Nowa, lepsza umowa w pracy: przepisy są od roku, ale czy się przyjęły

Pracownicy korzystają z nowego sposobu na wywalczenie np. umowy na czas nieokreślony.

Aktualizacja: 29.05.2024 06:13 Publikacja: 29.05.2024 04:30

Nowa, lepsza umowa w pracy: przepisy są od roku, ale czy się przyjęły

Foto: Adobe Stock

Wspomniane uprawnienia dla pracowników wynikają z nowelizacji kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2023 r. poz. 641), która weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. Wdrożyła ona do polskiego prawa dwie unijne dyrektywy: w sprawie przejrzystych warunków pracy oraz work-life balance.

Wiele przepisów, które wynikają z implementacji, związanych jest z rodzicielstwem lub pełnieniem funkcji opiekuńczych. Chodzi m.in. o dodatkowy, pięciodniowy (bezpłatny) urlop opiekuńczy czy też dwa dni (albo 16 godzin) zwolnienia od pracy (częściowo odpłatne) z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Jak pisaliśmy w „Rz” nr 245/2023, zainteresowanie tymi uprawnieniami było do tej pory niewielkie.

Są też takie rozwiązania, które dotyczą kwestii warunków zatrudnienia, i stają się popularne. Jedno z nich jest zawarte w art. 29 [3] k.p.

Pracownik może złożyć wniosek o zmianę rodzaju umowy

Zgodnie z tym przepisem pracownik zyskał uprawnienie do występowania do pracodawcy z wnioskiem np. o zmianę rodzaju umowy lub zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu czy inne, bardziej oczekiwane przez zatrudnionego, warunki pracy.

Prawo do złożenia takiego podania ma raz w roku osoba zatrudniona na umowie zawartej na czas nieokreślony lub na czas określony. Wymagany jest jednak staż pracy u danego pracodawcy wynoszący co najmniej sześć miesięcy. Firma musi na taki wniosek odpowiedzieć (w formie papierowej lub elektronicznej) w ciągu miesiąca. Nieudzielenie odpowiedzi w terminie lub niepoinformowanie o przyczynie odmowy pracownikowi jest wykroczeniem zagrożonym grzywną.

Jeszcze podczas prac legislacyjnych nad tymi regulacjami pojawiały się wątpliwości, czy znajdą one szersze zastosowanie. Powód? W teorii zatrudnieni mieli mieć obawy przed negatywnymi konsekwencjami takich podań. Dodatkowo zniechęcać miał ich też prosty sposób odrzucania tych wniosków przez firmę.

Po ponad roku obowiązywania tych przepisów zapytaliśmy organizacje pracowników i pracowników o zainteresowanie nowym uprawnieniem. Z odpowiedzi wynika, że wszystko zmierza w dobrym kierunku.

– Wnioski o zmianę warunków pracy pojawiają się, jednak na razie nie na masową skalę – wskazuje prof. Grażyna Spytek-Bandurska z Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Ekspertka widzi kilka czynników, które stanowią barierę przed jeszcze szerszym rozpowszechnieniem tych narzędzi.

– Możliwe, że chodzi o brak powszechnej wiedzy na ten temat – mówi. Jak zaznacza, może to wynikać również z faktu, że jest duże zapotrzebowanie na pracowników i to firmom zależy na tym, żeby zatrzymać ich na dłużej.

– Ewentualnie ustala się z góry, na jaki okres strony podejmują współpracę (np. na czas realizacji projektu) i pracownik nie zawsze jest zainteresowany jej przedłużeniem. Dochodzą do tego oczywiście prace sezonowe, które z założenia są ograniczone czasowo – mówi.

Ekspertka przyznaje też, że może być jeszcze za wcześnie na ocenę tych rozwiązań, gdyż z takim wnioskiem można wystąpić tylko raz w roku i to po sześciu miesiącach pracy.

Czytaj więcej

Przepisy work-life balance bywają kłopotliwe w praktyce

Zainteresowanie pracowników nowym przepisem jest duże

Robert Lisicki z Konfederacji Lewiatan również przyznaje, że wnioski o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki zatrudnienia są kierowane do pracodawców.

– Obecnie dotyczą one najczęściej przejścia z zatrudnienia na podstawie umowy terminowej na umowę na czas nieokreślony. Spodziewaliśmy się, że tak będzie. Zmiana rodzaju umowy o pracę zawsze budziła zainteresowanie pracowników. Przed nowelizacją przepisów kodeksu pracy takie wnioski też już były składane – wyjaśnia.

Potwierdza to również Paweł Śmigielski, dyrektor Wydziału Prawno-Interwencyjnego OPZZ. Z sygnałów, które docierających do związku, wynika, że zainteresowanie pracowników nowym przepisem jest duże.

Jednocześnie eksperci przypominają, że to, co budziło obawy zatrudniających, to kwestie dodatkowej ochrony osób, które decydują się na złożenie takich wniosków. Jego złożenie nie może być bowiem przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę lub jej rozwiązanie bez wypowiedzenia przez pracodawcę.

Nie może być też powodem przygotowania do takich czynności oraz zastosowania działań mających skutek równoważny z rozwiązaniem umowy (np. sytuacji, w której nie została zawarta ponowna umowa na czas określony mimo wcześniejszych sugestii pracodawcy, że jego zatrudnienie będzie kontynuowane, a nie stało się tak, bo skorzystał on ze swoich praw i np. wnioskował o umowę bezterminową).

– Dlatego pracodawcy zachowują teraz większą ostrożność w rozmowach z pracownikami odnośnie do kontynuacji współpracy po umowie terminowej – mówi Robert Lisicki.

Paweł Śmigielski zwraca z kolei uwagę, że w praktyce pojawiają się problemy z przestrzeganiem tej regulacji przez niektórych pracodawców.

– Niektórzy zatrudniający nie udzielają np. odpowiedzi na złożony wniosek lub też nie uzasadniają swojego stanowiska w razie decyzji odmownej – tłumaczy ekspert OPZZ.

Zapewnia jednocześnie, że nie zetknął się z obawami samych pracowników co do składania omawianych podań.

Czytaj więcej

Jeszcze w kwietniu wejdą w życie korzystne przepisy dla pracowników

Wspomniane uprawnienia dla pracowników wynikają z nowelizacji kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2023 r. poz. 641), która weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. Wdrożyła ona do polskiego prawa dwie unijne dyrektywy: w sprawie przejrzystych warunków pracy oraz work-life balance.

Wiele przepisów, które wynikają z implementacji, związanych jest z rodzicielstwem lub pełnieniem funkcji opiekuńczych. Chodzi m.in. o dodatkowy, pięciodniowy (bezpłatny) urlop opiekuńczy czy też dwa dni (albo 16 godzin) zwolnienia od pracy (częściowo odpłatne) z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Jak pisaliśmy w „Rz” nr 245/2023, zainteresowanie tymi uprawnieniami było do tej pory niewielkie.

Pozostało 87% artykułu
1 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?