Rewolucja w izby refleksji. Senatorowie wytłumaczą się z konfliktu interesów

– To dla mnie bardzo ważne posiedzenie komisji, a to, o czym państwo będą rozmawiać dzisiaj, także ma ogromne znaczenie – mówiła we wtorek marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska z KO.

– Doniosłość tej chwili i tego zagadnienia wymaga, by potraktować je bardzo poważnie – dodawał szef Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich Sławomir Rybicki z KO.

Czytaj więcej

Polityka

Kidawa-Błońska: Gdybym była prezydentem, w Polsce byłoby lepiej

- O tym, że będzie trudna sytuacja gospodarcza było wiadomo wcześniej. O tym, że będzie wojna na...

We wtorek, podczas posiedzenia komisji kierowanej przez Rybickiego, nie brakowało słów o tym, że w Senacie dzieje się coś epokowego. Świadczyć o tym może też fakt osobistej obecności marszałek Senatu Kidawy-Błońskiej. W takiej właśnie atmosferze senatorowie przystąpili do prac nad ustanowieniem obowiązującego ich kodeksu etyki.

Zasady etyczne obowiązują w Sejmie od ćwierćwiecza. W Senacie mają być jednak bardziej szczegółowe

O tym, że do takiej zmiany może dojść, pisaliśmy już w sierpniu. Wyjaśniliśmy, że kodeks etyki od 1998 r. istnieje już w Sejmie i wynika z niego, że „poseł powinien zachowywać się w sposób odpowiadający godności posła, kierując się w szczególności zasadami: bezinteresowności, jawności, rzetelności, dbałości o dobre imię Sejmu i odpowiedzialności”. To właśnie na podstawie tego kodeksu kary na posłów nakłada Komisja Etyki Poselskiej. Może ukarać ich zwróceniem uwagi, upomnieniem lub naganą.

Powstanie podobnego kodeksu w Senacie jest efektem zaleceń Grupy Państw Przeciwko Korupcji (GRECO), działającej w ramach Rady Europy. W izbie refleksji zbiór zasad etycznych wypracował już specjalny zespół. Zdecydował, że zaliczać mają się do nich zasady: bezinteresowności, transparentności, rzetelności i uczciwości, odpowiedzialności oraz poszanowania powagi Senatu.

Brzmi podobnie jak w Sejmie. Różnica jest taka, że w Senacie zasady mają być bardziej szczegółowo wyjaśnione. – Postanowiliśmy zatem stworzyć zbiór zasad, które będą miały charakter generalny, a jednocześnie nie będą tak lakoniczne, jak te przyjęte w uchwale Sejmu – mówił podczas posiedzenia Sławomir Rybicki. Z jego wypowiedzi wynika, że najbardziej rewolucyjnie będą brzmiały nowe regulacje dotyczące bezinteresowności i transparentności, czyli – innymi słowy – unikania konfliktu interesów.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Joanna Parafianowicz: Rozwodowy konflikt interesów

Można być pełnomocnikiem tylko jednego z rozstających się małżonków.

– Przyjęliśmy, iż wszelkie przejawy nawet potencjalnie możliwego konfliktu interesów, wpływu na działalność senatora ze względów rodzinnych, emocjonalnych lub gospodarczych, a także innych bezpośrednich lub pośrednich interesów osobistych, będą podlegały obowiązkowemu ujawnieniu – mówił Rybicki.

Przykłady? Jak wyjaśniał Rybicki, senatorowie będą musieli obowiązkowo zgłaszać powiązania majątkowe i zawodowe, mogące mieć wpływ na prawo stanowione w Senacie, np. wchodzenie ich lub małżonków w skład wspólników spółki, członkostwo w organach kontrolnych albo zarządzających przedsiębiorstw, stowarzyszeń i innych osób prawnych. Zgłoszeniu mają podlegać też stosunki służbowe z podmiotami, których dotyczy prawo uchwalane w Senacie.

Zmieniony regulamin wyjątkowo rygorystycznie ma podchodzić do kontaktu z lobbystami

Jeszcze bardziej rewolucyjnie brzmią zapowiedzi obowiązku zgłaszania przez senatorów kontaktów z lobbystami. – Mając świadomość, iż lobbing zawodowy nie obejmuje całości zjawiska, w projekcie przyjęto ustawową najszerszą definicję lobbystów, czyli osób lub podmiotów prowadzących metodami prawnie dozwolonymi działania zmierzające do wywarcia wpływu w procesie stanowienia prawa – mówił Sławomir Rybicki.

Czytaj więcej

Polityka

Legalny lobbing to fikcja

Polskie państwo utrzymuje, że lobbystów nie ma. Cierpi na tym nie tylko jakość prawa

Chodzi o to, że obecnie szczególną kontrolą w Sejmie i w Senacie objęci są tzw. lobbyści zawodowi, ujęci w rejestrze prowadzonym przez MSWiA i noszący na terenie parlamentu charakterystyczne czerwone przepustki. Ich wpływ na proces stanowienia prawa jest odnotowywany w corocznych sprawozdaniach powstających w Sejmie i Senacie. Z powodu dziurawego prawa nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by pojawić się przy Wiejskiej jako reprezentant jakiejś fundacji lub związku pracodawców i uniknąć odnotowania w corocznym sprawozdaniu. Tamę temu obchodzeniu prawa chce postawić Senat.

W jaki sposób senatorowie będą musieli zgłaszać kontakty z lobbystami lub naruszenia konfliktu interesów? Projekt zmian w regulaminie Senatu przewiduje trzy formy oświadczeń: ustne, pisemne lub elektroniczne. Mają być one zgłaszane do przewodniczącego komisji lub marszałka. A w jaki sposób władze Senatu chcą egzekwować nowe przepisy? Za ich złamanie ma grozić standardowy katalog kar: zwrócenie uwagi, upomnienie lub nagana, jednak do regulaminu Senatu ma zostać wprowadzona nowa sankcja: możliwość upublicznienia uchwały komisji stwierdzającej nieprawidłowe zachowanie senatora.

Czytaj więcej

Polityka

Przeproś albo płać. Czy tak będą dyscyplinować posłów?

Komisja Etyki Poselskiej uważa, że jej kary są nieskuteczne, dlatego chce ich zaostrzenia. Proble...

Dochodzi też do tego jeszcze jeden rodzaj kary: zobowiązanie do publicznych przeprosin przez senatora, który dokonał naruszenia czci innego parlamentarzysty. Podobne rozwiązanie rozważane jest w Sejmie i budzi ogromne emocje. Tu aż takich jednak nie ma. W przypadku braku przeprosin marszałek Senatu będzie mógł nałożyć karę finansową.

Zmian wymaga ustawa, a nie tylko regulamin Senatu

Na ile zmiany poprawią jakość życia publicznego w parlamencie? – To na pewno krok w dobrym kierunku, szczególnie że podobnych regulacji brakuje w Sejmie. Jednak nie ukrywamy, że jest to tylko półśrodek – komentuje ekspert Fundacji Batorego Krzysztof Izdebski. – Przede wszystkim zmiany wymaga ustawa o działalności lobbingowej, by nowe regulacje obowiązywały powszechnie, a nie tylko w Senacie. Ustawa powinna wymuszać na lobbystach określone zachowania, a przede wszystkim ich definiować. Bez tego senatorowie mogą nie mieć pewności, czy osoba, z którą rozmawiają, jest lobbystą. Nie mówiąc już o tym, że sankcje przewidziane w regulaminie Senatu mogą być zbyt mało dotkliwe, by wymusić przestrzeganie nowych przepisów przez senatorów – dodaje.

– W ramach prac odbyła się dyskusja z udziałem ekspertów, którzy wskazali, że powinno powstać ciało umożliwiające senatorom skonsultowanie ewentualnego konfliktu interesów czy kontaktów z lobbystami. Musimy zastanowić się jeszcze nad tymi uwagami. Opracowywane przez nas zmiany w regulaminie wymagają też dyskusji w klubach – mówi senator KO Marek Borowski, który wchodzi w skład specjalnego zespołu pracującego nad zmianami w regulaminie.