Najłatwiej podrobić zaświadczenie o dochodach - przestępstwa związane z wykorzystywaniem fałszywych dokumentów

Katarzyna Wójtowicz-Garcarz, współzałożycielka Polskiego Stowarzyszenia Biegłych Sądowych.

Publikacja: 05.07.2018 07:29

Najłatwiej podrobić zaświadczenie o dochodach - przestępstwa związane z wykorzystywaniem fałszywych dokumentów

Foto: 123RF

Rz: Jakie są najczęstsze przestępstwa związane z wykorzystywaniem fałszywych dokumentów?

Katarzyna Wójtowicz-Garcarz: Najczęściej fałszowane są dokumenty tożsamości, takie jak dowody osobiste, prawa jazdy i wszystkie, na podstawie których można np. wyłudzić kredyt. Statystyki Związku Banków Polskich potwierdzają, że do wyłudzeń często są wykorzystywane także inne, poświadczające np. wysokość dochodów lub niezaleganie z podatkami. Szczególnie te narażone są na działania fałszerskie, bo ich zabezpieczenie zwykle jest słabe – najczęściej tylko pieczęcią lub pieczątką. Z kolei wykonanie przy dzisiejszym rozwoju technologii pieczątki dowolnej treści jest proste. Choć jest zabronione i karalne, niektórzy się tego podejmą dla osiągnięcia korzyści. Obserwowany ostatnio wzrost fałszowania dokumentów to suma wielu składowych, z których na pierwszy plan wysuwają się: rozproszona produkcja dokumentów, stosunkowo niski poziom ich zabezpieczenia oraz brak jednolitego projektu wielu oficjalnych dokumentów.

Profesor Brunon Hołyst wspomniał, że w Polsce każdego roku jest w obiegu około miliona fałszywych dokumentów. Dlaczego dotychczas nikt nie zajął się tym problemem?

Z jednej strony mamy dynamiczny rozwój działalności grup przestępczych, osiągających wysokie dochody z tych praktyk, z drugiej szybki rozwój dostępnych technologii. W takiej rzeczywistości należy się spodziewać zwiększonej ilości fałszowania dokumentów. Te towarzyszą nam bowiem na każdym polu aktywności.

I tak np. nierozerwalną częścią każdej czynności prawnej, szczególnie jej rejestracji, przebiegu lub ewentualnego dochodzenia roszczeń, jest dokument. Przedmiotem ochrony jest zatem zaufanie do dokumentu jako dowodu stwierdzenia czynności prawnej. A dokumentem są banknoty i inne druki zabezpieczone, dowody osobiste, paszporty, ale i zaświadczenie o niekaralności, druki urzędu stanu cywilnego, umowy itd. Ustawa o dokumentach publicznych ma wzmocnić wszystkie tak, aby czarny rynek zniknął. Powinna być wprowadzona już kilka lat temu. Z jakichś powodów projekt zawsze lądował w szufladzie. Nikt nie patrzył na problem na tyle kompleksowo, aby zrozumieć, że ta ustawa pomoże obywatelowi i będzie go chronić.

Czytaj też:

Fałszowanie dokumentów uzasadnia dyscyplinarkę

Skutki prawne dla osoby, która podrabia dokumenty

Milion fałszywych dokumentów w obiegu

Dlaczego tak trudno walczyć z produkcją i handlem fałszywymi dokumentami?

Ze względu na skalę zjawiska i wszechobecność dokumentów w obrocie publicznym, a także specjalizację grup przestępczych. Nie bez znaczenia jest oczywiście umiejętność rozpoznawania falsyfikatów przez urzędników i funkcjonariuszy.

Co nowego wniosą proponowane przepisy?

Celem ustawy jest: skategoryzowanie dokumentów publicznych w zależności od ich wpływu na bezpieczeństwo państwa i obywateli; określenie poziomu ich zabezpieczeń; ustalenie zasad opracowywania wzorów dokumentów publicznych; ustalenie obowiązków podmiotów odpowiedzialnych za ich emisję; wprowadzenie obowiązku dla funkcjonariuszy publicznych weryfikacji dokumentów. Bardzo istotne jest upowszechnienie wiedzy o wydawanych dokumentach publicznych i sposobach ich weryfikacji.

Czy urzędnicy, funkcjonariusze policji i Straży Granicznej w Polsce często przechodzą szkolenia z weryfikacji fałszywych dokumentów?

Każdy urzędnik czy funkcjonariusz je przechodzi, tylko oczywiście jedno nie wystarczy. Pojawiają się nowe zabezpieczenia dokumentów i nowe techniki ich fałszowania. Tylko regularne szkolenia mają sens. Urzędnicy administracji państwowej, którzy wydają dokumenty na podstawie przedstawionych im tzw. dokumentów źródłowych, każdego dnia je weryfikują. Szkolenia służb powinny być cykliczne, szczególnie tych, które bezpośrednio weryfikują autentyczność dokumentów.

Jak się bronić przed ewentualnym fałszerstwem i oszustwem?

W ostatnim czasie odnotowuje się liczne przypadki fałszywych dowodów osobistych. Najbardziej powszechnym i najczęściej spotykanym sposobem przerabiania polskiego dowodu osobistego jest zmiana wizerunku posiadacza na dokumencie autentycznym (skradzionym lub zakupionym) lub danych dokumentu.

Pojawiły się też dokumenty całe wykonane przez fałszerzy. Dobra imitacja zabezpieczeń utrudnia ujawnienie fałszerstwa. Są z powodzeniem stosowane różnorodne systemy wspomagające weryfikację. O ich skuteczności przekonują sami producenci i ich użytkownicy – wszyscy natomiast musimy się nauczyć z nich korzystać.

—rozmawiała Agnieszka Bartusiak

Rz: Jakie są najczęstsze przestępstwa związane z wykorzystywaniem fałszywych dokumentów?

Katarzyna Wójtowicz-Garcarz: Najczęściej fałszowane są dokumenty tożsamości, takie jak dowody osobiste, prawa jazdy i wszystkie, na podstawie których można np. wyłudzić kredyt. Statystyki Związku Banków Polskich potwierdzają, że do wyłudzeń często są wykorzystywane także inne, poświadczające np. wysokość dochodów lub niezaleganie z podatkami. Szczególnie te narażone są na działania fałszerskie, bo ich zabezpieczenie zwykle jest słabe – najczęściej tylko pieczęcią lub pieczątką. Z kolei wykonanie przy dzisiejszym rozwoju technologii pieczątki dowolnej treści jest proste. Choć jest zabronione i karalne, niektórzy się tego podejmą dla osiągnięcia korzyści. Obserwowany ostatnio wzrost fałszowania dokumentów to suma wielu składowych, z których na pierwszy plan wysuwają się: rozproszona produkcja dokumentów, stosunkowo niski poziom ich zabezpieczenia oraz brak jednolitego projektu wielu oficjalnych dokumentów.

Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe