Sądy można pytać tylko o konkretną sprawę

To ważne wyjaśnienie stało się przedmiotem uzasadnienia odmowy podjęcia uchwały przez siedmioosobowy skład Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie wspólnego rozliczenia z dzieckiem (sygn. II FSK 408/06).

Sąd sam ubolewał nad faktem, że nie mógł merytorycznie odnieść się do problemu, jaki powstał w związku ze sprawą Krystyny N. Korektę zeznania podatkowego za 1999 r. złożyła 27 sierpnia 2003 r., żądając stwierdzenia nadpłaty jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Jej mąż zmarł w maju 1999 r., co, zdaniem podatniczki, dawało jej prawo do rozliczenia z dzieckiem.

Organy podatkowe nie zgodziły się, wyjaśniając, że termin złożenia wniosku o wspólne rozliczenie jest nieprzywracalny. W wypadku Krystyny N. upłynął on 2 maja 2000 r.

Krystyna N. złożyła skargę do WSA, ale i ten nie uznał jej argumentów. Wyjaśnił, że aby skorzystać z preferencyjnego sposobu opodatkowania, niezbędne jest złożenie wniosku zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. Ani ten przepis, ani żaden inny nie dają zaś możliwości, by zrobić to po terminie zeznania rocznego. Gdyby zaś wniosek został złożony, to nie wywołałby skutków prawnych, a już z pewnością nie mógłby być podstawą do stwierdzenia nadpłaty.

– Wspólne rozliczenie z samotnie wychowywanym dzieckiem jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem podatnika. Może on z niego skorzystać, ale powinien dostosować się do ustawowych terminów, w tym do terminu dotyczącego zawiadomienia urzędu skarbowego o zamiarze wspólnego rozliczenia – uzasadnił wyrok WSA.

Podatniczka złożyła od niego kasację, podkreślając, że odebrane zostało jej prawo do korekty zeznania za 1999 r.Ponieważ sąd w trzyosobowym składzie miał istotną wątpliwość, jak rozstrzygnąć spór, skierował pytanie prawne do składu siedmiu sędziów NSA. Chodziło o ustalenie, czy wniosek osoby samotnie wychowującej dziecko o wspólne z nim rozliczenie (art. 6 ust. 4 ustawy o PIT w treści obowiązującej do 31 grudnia 2002 r.) mógł być złożony po terminie przewidzianym dla rozliczenia rocznego.

Sąd zauważył, że od 1 stycznia 2003 r. do art. 6 ustawy o PIT dodany został ust. 10, który wyraźnie mówi, że termin 30 kwietnia roku następnego po tym, którego dotyczy preferencja, musi być dochowany. Wcześniej jednak go nie było. Stąd rozbieżności w orzecznictwie.

Zgodnie z pierwszym poglądem (np. wyrok FSK 1165/04) zmiana przepisów wskazuje na to, że przed 1 stycznia 2003 r. ustawodawca nie chciał uzależnić wspólnego rozliczenia od terminu złożenia wniosku. Podatnik mógł dopełnić tej formalności dopiero przy okazji składania korekty zeznania.

Zgodnie z drugim poglądem (np. III SA/Wa 86/04) wniosek o realizację prawa do preferencji należało złożyć najpóźniej w zeznaniu rocznym.

Sytuacja przedstawiona w pytaniu prawnym dotyczyła okresu sprzed 1 stycznia 2003 r., ale korekty z żądaniem stwierdzenia nadpłaty za okres sprzed tej daty mogą być składane do końca przyszłego roku. Pięcioletni okres przedawnienia za ostatni rok sprzed zmiany przepisów, tj. za rok 2002, upływa bowiem 31 grudnia 2008 r.

Obecnie, w myśl art. 45 ust. 10 ustawy PIT, nie ma wątpliwości, że wniosek o wspólne rozliczenie musi być złożony najpóźniej z upływem terminu złożenia zeznania rocznego, tj. 30 kwietnia roku następnego. Termin ten jest nieprzywracalny.

Siedmioosobowy skład NSA odmówił odpowiedzi na pytanie prawne ze względu na brak jego powiązania ze sprawą, na której tle zostało zadane. W kasacji rozpoznawanej przez trzyosobowy skład NSA chodziło o odmowę stwierdzenia nadpłaty. Tymczasem pytanie prawne odnosiło się do terminu złożenia wniosku o wspólne rozliczenie.

– Pytanie prawne musi być bezpośrednio związane ze sprawą kasacyjną, na której tle zostało zadane. Sąd nie może prowadzić własnej działalności uchwałodawczej, wskazywać przepisów, których wykładni chciałby dokonać. Jeśli zatem pytanie nie odnosi się do konkretnego stanu faktycznego, nie ma innego wyjścia, jak odmówić wydania uchwały – wyjaśnił siedmioosobowy skład NSA.

Art. 45 ust. 1 ustawy o PIT

Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie (...) o wysokości osiągniętego dochodu (...) w roku podatkowym do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Art. 6 ust. 4 pkt 1

Od osób samotnie wychowujących (...) dzieci małoletnie podatek może być określony (...) na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów (...).