PIT: czy odziedziczenie roszczenia o zwrot skomunalizowanych gruntów to nabycie

Taki wyrok zapadł  14 listopada 2012 r. przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Opolu z (sygnatura akt I SA/Op 304/12)

w odpowiedzi na skargę podatniczki na decyzję Ministra Finansów.

Pani W. M. w kwietnia 2008 r. odziedziczyła po jednym z krewnych roszczenia do części warszawskiej nieruchomości skomunalizowanej w latach 40. na podstawie dekretu z 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. St. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279; dalej dekret Bieruta). Były to roszczenia do uzyskania prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz do odzyskania prawa własności budynku posadowionego na tym gruncie jeszcze przed wojną. W związku z nabyciem roszczeń pani W. M. zapłaciła podatek spadkowy.

Fiskus: liczy się data nabycia spadku

W grudniu 2008 r. podatniczka odzyskała udział w prawie własności budynku na mocy decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a w 2009 r. Prezydent Miasta Warszawy ustanowił prawo użytkowania wieczystego gruntu. Budynek był jednak w fatalnym stanie technicznym, a pani W. M. nie miała pieniędzy na kosztowny remont. Postanowiła więc sprzedać swoje udziały. Akt notarialny sprzedaży został sporządzony w czerwcu 2011 r.

Sprzedaż udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat od nabycia co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Ale pani W.M. uznała, że ta zasada nie ma w jej przypadku zastosowania, gdyż w istocie nie nabyła praw do nieruchomości, lecz zostały jej one przywrócone jako następcy prawnemu pierwotnych właścicieli i użytkowników wieczystych. Takie stanowisko przedstawiła we wniosku do Ministra Finansów o udzielenie  interpretacji podatkowej, a na poparcie przytoczyła wyrok Sądu Najwyższego z 7 maja 2002 r. (sygn. III RN 18/02), w którym stwierdzono między innymi, że wydanie na podstawie art. 7 ust. 1 dekretu Bieruta decyzji ustanawiającej prawo użytkowania wieczystego gruntu na rzecz byłego właściciela lub jego następców prawnych, nie może być traktowane jako nabycie prawa w rozumieniu ustawy o PIT.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi jako przedstawiciel Ministra Finansów uznał stanowisko podatniczki za nieprawidłowe. Nie kwestionował faktu, że decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości  nie kreuje prawa do niej, lecz tylko przywraca stosunki własnościowe sprzed wywłaszczenia, a co za tym idzie zwrot taki nie stanowi nabycia nieruchomości w rozumieniu ustawy o PIT. Jednak zdaniem fiskusa w tym przypadku decydujące znaczenie ma fakt, że roszczenia były przedmiotem spadkobrania i dlatego datą nabycia przez panią W. M.  udziałów w prawie wieczystego użytkowania nieruchomości i własności budynku jest data nabycia spadku. Ponieważ zaś od nabycia spadku do daty sprzedaży odzyskanej nieruchomości nie upłynęło 5 lat, sprzedaż stanowi źródło przychodu i wymaga rozliczenia z fiskusem.

Sąd: fiskus jest niekonsekwentny

Podatniczka nie zgodziła się z tą interpretacją i złożyła skargę do WSA. Sąd uznał ją za zasadną, bo według niego w wyniku nabycia spadku doszło wyłącznie do przeniesienia na spadkobierców roszczenia (uprawnienia) o charakterze majątkowym. Natomiast samo przeniesienie prawa własności  budynku i prawa do użytkowania wieczystego gruntu na spadkobierców (w tym na panią W.M.) nastąpiło dopiero w wyniku wykonania decyzji administracyjnych.

-      Obrót prawem do żądania ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu należy zaliczyć do tego rodzaju praw majątkowych, z których przychody podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 18 ustawy o PIT, a nie praw majątkowych o których mowa w art. 10 ust 1 pkt 8 tej ustawy – argumentował WSA zaznaczając, że ta linia orzecznicza akceptowana była także w interpretacjach indywidualnych Ministra Finansów.

WSA zwrócił uwagę na specyfikę podejścia fiskusa do zwrotu nieruchomości "dekretowych": z jednej strony organy podatkowe akceptują pogląd, że sam zwrot takiej nieruchomości prawowitemu właścicielowi nie jest nabyciem w rozumieniu ustawy o PIT, bo ma charakter restytucyjny , a z drugiej strony odmawiają takiego charakteru nabyciu prawa do samego roszczenia o taki zwrot.

- Takie stanowisko organu powoduje, że do nabycia nieruchomości dochodziłoby dwukrotnie:  raz w ramach dziedziczenia samego roszczenia o zwrot nieruchomości "dekretowej" i to nabycie mieściłoby się w dyspozycji art. 10 ust 1 pkt 8 ustawy o PIT, a drugi raz w wyniku ostatecznych decyzji o zwrocie budynku i ustanowieniu prawa użytkowania wieczystego gruntu, które nie było by już nabyciem w rozumieniu tego przepisu - tłumaczył WSA

W jego ocenie nabycie zwracanej nieruchomości "dekretowej" następuje tylko raz - dopiero z datą uzyskania przez decyzje o ustanowienia prawa użytkowania wieczystego i prawie własności posadowionego na nim budynku ostateczności, i tylko w tym momencie można mówić o jakimkolwiek prawie własności czy prawie do użytkowania wieczystego.