Wsparcie na niepełnosprawnego dostanie ten, kto sprawuje opiekę

W związku z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego 31 lipca 2008 r. zmieniły się zasady przyznawania świadczeń pielęgnacyjnych.

Dotychczas należały się one tylko rodzicowi niepełnosprawnego (także opiekunowi, który wystąpił o przysposobienie), który rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki. Trybunał uznał za sprzeczne z konstytucją m.in. przepisy, które ograniczają możliwość uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego osobom, które nie są rodzicami, ale faktycznie sprawują opiekę nad niepełnosprawnym (np. żona nad mężem, siostra nad bratem, dziadkowie nad wnuczkiem).

[srodtytul]Kogo zaliczyć do rodziny[/srodtytul]

Potrzebne jest orzeczenie o niepełnosprawności ze wskazaniami stałej opieki albo o znacznym stopniu niepełnosprawności. [b]Świadczenie wynosi 420 zł miesięcznie i zależy od sytuacji materialnej rodziny, w której jest niepełnosprawny – dochód na osobę w 2007 r. nie może przekroczyć 583 zł.[/b] Trybunał co prawda rozszerzył krąg uprawnionych do tego świadczenia, ale nie odniósł się do tego, jak ustalić w takim wypadku skład rodziny. Tym samym nie wskazał, jak obliczyć dochód. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wyjaśnia w związku z tym, że „brak jest podstaw do innego niż dotychczas sposobu ustalania składu i dochodu rodziny osoby ubiegającej się o świadczenie pielęgnacyjne”.

– [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=182545]Ustawa o świadczeniach rodzinnych[/mail] nie daje możliwości odmiennego ustalania składu rodziny, w zależności od tego, czy o świadczenie pielęgnacyjne występuje babka, siostra czy rodzic niepełnosprawnego – mówi Tomasz Wardach z Departamentu Świadczeń Rodzinnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.

[srodtytul]Czyje zarobki wliczyć[/srodtytul]

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 16 tej ustawy w skład rodziny zalicza się małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego (ale tylko wtedy, gdy wystąpił do sądu o przysposobienie), pozostające na utrzymaniu dzieci do 25. roku życia, a także dzieci starsze – jeżeli są niepełnosprawne w znacznym stopniu i w związku z tym rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne.

Przyjmijmy, że wspólnie mieszkają: niepełnosprawne dziecko, jego rodzice i dziadkowie. Rodzice pracują, dziadek jest emerytem. Dzieckiem opiekuje się babcia, która z tego powodu zrezygnowała z pracy. Babcia nie ma prawa do renty, emerytury ani innych świadczeń. Występuje ona z wnioskiem o świadczenie pielęgnacyjne. Kogo gmina zaliczy do składu rodziny?

– Zgodnie z ustawą za rodzinę uznamy tylko rodziców i dziecko. Tylko ich zarobki uwzględnimy, badając, czy rodzina spełnia kryterium dochodowe. Logika wskazywałaby oczywiście, żeby zaliczyć do niej wszystkich razem mieszkających i prowadzących wspólne gospodarstwo domowe. Takiej możliwości nie dają nam jednak przepisy. To zresztą niejedyna sytuacja, w której zamknięte definicje, takie jak definicja rodziny, powodują perturbacje w sytuacjach nietypowych. Nie pomaga nam także orzecznictwo, które często jest rozbieżne – mówi Małgorzata Harasimowicz, dyrektor Wydziału Świadczeń Rodzinnych w Toruniu.

[b]W Sejmie jest nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych, która przewiduje m.in., że oczekiwanie na wydanie kolejnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie może powodować przerwy w pobieraniu świadczeń (chodzi o kontynuację poprzedniego orzeczenia)[/b]. Być może przy tej okazji zostaną wprowadzone też zmiany, które skonsumują wyroki Trybunału Konstytucyjnego.

[srodtytul]Za wsteczne okresy[/srodtytul]

[b]Skutek wyroku TK jest również taki, że o świadczenia pielęgnacyjne mogą się wstecznie ubiegać osoby, którym gmina ich wcześniej odmówiła. Mają na to czas do końca sierpnia. W ciągu miesiąca od dnia ogłoszenia wyroku TK (czyli od 31 lipca) mają bowiem prawo wnieść skargę o wznowienie postępowania[/b] (w trybie art. 145a [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=133093]kodeksu postępowania administracyjnego[/mail]).

Gmina ponownie rozpatrzy wniosek i ewentualnie ustali prawo do świadczenia od momentu pierwotnego złożenia wniosku przez stronę. Kto nie zdąży do końca sierpnia, temu prawo to przepadnie. W gorszej sytuacji są ci, którzy nie składali wniosku i w związku z tym nie dostali odmowy – oni nie mogą się stara o świadczenie za poprzednie okresy.

[ramka][b]Przepisy niezgodne z konstytucją[/b]

- [b]Art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych[/b] w zakresie, w jakim uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego obciążonej obowiązkiem alimentacyjnym osobie zdolnej do pracy, niezatrudnionej ze względu na konieczność sprawowania opieki nad innym niż jej dziecko niepełnosprawnym członkiem rodziny ([b]wyrok z 18 lipca 2008 r., sygn. akt P 27/07, DzU nr 138, poz. 872[/b]),

- [b]Art. 17 ust. 1 i ust. 5 pkt 2 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych[/b] w zakresie, w jakim uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego zdolnej do pracy osobie pełniącej funkcję spokrewnionej rodziny zastępczej, na której ciąży jednocześnie obowiązek alimentacyjny wobec dziecka niepełnosprawnego wymagającego opieki ([b]wyrok z 22 lipca 2008 r., sygn. akt P 41/07, DzU nr 138, poz. 875[/b]),

- [b]Art. 58 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych[/b] w zakresie, w jakim nie przyznaje prawa do świadczenia pielęgnacyjnego po 31 sierpnia 2005 r. osobie ustanowionej rodziną zastępczą spokrewnioną i otrzymującą do 30 kwietnia 2004 r. zasiłek stały na podstawie ustawy o pomocy społecznej ([b]wyrok z 22 lipca 2008 r., sygn. akt P 41/07, DzU nr 138, poz. 875[/b]).[/ramka]