Wojna w Ukrainie dobija europejską obronność

To będzie zapewne gwóźdź do trumny europejskich ambicji obronnych przynajmniej na jedno pokolenie. Jak donosi dziennik „El Pais”, hiszpańska armia stawia na zakup 80 amerykańskich myśliwców najnowszej generacji F-35 o wartości około 10 mld euro.

– W ten sposób cofamy się o 40 lat, do czasów Felipe Gonzaleza, który zdecydował o zakupie amerykańskich F-18. Od tamtej pory Hiszpania coraz bardziej angażowała się w rozwój europejskich myśliwców, jak Eurofighter – podkreśla madrycki dziennik.

Czytaj więcej

Komentarze

Anna Słojewska: Problemy z solidarnymi zbrojeniami

Bruksela próbuje od lat przekonać państwa członkowskie, żeby zdecydowały się na ścisłą współpracę w przemyśle obronnym. Pewne sukcesy ma, tyle że skala inwestycji jest ciągle niewielka, a nieufność między partnerami spora.

Dassault robi numer

Ledwie trzy lata temu socjalistyczny premier Pedro Sanchez przyłączył się do francusko-niemieckiego konsorcjum, którego ambicją było zbudowanie myśliwca europejskiego kolejnej generacji o kryptonimie NGF (New Generation Fighter). Wówczas wszystko, co służyło uniezależnieniu się od Ameryki Donalda Trumpa, było w cenie, w szczególności wśród liberalnych i lewicowych ugrupowań w Unii.

Ale od tej pory świat zmienił się nie do poznania. Hiszpania, która pozostawała w ogonie krajów Wspólnoty pod względem wydatków na obronę (poświęcała na nie 0,9 proc. PKB), po inwazji na Ukrainę zaczęła poważnie traktować ryzyko wojny. Na porządku dnia stanęła więc pilna wymiana floty starzejących się F-18 sprawdzonymi maszynami, zdolnymi odeprzeć wroga.

Eric Trappier, prezes francuskiego koncernu lotniczego Dassault, przyznaje, że NGF, który miał wejść do seryjnej produkcji przed 2040 r., nie będzie gotowy przed upływem kolejnej dekady. Powodem jest spór między udziałowcami. Francuzi chcą być głównym rozgrywającym w projekcie, w którym Hiszpanów i Niemców reprezentuje Airbus. Ale w Paryżu wskazuje się, że Airbus jest już liderem konsorcjum powoływanego dla budowy europejskiego drona.

Dassault nie pierwszy raz robi taki numer. Z podobnych powodów Francuzi wycofali się w 1985 r. z projektu budowy myśliwca poprzedniej generacji, Eurofighter. Samolot został w końcu opracowany siłami Brytyjczyków, Niemców, Hiszpanów i Włochów, podczas gdy Francja stworzyła własną maszynę, Rafale.

Powtórka podobnego manewru w chwili, gdy toczy się najpoważniejsza od 80 lat wojna w Europie, odsłania jednak brutalną prawdę: to wciąż interesy narodowe rozstrzygają o przyszłości europejskiej polityki obronnej, a nie ideał wybicia się samej Unii na poważnego gracza na arenie międzynarodowej.

Ruch Madrytu jest tym bardziej znaczący, że królestwo dołącza do coraz większej grupy państw europejskich, które postawiły na flagowy produkt Lockheed Martina, F-35. Figurują na niej Polska, Wielka Brytania, Holandia, Dania, Finlandia, Szwecja. Jednym z pierwszych posunięć kanclerza Niemiec Olafa Scholza po rosyjskiej inwazji było ogłoszenie zakupu 35 F-35, które zastąpią wysłużone Tornado. Na korzyść amerykańskich maszyn zadziałało to, że są one zdolne do przenoszenia pocisków atomowych, które USA zdeponowała na terenie Niemiec. Do zakupu 20 F-35 przymierza się także Grecja. O podobnym ruchu mówi się i w Bukareszcie. Polska liczy, że pierwsze F-35 dostanie już w 2024 r., termin nie do utrzymania przez europejskich producentów myśliwców kolejnej generacji.

Kara za brexit

Aby całkowicie nie odcinać się od europejskich partnerów, Sanchez w czerwcu ogłosił zakup 20 Eurofighterów. I one mają zastąpić stare F-18, ale na drugorzędnym polu walki: Wyspach Kanaryjskich. Czterokrotnie większa liczba F-35 zostałaby natomiast rozlokowana w głównych bazach kontynentalnej Hiszpanii: Zaragozie i Torrejon de Ardoz pod Madrytem. Choć królestwo leży na drugim końcu Europy, jego rząd od początku rosyjskiej inwazji zdecydowanie wspiera Ukrainę.

Szansą na rozwój europejskiego myśliwca była współpraca dwóch najważniejszych potęg wojskowych zachodniej Europy, Francji i Wielkiej Brytanii. Jednak Paryż postanowił ukarać Londyn za brexit, zrywając i to przedsięwzięcie. Ale projekt Tempest utrzymał się przy życiu: poza British Aerospace (BAE) i włoskim Leonardo przyłączyło się do niego europejskie konsorcjum rakietowe MBDA i brytyjski Rolls-Royce. Do grupy ostatnio przystąpiły także Holandia i Szwecja, a nawet Japonia. Nie da się więc wykluczyć, że to konsorcjum odniesie większy sukces niż projekt NGF francuskiego Dassault.