Od 15 kwietnia 2016 r., tj. od wejścia w życie noweli procedury karnej, minister sprawiedliwości-prokurator generalny może w sprawach o zbrodnie kwestionować wysokość kary orzeczonej przez sąd. Podstawą jest art. 523 § 1a kodeksu postępowania karnego mówiący o kasacji z powodu niewspółmierności kary. Zbigniew Ziobro często korzysta z tej instytucji. Takich kasacji złożył do dziś 372. Może się też pochwalić dużą skutecznością – 255 zostało uwzględnionych.
Zbyt łagodny
W listopadzie 2016 r. Sąd Najwyższy uwzględnił kasację Ziobry w sprawie Tomasza P. Sąd Okręgowy w Legnicy za usiłowanie zabójstwa, które doprowadziło do kalectwa pokrzywdzonej, i za kilka innych przestępstw wymierzył oskarżonemu karę łączną 25 lat więzienia. Sąd apelacyjny jednak wyrok obniżył do 15 lat. Za sprawą kasacji Zbigniewa Ziobry wyrok podwyższono do 25 lat więzienia.
Inny przykład: sprawa Dawida M., brutalnego zabójcy z Nowego Targu, oskarżonego o to, że chcąc pozbawić życia Andrzeja K., zadał mu trzy ciosy nożem, godząc m.in. w głowę. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu skazał sprawcę na dożywocie. Po apelacji obrońcy wyrok zmniejszono do 15 lat więzienia. Po ponownym rozpoznaniu Sąd Apelacyjny w Krakowie wymierzył mu karę łączną 25 lat pozbawienia wolności.
Nie tylko sukcesy
W ciągu 16 miesięcy prokurator generalny zanotował też nieskuteczne kasacje ze względu na niewspółmierność kary. Tak było w marcu 2017 r., kiedy SN oddalił kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie, przez co utrzymał w mocy karę 10 lat pozbawienia wolności dla Łukasza K. za zabójstwo konkubiny.
– Kara była współmierna do stopnia zawinienia skazanego – argumentował SN.
Niemal w tym samym czasie SN oddalił także kasację Ziobry w bulwersującej opinię publiczną sprawie zabójców z Rakowisk. Sąd Apelacyjny w Lublinie utrzymał dla dwójki młodych ludzi (w tym syna zabitych) kary po 25 lat pozbawienia wolności.
Jak nową formę kasacji i aktywności prokuratora generalnego oceniają prawnicy?
Teraz z darmową dostawą i e‑wydaniem gratis!
Profesor Brunon Hołyst, kryminolog, uważa, że jest potrzebna i pożyteczna.
– Kara powinna odpowiadać pewnym standardom. Jeśli ich nie spełnia, reakcja musi być. Zły wyrok trzeba naprawić – uważa prof. Hołyst. Przestrzega jednak przed nadużywaniem tej kasacji.
Społeczne poczucie
– To złoty środek i w ten sposób kształtuje się polityka karna. Gdy sądy zorientują się, że działa, że gdy są zbyt łagodne, jest szansa to zmienić, wezmą sobie do serca współmierność kary. A to dla społecznego poczucia sprawiedliwości – twierdzi profesor.
– Już same liczby uwzględnionych kasacji przez Sąd Najwyższy, do którego należy mieć zaufanie, wskazują, że taka forma jest potrzebna – mówi prof. Zbigniew Ćwiąkalski. Przyznaje, że sam nieraz, słysząc wyrok łagodzony przez sąd odwoławczy w jakiejś głośnej, brutalnej sprawie, ma wątpliwości, dlaczego tak się stało. Uważa jednak, że powinna przysługiwać kasacja ze względu na niewspółmierność także rzecznikowi praw obywatelskich.
– Przecież jeżeli jest skazany w konkretnej sprawie, to jest i pokrzywdzony – tłumaczy. I dodaje, że najważniejsze jest to, by sądy nie ulegały żadnej presji w takich sprawach. – Sąd musi orzekać zgodnie ze swoim sumieniem i zgodnie z wiedzą prawniczą – uzasadnia prof. Ćwiąkalski.
Oprócz wnoszenia kasacji Ziobro reaguje także na zgłaszane w mediach lub przez obywateli przypadki nieprawomocnych wyroków, które oceniane są jako niesprawiedliwe lub rażąco łagodne. W tych sprawach reagują konkretne (właściwe miejscowo) prokuratury.
372 kasacje ?do Sądu Najwyższego złożył Zbigniew Ziobro, prokurator generalny, od marca 2016 r.
255 kasacji złożonych przez prokuratora generalnego uwzględnił Sąd Najwyższy
