Rodzinne płacone w kraju zatrudnienia

[b]Rz: 1 maja zmienią się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a w miejsce rozporządzeń nr 1408/71 i 574/72 wejdą w życie nr 883/2004 i 987/2009. Co oznacza to dla osób korzystających ze świadczeń rodzinnych?[/b]

[b]Michał Drozdowicz:[/b] Zacznijmy od tego, że pobierający świadczenia rodzinne to jedna z najliczniejszych grup osób, do których stosuje się zasady koordynacji. Od wejścia Polski do UE jest po kilkaset tysięcy spraw rocznie – głównie z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Austrii, Holandii, a ostatnio także Norwegii i Danii.

Nadal o tym, gdzie będą wypłacane świadczenia, decyduje miejsce pracy rodzica, a w dalszej kolejności – państwo, z którego otrzymuje emeryturę lub rentę. Nowe rozporządzenie uwzględnia jednak osoby nieaktywne zawodowo. Przy zbiegach uprawnień do świadczeń dodane zostanie nowe kryterium – miejsca zamieszkania. Jeśli żadne z rodziców nie pracuje, ale mieszkają w różnych państwach, to o wypłacie świadczenia decydować będzie miejsce zamieszkania dziecka. Jeśli na przykład matka z dzieckiem mieszka w Polsce, a ojciec w Niemczech, i żadne z nich nie pracuje, nie otrzymuje świadczeń emerytalno-rentowych ani związanych z bezrobociem, to rodzina będzie uprawniona do świadczeń rodzinnych w Polsce – czyli tam, gdzie mieszka dziecko. Dotychczas taka osoba też dostawała świadczenia w Polsce, na podstawie wewnętrznych przepisów.

[b]A jeśli ojciec prowadzi działalność gospodarczą?[/b]

W takim wypadku właściwym państwem do wypłaty świadczeń będą Niemcy. Nastąpi zresztą zmiana. Dotychczas osoba prowadząca działalność na własny rachunek w Niemczech musiała – do przyznania świadczeń rodzinnych w koordynacji – ubezpieczyć się w ramach obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego, co powodowało pewne kłopoty z ustaleniem państwa właściwego do ich wypłaty. W takich przypadkach stosowano wewnętrzne przepisy, co powodowało wypłacanie przez nich częściowych świadczeń. Teraz będą brane pod uwagę ogólne zasady, co może spowodować, że przybędzie beneficjentów, a także, że wzrośnie liczba wypłacanych świadczeń.

[b]A becikowe? Nadal będzie wyłączone z koordynacji?[/b]

Tak. Oznacza to, że stosuje się do niego tylko przepisy krajowe. W Polsce liczy się więc miejsce zamieszkania rodzica z dzieckiem.

[b]Co ze świadczeniami alimentacyjnymi wypłacanymi przez państwo?[/b]

Nowe rozporządzenie wyłącza je z przepisów o koordynacji (dotychczas jej podlegały). Jeśli matka mieszka z dzieckiem w Polsce, a ojciec np. pracuje w Austrii i nie płaci alimentów, to obecnie matka musiała występować o zaliczki alimentacyjne z austriackiego systemu. W Polsce mogła ewentualnie wystąpić o dodatek dyferencyjny czy różnicę między wysokością świadczeń w Polsce i Austrii. Od 1 maja będzie dostawać świadczenia alimentacyjne w Polsce. Gminy nie będą się więc zwracać z zapytaniami o zastosowanie zasad koordynacji, gdy jedno z rodziców przebywa za granicą – zarówno zobowiązany do alimentów, jak i je otrzymujący na dziecko. Wyłączenie tych świadczeń ma uzasadnienie – są one z założenia zwrotne, bo dłużnik alimentacyjny powinien je oddać państwu.

Odpowiednie zmiany zostaną wprowadzone do ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Nawet jeśli nie zdążą wejść w życie przed 1 maja, to i tak od tej daty świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego będą wyłączone ze świadczeń objętych przepisami o koordynacji. Rozporządzenie UE stosuje się bowiem bezpośrednio i uchyla ono niezgodne z nim normy krajowe.

[b]Co czeka realizatorów świadczeń?[/b]