Po raz piąty Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych razem z „Rzeczpospolitą" przygotowała ranking studenckich poradni prawnych. W tym roku pierwsze miejsce zajęło aż pięć poradni: Uniwersytetu Warszawskiego (w ub.r. również była pierwsza), Uniwersytetu Opolskiego (rok wcześniej trzecia), Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Rzeszowie (czwarta), Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie (czwarta), Krakowskiej Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego (szósta).

Na drugim miejscu uplasowały się cztery uniwersytety: Jagielloński (w ub.r. drugi), Wrocławski (rok temu drugi) Uczelnia Łazarskiego z Warszawy (drugi), SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny w Warszawie (piąty).

Trzecie miejsce zajęły Uniwersytet Łódzki (spadł z drugiego miejsca) oraz Uniwersytet w Białymstoku (czwarty).

– W tym roku w rankingu mamy niespodzianki, na podium stanęły poradnie, które do tej pory zajmowały niższe miejsca. Są jednak i takie, które od lat zajmują wysokie pozycje – mówi dr Filip Czernicki, prezes Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych.

– O tym, która poradnia zwycięży, zadecydowała dodatkowa działalność klinik. Mianowicie: liczba organizowanych konferencji, warsztatów, współpraca z różnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi czy przeprowadzone symulacje rozpraw oraz zajęcia o prawie w szkołach – tłumaczy dr Czernicki.

– Idea rankingu i metodologia obliczania pozycji została tak opracowana, by poradnie nie rywalizowały ze sobą. Doceniamy tych, którzy zdobywają maksimum punktów w każdej kategorii. Poprawa pozycji danej poradni w rankingu nie przesuwa innej na niższe miejsce. Moim marzeniem jest, aby wszystkie poradnie kiedyś stanęły na najwyższym stopniu podium – dodaje dr Czernicki.

– Niestety, systematycznie spada liczba udzielanych porad przez studentów. Klientów odbierają nam punkty bezpłatnej pomocy prawnej. Od lat walczymy o włączenie klinik do rządowego systemu poradnictwa, niestety, na razie bezskutecznie. W tym roku liczba udzielonych porad jest mniejsza również z powodu pandemii – tłumaczy.

Skargi do Strasburga

Od lat dobrze radzi sobie poradnia na UW. Pracuje w niej 86 studentów w 12 sekcjach, m.in.: karnej, cywilnej, sądownictwa międzynarodowego, praw człowieka. W tym roku akademickim klinika prowadziła 272 sprawy

– Z powodu pandemii udzielaliśmy mniej porad. Ostatnio pojawiły się sprawy związane ze stosowaniem przemocy wobec kobiet. W ramach udzielanych e-mailowo porad studenci opracowywali projekty pism procesowych, w tym pozwy rozwodowe czy pozwy o alimenty. Studenci pomagali również klientkom w uruchomieniu procedury Niebieskiej Karty. W kilku przypadkach udało się skutecznie pomóc, co nas cieszy – mówi dr hab. Barbara Namysłowska-Gabrysiak kierująca poradnią Uniwersytetu Warszawskiego.

Od lat warszawska klinika specjalizuje się w skargach do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

– Ten rok był rekordowy. Wcześniej mieliśmy rocznie średnio trzy sprawy, w których zasadne było opracowanie skargi do Trybunału. Tymczasem w ostatnim roku akademickim było ich aż osiem! – chwali się dr hab. Barbara Namysłowska-Gabrysiak. Opracowane skargi dotyczyły między innymi przewlekłości postępowań prowadzonych w Polsce, złych warunków odbywanych kar w zakładach karnych, nierzetelności prowadzonych postępowań w kraju.

Jak podatki, to Frycz

Na Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego 46 studentów zajęło się 90 sprawami pod okiem dziewięciu opiekunów. Klinika posiada pięć sekcji prawnych: cywilną, administracyjną, karną, prawa pracy oraz prawa podatkowego.

– To, co nas wyróżnia, to sekcja prawa podatkowego. Posiada ją tylko pięć studenckich poradni – tłumaczy Paweł Klimek, zastępca opiekuna Studenckiej Poradni Prawnej Krakowskiej Akademii im. A. F. Modrzewskiego.

– Przede wszystkim pomagamy w wypełnianiu PIT-ów. Bardzo często okazuje się jednak, że nasi klienci mają też inne problemy podatkowe, np. związane z podatkiem od spadków i darowizn. Staramy się więc je również rozwiązywać. Z reguły spraw podatkowych mieliśmy bardzo dużo, ostatnio jest ich nieco mniej – przyznaje Paweł Klimek.

Krakowska klinika, tak jak inne, w czasie pandemii ma mniej klientów niż zwykle. Cały czas działamy. Na pytania odpowiadamy e-mailowo – mówi.

Na początku 2020 r. dwoje studentów wywalczyło mistrzostwo Polski w CECCC, czyli centralnoeuropejskim konkursie na najlepszą anglojęzyczną symulację rozmowy adeptów prawa z klientem, co otworzyło im drogę do udziału w International Client Consultation Competition 2020. Niestety, konkurs się nie odbył. Plany pokrzyżowała pandemia.

Tradycja zobowiązuje

W tym roku akademickim w Akademii Leona Koźmińskiego 32 studentów pod opieką ośmiu koordynatorów – pracowników naukowych i praktyków – udzieliło 96 porad prawnych. W czasie pandemii porady udzielane są tylko zdalnie, przede wszystkim e-mailowo. Zrezygnowano wyłącznie z seminariów w siedzibie poradni, które przeniesione zostały na platformę Microsoft Teams.

Poradnia ma sześć sekcji zajmujących się sprawami: karnymi, administracyjnymi, cywilnymi, rodzinnymi i opiekuńczymi, pracowniczymi i  ubezpieczeniowymi oraz gospodarczymi.

– Akademia jest mocno kojarzona z biznesem, dlatego naturalne było utworzenie sekcji prawa gospodarczego. Jej członkowie zajmują się sprawami związanymi z podejmowaniem, prowadzeniem, przekształcaniem i zakończeniem działalności gospodarczej. Zauważyliśmy, że nasi studenci mają dużą wiedzę nie tylko z zakresu prawa, ale także finansów, rachunkowości czy ekonomii i mogą dzielić się nią, udzielając porad związanych np. z daninami publicznymi osób prowadzących jednoosobową działalność – wyjaśnia dr Mateusz Woiński, kierownik Studenckiej Poradni Prawnej Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie.

– Pandemia ujawniła ogromne pokłady solidarności i współpracy społecznej; w czasie lockdownu nasi studenci zorganizowali serię wykładów online dla licealistów – opowiada.

Mediacja i współpraca

W Wyższej Szkole Prawa i  Administracji w Rzeszowie 40 sprawami zajmowało się 34 studentów, a kolejnych dziesięciu pomagało w obsłudze administracyjnej klientów. Nadzór nad nimi pełniło dziesięciu opiekunów.

– Najwięcej porad udzielamy zazwyczaj z prawa karnego. W tym roku akademickim było jednak inaczej, dominowały te z prawa cywilnego oraz spadkowego. Specjalizujemy się w mediacji. Prowadzimy Centrum Mediacji i Arbitrażu. W ub.r. nasi studenci zajęli drugie miejsce w II Konkursie Mediacyjnym organizowanym przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie – mówi dr Marta Pietras-Eichberger, opiekun kliniki prawa na WSPiA w Rzeszowie.

– Pandemia mocno wpłynęła na funkcjonowanie poradni, ponieważ od marca nie wpłynęła do nas ani jedna sprawa. Większość osób, którym udzielamy porad, to seniorzy, którzy nie korzystają z internetu. Mam nadzieję, że to się zmieni – dodaje Marta Pietras-Eichberger.

Z kolei w Opolu 202 studentów zajęło się 174 sprawami pod okiem 42 (w pierwszym semestrze) i 35 (w drugim) opiekunów. Ostatnio z powodu pandemii studenci nie udzielali porad, tylko pracowali nad kazusami.

To, co wyróżnia poradnię, to stała współpraca z różnymi instytucjami, mianowicie z urzędem pracy, powiatowym centrum pomocy rodzinie, MOPR oraz ośrodkiem interwencji kryzysowej. Podsyłają swoich podopiecznych do poradni. Razem z urzędem miasta poradnia w ub.r. zorganizowała konferencję „Prawa i obowiązki członków rodziny. Status dziecka w rodzinie". Dzięki temu wrosło zainteresowanie poradami.

– Jesteśmy w stałym kontakcie z zakładem karnym i udzielamy porad więźniom, m.in. w Strzelcach Opolskich. W marcu u.br. zawarliśmy umowę z uniwersytetem trzeciego wieku. Dzięki temu udzielaliśmy porad seniorom, przede wszystkim w sprawach spadkowych, zadłużenia oraz alimentacyjnych – tłumaczy dr Magdalena Gołowkin-Hudała, kierownik opolskiej poradni.