, działający w jednym z warszawskich ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy. I dodaje, że potrzeba surowych kar, nie tych zapisanych w kodeksie, tylko stosowanych przez sądy. A z tym bywa różnie. Ważne jest też to, co przyniesie do sądu prokurator.

Życie a praktyka

Z policyjnych statystyk wynika, że ok. 11 tys. małoletnich jest pokrzywdzonych przemocą domową. Dane oparte są na prowadzonych w poszczególnych latach postępowaniach przygotowawczych w sprawach stwierdzonych różnych przestępstw na nieletnich. Chodzi o przestępstwa znęcania się nad rodziną, spowodowania uszczerbku na zdrowiu, zgwałcenia, zabójstwa, a także pobicia.

W 2021 r. stwierdzono ich w sumie 2549. Najwięcej postępowań toczy się w związku z przestępstwem znęcania – w 2021 r. było ich 2078. W ostatnich trzech latach liczby te wzrosły w porównaniu z latami 2017–2018, co też obrazuje wzrost zjawiska w czasie pandemii. Na mniej więcej stałym poziomie utrzymują się liczby najpoważniejszych zbrodni na nieletnich, tj. zabójstw i zgwałceń. To samo dotyczy przestępstw zakwalifikowanych jako pobicie.

Czy prokuratorzy mają problem z udowodnieniem takich przestępstw?

– System nie działał od lat i nie działa do dziś. Będą następne małe ofiary – uważa prokurator Jarosław Polanowski (obecnie już w stanie spoczynku), który przez wiele lat zajmował się sprawami karnymi o znęcanie się i dalszymi modyfikacjami tego przestępstwa ze względu na jego często tragiczne skutki.

Czy trudno w takich sprawach zmienić kwalifikację prawną czynu na surowszą, a nawet najsurowszą?

– Nie jest trudno – uważa, choć zastrzega, że wszystko zależy od stanu faktycznego w sprawie. I dodaje, że mieści się to w taktyce procesowej: skoro można żądać więcej, to najwyżej się dostanie mniej. – To ryzyko procesowe. A reszta w rękach sądu – dodaje.

To może prokuratorzy nie dość skutecznie walczą o te oskarżenia przed sądami?

– Nie wyobrażam sobie, żeby tak było – mówi prokurator Piotr Kosmaty z Prokuratury Regionalnej w Krakowie. I dodaje, że są to sprawy trudne dowodowo. – Jest duża zmowa milczenia. Dziecko nie ma się jak bronić. A kiedy najbliższe otoczenie milczy, trudno zdobyć dowody.

Czytaj więcej

Prawo karne

Prof. Hołyst: Zabili Kamilka, Polacy gotowi do samosądu

Uważam, że w takich sytuacjach jak zabójstwo Kamila jako społeczeństwo jesteśmy gotowi do samosądu. Do tego, by sprawy bezpieczeństwa – kiedy państwo zawodzi, a instytucje nie wypełniają swoich obowiązków – wziąć we własne ręce – mówi prof. Brunon Hołyst, kryminolog