Tylko pracownik uzyska wcześniejszą emeryturę

Posiadanie statusu pracownika umożliwia ubezpieczonym uzyskanie prawa do emerytury w młodszym wieku od powszechnie obowiązującego. To szczególne uprzywilejowanie pracowników przewiduje m.in. art. 32 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=410282EA79A27EFCFADC04A0C5A02609?id=172511]ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych[/link], określający warunki nabycia emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ww. ustawy ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku młodszym niż określony w art. 27 pkt 1.

Zatem z uprawnienia do wcześniejszej emerytury określonej w art. 32 wymienionej ustawy mogą skorzystać tylko ubezpieczeni będący pracownikami podczas wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

[srodtytul]Niezależnie od statusu przedsiębiorcy[/srodtytul]

Bez znaczenia jest, czy praca ta była w przeszłości wykonywana w tzw. sektorze państwowym czy prywatnym.[b] Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z 13 lutego 2002 r. (III ZP 30/01[/b]), stwierdzając, że zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są – bez względu na status własnościowy pracodawcy – prace wymienione w § 4 – 8a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8D73E711B289149600A57B5EED36E84B?id=71673]rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze[/link]. Oznacza to, że wszyscy pracownicy pracujący w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze mają możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę.

W zbliżony sposób wypowiadał się w tym zakresie także [b]Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 14 czerwca 2004 r., P 17/03 (OTK-A 2004, nr 6, poz. 57)[/b], stwierdzając, że art. 32 ust. 2 w części obejmującej zwrot „w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych”? i art. 32 ust. 4a są niezgodne z art. 2 i 32 konstytucji.

W szczególności podkreślono, że dopuszczenie do różnicowania uprawnień do świadczenia określonego w art. 32 wyżej wymienionej ustawy w zależności od statusu właścicielskiego pracodawcy stanowiłoby nieuzasadnioną dyskryminację pracowników zatrudnionych u „nieuspołecznionych" pracodawców, naruszałoby zatem zasadę równości wobec prawa.

Kryterium decydującym dla uprawnień emerytalnych jest bowiem wykonywanie (lub nie) pracy w szczególnych warunkach, a nie status pracodawcy.

[srodtytul]To nie dyskryminacja[/srodtytul]

Warto przy tym zaznaczyć, że zastosowanie art. 32 wymienionej wcześniej ustawy tylko do pracowników nie jest też sprzeczne z konstytucyjnymi zasadami równości i sprawiedliwości społecznej. Zwracał na to uwagę również [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 29 czerwca 2005 r. (I UK 300/04)[/b], stwierdzając, że przejściowe utrzymanie przywilejów nabywania prawa do wcześniejszej emerytury wyłącznie przez pracowników na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie narusza konstytucyjnych zasad równości i sprawiedliwości społecznej.

[b]Dla nabycia prawa do emerytury nie ma znaczenia, czy wykonywanie przez pracownika pracy w szczególnych warunkach następowało tylko w macierzystym zakładzie pracy czy też np. w ramach oddelegowania do innego podmiotu gospodarczego.[/b] Istotne jest bowiem tylko to, by praca ta była świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu w ramach stosunku pracy, bez względu na to, czy bezpośrednim odbiorcą jej efektów jest pracodawca czy inny zakład związany z pracodawcą stosownymi kontraktami. Podobnie wypowiadał się[b] Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 14 grudnia 2004 r. (III AUa 2474/03)[/b].

[b]Natomiast nie stanowi przesłanki do nabycia tego uprawnienia wykonywanie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, [/b]np. umowy o dzieło, zlecenia czy umowy agencyjnej lub umowy o pracę nakładczą.

Wskazywał na to wielokrotnie Sąd Najwyższy. Podobnie praca w charakterze członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie daje prawa do przejścia na emeryturę w wieku młodszym niż podstawowy wiek emerytalny z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach, o których mowa w art. 32 wymienionej ustawy. [b]Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 25 stycznia 2005 r. (I UK 142/04).[/b] Stosunek pracy jest bowiem odmiennym stosunkiem prawnym od członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej.

[ramka][b]Przykład[/b]

Bogdan S. pracował przez 16 lat jako kierowca ciągnika w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, której był członkiem.

Gdy ukończył 60 lat, złożył wniosek o emeryturę.

ZUS jednak odmówił mu tego świadczenia, wskazując, że brakuje podstaw, aby przyjąć, że pracował on w warunkach szczególnych w czasie, gdy był członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Bogdan S. wniósł wówczas odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych, podnosząc, że praca traktorzysty jest pracą w warunkach szczególnych.