Dłuższy staż ubezpieczeniowy to także dłuższe okresy składkowe

Zasady ustalania prawa do emerytury oraz jej wysokości są uzależnione od wieku ubezpieczonych. To efekt reformy systemu ubezpieczeń społecznych wprowadzonej w 1999 r.

Zasady nabywania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych zawiera [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=324468]ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)[/link].

Odrębne reguły przewiduje dla dwóch grup wiekowych. Pierwsza dotyczy osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Druga – osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

[srodtytul]Po 31 grudnia 1948 r.[/srodtytul]

Jeśli chodzi o tę ostatnią, to osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. nabywają prawo do emerytury po osiągnięciu minimalnego wieku emerytalnego. W przypadku kobiet jest to co najmniej 60 lat. Dla mężczyzn natomiast niezbędne jest ukończenie 65 lat.

[b]Uwaga!Prawo do emerytury według nowych zasad nie jest uzależnione od udowodnienia określonego minimalnego okresu ubezpieczenia. [/b] Podstawą obliczenia emerytury jest zwaloryzowana kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowana na koncie ubezpieczonego, za okres od 1 stycznia 1999 r. powiększona o zwaloryzowany kapitał początkowy. Tak wynika z art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

[srodtytul]Wiek nie bez znaczenia[/srodtytul]

Emerytura jest równowartością kwoty będącej wynikiem podzielenia zgromadzonej na koncie kwoty przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Tak stanowi art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Z kolei średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

[srodtytul]Niezależnie od OFE[/srodtytul]

Prawo do emerytury według nowych zasad z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest niezależne od tego, czy ubezpieczony przystąpi do otwartego funduszu emerytalnego (OFE). Zatem [b]świadczenie uzyskają zarówno te osoby, które przystąpiły do OFE, jak i te, które do takiego funduszu nie przystąpiły[/b].

Przy czym wysokość nowej emerytury będzie uzależniona także od kapitału zgromadzonego w drugim filarze, a zatem w OFE, jeśli ubezpieczony przystąpił do funduszu. Znaczenie będzie miał także zysk wypracowany przez instytucję zarządzającą funduszem.

Osobom, które są członkami OFE – z tytułu zgromadzonych w tym funduszu środków – zostanie przyznana okresowa emerytura kapitałowa.

Warunki nabywania prawa do takiej okresowej emerytury kapitałowej określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=293641]ustawa z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych ( DzU nr 228, poz. 1507)[/link]. Komu przysługuje takie świadczenie? Mówi o tym art. 8 ustawy.

Członek OFE nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeżeli ukończył 60 lat oraz gdy kwota środków zgromadzonych na rachunku członka OFE ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest równa lub wyższa od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego.

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygasa w przypadku śmierci członka OFE. Tak samo jest, gdy członek OFE kończy 65 lat. Dotyczy to także przypadku wyczerpania środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym.

Prawo do emerytury kapitałowej i jej wysokość ustala Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w drodze decyzji, na podstawie wniosku o ustalenie prawa do emerytury złożonego przez członka OFE.

Złożenie wniosku oznacza jednocześnie złożenie wniosku o ustalenie prawa do emerytury na nowych zasadach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i okresowej emerytury kapitałowej. Jeżeli prawo do emerytury na nowych zasadach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustala się z urzędu – również z urzędu ustala się prawo do okresowej emerytury kapitałowej.

[srodtytul]Ustalenie na wniosek[/srodtytul]

Na wysokość nowej emerytury wpływa także kapitał początkowy. Jak go ustalić?

[b]W celu obliczenia kapitału początkowego potrzebne jest złożenie wniosku o jego ustalenie wraz z dokumentami potwierdzającymi przebyte przed 1999 r. okresy składkowe i nieskładkowe oraz wysokość zarobków (dochodów)[/b], które będą przyjęte do obliczenia podstawy wymiaru tego kapitału.

Kwota kapitału początkowego obliczona na 1 stycznia 1999 r. jest zapisywana – tak jak kwota składek na ubezpieczenie emerytalne – na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Kapitał początkowy jest wyliczany każdej osobie na 1 stycznia 1999 r., bez względu na to, kiedy zostanie przesłany do ZUS wniosek wraz z dokumentami o jego ustalenie. Także sposób wyliczenia kapitału jest taki sam dla wszystkich uprawnionych, niezależnie od daty zgłoszenia wniosku.

Osoby, którym ZUS wyliczy kapitał początkowy, nie będą ponownie przekazywały przy składaniu wniosku o emeryturę dokumentów potwierdzających okresy składkowe i nieskładkowe sprzed 1999 r. oraz wysokość osiąganego wynagrodzenia.

Od czego zatem zależy kwota kapitału początkowego?

Po pierwsze, od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 r.

Po drugie, od podstawy wymiaru, do ustalenia której przyjmowane jest wynagrodzenie (dochód), które stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne przed 1999 r., albo uposażenie żołnierza lub funkcjonariusza. Wreszcie od współczynnika p, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

W praktyce dłuższy staż ubezpieczeniowy, w tym znacznie dłuższe okresy składkowe, oznacza także z reguły wyższe wynagrodzenia stanowiące podstawę do obliczania kapitału początkowego i wysokości składek. Tak najczęściej jest w przypadku mężczyzn.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r., zatrudnieni w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, generalnie są uprawnieni do emerytur pomostowych.[/ramka]

[ramka][b]Coroczna waloryzacja[/b]

Waloryzacja składek za dany rok polega na pomnożeniu kwoty składek, odpowiednio należnych lub wpłaconych, zewidencjonowanych na koncie w ZUS (tj. w I filarze) na 31 stycznia danego roku, tj. składek zewidencjonowanych za okres od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok (z uwzględnieniem dotychczasowych waloryzacji) przez wskaźnik waloryzacji ogłoszony dla danego roku.[/ramka]

[ramka][b]Trzeci filar[/b]