Czy będziemy mogli użyć prawa milczenia przed policjantem

Brak prawa do odmowy złożenia oświadczenia w ramach wysłuchania przez zatrzymanego narusza Konstytucję – uważa RPO.

Aktualizacja: 24.05.2013 14:45 Publikacja: 24.05.2013 14:44

Czy będziemy mogli użyć prawa milczenia przed policjantem

Foto: Fotorzepa, Rafał Guz

Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz wystąpiła do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją ar. 244 § 2 Kodeksu postępowania karnego.

Zgodnie z tym przepisem „zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach, w tym prawie do skorzystania z pomocy adwokata, oraz wysłuchać go".

Zdaniem prof. Lipowicz przepis ten jest niezgodny z ustawą zasadniczą w zakresie, w jakim nie przewiduje on prawa zatrzymanego do odmowy złożenia oświadczeń i obowiązku poinformowania zatrzymanego o takim prawie.

Jak czytamy we wniosku, „wysłuchanie", o którym mowa w zaskarżonym przepisie sprawia, iż osoba wysłuchiwana pozbawiona jest gwarancji, stanowiących istotę prawa do obrony, tj. odmowy składania oświadczeń.

Dalej RPO wytyka, iż Kodeks postępowania karnego nie precyzuje ani formy wysłuchania, ani też ram formalnoprawnych tej czynności. – Nie wiadomo, czy wysłuchanie ma zostać udokumentowane w protokole zatrzymania, czy na tę okoliczność należy sporządzić odrębny dokument w formie protokołu lub notatki urzędowej – zauważa prof. Lipowicz.

Jej zastrzeżenia budzi również brak wyraźnego określenia formy poinformowania przez policjanta o przyczynach zatrzymania. – Przepis nie wskazuje uprawnień osoby zatrzymanej, a wobec braku obowiązku dostarczania dowodów przeciwko sobie, osoba zatrzymana powinna być również poinformowana o prawie do milczenia – wskazuje Rzecznik.

Problemem jest również przesłuchanie funkcjonariusza w charakterze świadka na okoliczność „wysłuchania osoby zatrzymanej", bowiem z jednej strony jest całkowicie dopuszczalne prawnie, natomiast z drugiej strony prowadzi do naruszenia zasady, zgodnie z którą jeśli zatrzymany w chwili wysłuchania nie był podejrzanym, to uzyskanie od niego wiadomości nie mogą stanowić dowodu przeciwko niemu. – Osoba zatrzymywana, która nie jest jeszcze podejrzanym, składająca oświadczenia w ramach wysłuchania, pozbawiona gwarancji prawa do milczenia, może przeciwko sobie dostarczyć dowodów, które potem zostaną wykorzystane przeciwko niej, np. poprzez przesłuchanie funkcjonariusza na okoliczność jej wypowiedzi w ramach wysłuchania – ostrzega RPO.

- Brak expressis verbis prawa do odmowy przez zatrzymanego złożenia oświadczeń w ramach wysłuchania, o którym mowa w art. 244 § 2 kpk i brak obowiązku poinformowania zatrzymanego o takim prawie stanowi w moim przekonaniu naruszenie art. 42 ust. 2 Konstytucji RP, w zakresie prawa do obrony materialnej, tj. możności bronienia przez zatrzymanego jego interesów osobiście poprzez wybór najkorzystniejszej dla niego drogi postępowania – konkluduje prof. Irena Lipowicz.

Wysłuchanie zatrzymanego

Obowiązek wysłuchania zatrzymanego polega na umożliwieniu mu wypowiedzenia się, co do podstaw faktycznych zatrzymania. Zatrzymany może też wypowiedzieć się co do wszelkich okoliczności istotnych z punktu widzenia sformułowanego podejrzenia popełnienia przestępstwa.

Osobę zatrzymaną należy niezwłocznie poinformować o:

W sądzie i w urzędzie
Czterolatek miał zapłacić zaległy czynsz. Sąd nie doczytał, w jakim jest wieku
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Spadki i darowizny
Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Zdrowie
Ważne zmiany w zasadach wystawiania recept. Pacjenci mają powody do radości
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Sądy i trybunały
Bogdan Święczkowski nowym prezesem TK. "Ewidentna wada formalna"