Sankcja w VAT nie jest zaległością

Tak orzekł NSA 17 stycznia 2012 r. (I FSK 433/11).

Naczelnik urzędu skarbowego zaliczył spółce zwrot VAT z 2005 r. na poczet zaległości podatkowej za poszczególne miesiące 2001 r. Stwierdził bowiem, że spółka nie wpłaciła w terminie dodatkowego zobowiązania podatkowego z tytułu VAT za te miesiące. Organ wyższej instancji utrzymał w mocy to postanowienie.

Zdaniem spółki organy niezasadnie przyjęły, że zwrot podatku można zaliczyć na poczet dodatkowego zobowiązania podatkowego, które stosownie do art. 3 pkt 8 ordynacji podatkowej (op) nie było ani podatkiem, ani opłatą. Zobowiązanie dodatkowe było niepodatkową należnością budżetową, a niezapłacone w terminie niepodatkowe należności budżetowe nie były zaległościami podatkowymi w rozumieniu art. 51 § 1 op.WSA uznał skargę za zasadną.

Sąd przychylił się do poglądu, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie było ani podatkiem, ani opłatą, a zgodnie z art. 76 i 76a op tylko podatki i opłaty można uznać za zaległość podatkową i na tej podstawie dokonać zaliczenia. Wskazał też, że zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą dodatkowe zobowiązanie podatkowe było sankcją administracyjną, która nie mogła być uznana za zaległość podatkową.

Ponadto sąd podkreślił, że stosowanie przepisów op w stosunku do dodatkowego zobowiązania podatkowego nie przesądza o tym, że jest ono podatkiem. Organy podatkowe odwołały się od tego wyroku do NSA.Ten oddalił skargę, powołując się w uzasadnieniu m.in. na uchwałę 7 sędziów z 16 listopada 2009 r.

Stwierdzono w niej, że na tle art. 116 op w pojęciu zaległości podatkowej nie mieści się dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Dodatkowo w wyroku w sprawie C-502/07 Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził jednoznacznie, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe jest sankcją administracyjną.

—Sebastian Konicz współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentuje Sławomir Czajka, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro we Wrocławiu)

Charakter prawny tzw. dodatkowego zobowiązania podatkowego w VAT, w kontekście możliwości uznania go za podatek w rozumieniu art. 6 op, przez wiele lat był przedmiotem sporów.

Przypomnę, że niefunkcjonująca już w obecnym stanie prawnym tzw. sankcja VAT nakładana była na zasadach określonych w art. 109 ust. 4 – 8 ustawy o VAT, m.in. w przypadku stwierdzenia przez organ podatkowy, że podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu VAT niższą od kwoty należnej, zawyżył kwotę zwrotu różnicy podatku lub zwrotu VAT naliczonego.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przez stosunkowo długi czas funkcjonowały dwa rozbieżne stanowiska co do charakteru prawnego tych opłat na gruncie ordynacji podatkowej.