Czerwcowi emeryci. Za mało czasu dla seniorów na przeliczenie świadczenia

Termin na złożenie wniosku wynika z projektu ustawy o ustaleniu wysokości emerytur i rent rodzinnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznanych w czerwcu w latach 2009–2019, który trafił niedawno do konsultacji.

Skąd wziął się problem tzw. czerwcowych emerytur

Przypomnijmy, że geneza problemu sięga wielu lat wstecz. Przez ten czas zasady ustalania wysokości emerytury były zróżnicowane i zależały m.in. od miesiąca złożenia wniosku. Najgorzej miał ten, kto przechodził na świadczenie właśnie w czerwcu. Mogło być ono bowiem nawet o kilkanaście procent niższe, niż gdyby wniosek złożył w innym miesiącu. Powód? Jeżeli wysokość emerytury była ustalana w tym miesiącu, kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie podlegała dodatkowym waloryzacjom kwartalnym.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Rząd przypomniał sobie o czerwcowych emerytach. Jest projekt ustawy

ZUS ponownie ustali wysokość czerwcowych emerytur przyznanych w latach 2009–2019, z zastosowaniem...

Zmieniła to nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2021 r., poz. 1621), która weszła w życie, z wyjątkami, 18 września 2021 r. Zgodnie z tymi przepisami zasady ustalania wysokości emerytury w czerwcu są obecnie takie same, jak w maju, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego (art. 25a ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Problem w tym, że pominęła ona osoby, których wysokość świadczeń była ustalana w czerwcu w latach 2009–2019 (wówczas po raz pierwszy wypłacono emerytury, stosując dwa rodzaje waloryzacji – kwartalną i roczną) oraz pochodnych tych świadczeń, czyli rent rodzinnych.

Eksperci jeszcze na etapie prac legislacyjnych podkreślali, że przepisy przejściowe w takim kształcie naruszają ustawę zasadniczą. Podobne wątpliwości miał także Sąd Okręgowy w Elblągu, który skierował w tej sprawie pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego (postanowienie z 26 maja 2022 r., sygn. akt IV U 23/22).

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Rząd ma problem z emeryturami. Trybunał wymusił kosztowne zmiany

Rząd stoi przed koniecznością wykonania dwóch wyroków Trybunału Konstytucyjnego dotyczących emery...

Czerwcowi emeryci. Trybunał Konstytucyjny po stronie seniorów

W efekcie TK w wyroku z 15 listopada 2023 r. (sygn. P7/22) podważył konstytucyjność tych regulacji. Teraz po ponad roku od orzeczenia rząd przedstawił propozycję zmian przepisów w tym zakresie.

W efekcie w przypadku osoby, której przyznano emeryturę lub rentę rodzinną w czerwcu w latach 2009–2019, jej świadczenie podlegałoby ponownemu ustaleniu. W jaki sposób?

ZUS jeszcze raz policzy kwotę wypłaty przysługującą w dacie przyznania emerytury, jednak z zastosowaniem znowelizowanych w 2021 r. przepisów, tj. zgodnie z zasadą, że waloryzacji składek dokonuje się w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Tak ustalona wysokość świadczenia podlegałaby następnie waloryzacji na zasadach, jakie obowiązywały po dniu ich przyznania.

Wyższy przelew uwzględniający wyżej opisane obliczenie przysługiwałby od miesiąca złożenia wniosku.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Korzystny wyrok TK ws. czerwcowych emerytów

Przepisy obowiązującej od końca 2021 r. nowelizacji, która miała poprawić sytuację osób przechodz...

Kłopotliwy termin. Po pół roku roszczenia seniorów wygasną z mocy prawa

Projektodawcy ograniczyli jednak termin, w jakim można zgłosić się do ZUS z wnioskiem o przeliczenie. Uprawniony będzie miał na to jedynie sześć miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Później ich roszczenie z mocy prawa z dniem upływu wskazanego terminu wygaśnie.

Zdaniem ekspertów to złe rozwiązanie, zarówno z perspektywy ubezpieczonych, jak i samego organu.

– Powiem więcej, ZUS może być w tym wypadku nawet lepiej zorientowany niż sami zainteresowani. W grupie uprawnionych są osoby, które w czerwcu składały wnioski o emeryturę, ale nie każdy musi pamiętać, że akurat w tym miesiącu zgłosił się do ZUS. W podobnej sytuacji jest też grupa świadczeniobiorców, którzy pobierają renty rodzinne, będące świadczeniem pochodnym względem renty lub emerytury po zmarłym – mówi dr Tomasz Lasocki z Politechniki Warszawskiej

Jak wskazuje, będzie też grupa osób, która zgłosi się o przeliczenie, nie mając ku temu żadnych podstaw.

– Spowoduje to problem dla samego ZUS, ponieważ takie osoby muszą otrzymać decyzje negatywne – mówi.

Ekspert zwraca uwagę, że organ rentowy ma odpowiednie narzędzia i dane do tego, żeby przeliczyć uprawnionym świadczenie z urzędu.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Rząd dba o emerytów, kiedy mu pasuje. Przed wyborami

PiS dopieszcza seniorów dodatkowymi świadczeniami, ale nie o wszystkich troszczy się równie stara...

Eksperci: ZUS mógłby z urzędu przeliczyć świadczenia

– To załatwiłoby cały problem raz na zawsze – mówi.

W podobnym tonie wypowiada się Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny i rynku pracy z HRK Payroll Consulting.

– Na pewno cieszy fakt, iż projekt realizujący wyrok TK w ogóle się pojawił i ma szanse na realizację już w 2025 r. Czeka jeszcze zatem na konkrety dotyczące nowelizacji przepisów po wyroku TK, który zakwestionował art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej pozwalający na pomniejszenie świadczenia w sytuacji, gdy ubezpieczony przeszedł na wcześniejszą emeryturę – przypomina ekspert.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Czerwcowi emeryci przed TK. Ich los dalej niepewny

Zasada równości nie wyklucza zmiany stanu prawnego na przyszłość – wskazuje prokurator generalny....