Roszczenie o wypłatę z polisy spadkodawcy lepiej zgłosić fiskusowi

Pan W. został wdowcem w lutym 2010 r. W marcu notariusz poświadczył, że spadek po zmarłej nabył on i syn. Zaraz potem pan W. zgłosił nabycie spadku w urzędzie skarbowym, składając formularz SD-Z2. Dwa lata później firma ubezpieczeniowa wypłaciła jemu i synowi  odszkodowanie z tytułu „Klauzuli niezdolności do pracy zarobkowej rozszerzającej zakres grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym". Roszczenie o wypłatę zostało zgłoszone jeszcze za życia żony, która długo chorowała na raka i dlatego nie pracowała. Za pierwszym razem ubezpieczyciel odmówił wypłaty więc sprawa trafiła do sądu. Ten zasądził na rzecz spadkobierców zmarłej ponad 202 tys. zł odszkodowania. Dostali je od ubezpieczyciela  dopiero po wezwaniu egzekucyjnym, w lipcu 2012 r.

Wdowiec zapytał organ podatkowy, czy w takiej sytuacji powinien jeszcze raz złożyć nowe,  odrębne zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SDZ-2, aby skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn dla członków najbliższej rodziny spadkodawcy. Jego zdaniem nie, gdyż już wcześniej zgłosił wszystkie rzeczy nabyte w drodze dziedziczenia po żonie, o których miał wiedzę. Późniejsze uzyskanie odszkodowania może skutkować jego zdaniem co najwyżej koniecznością sporządzenia korekty deklaracji SD-Z2.

Co innego roszczenie, co innego zapłata

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. W indywidualnej interpretacji podatkowej wydanej 2 grudnia 2013 r. (ITPB2/436-179/13/DSZ) stwierdził, że  w tej sprawie trzeba odróżnić otrzymanie konkretnej kwoty pieniężnej wynikającej z konkretnego  prawa majątkowego (realizacja roszczenia) od nabycia prawa majątkowego (nabycia roszczenia). Zdaniem Dyrektora IS wypłacone wdowcowi odszkodowanie w ogóle nie należy do spadku po zmarłej żonie, gdyż  wypłacono je dopiero po jej śmierci.

- Przedmiotem dziedziczenia mogło być wyłącznie prawo majątkowe w postaci roszczenia o wypłatę odszkodowania. Roszczenie to powstało bowiem jeszcze za życia spadkodawczyni i z uwagi na fakt, że do chwili jej śmierci nie zostało zaspokojone, weszło do masy spadkowej i jako takie podlega przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn – tłumaczy organ podatkowy.

Dlatego, zdaniem fiskusa, zwolnieniem z podatku od spadku przewidzianym w art. 4a  ustawy o podatku od spadków i darowizn, mogłoby zostać objęte wyłącznie nabycie przez spadkobiercę roszczenia o wypłatę odszkodowania. W celu skorzystania z tego zwolnienia, spadkobierca powinien jednak wykazać to roszczenie w zgłoszeniu o nabyciu praw do spadku SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od uzyskania poświadczenia nabycia spadku.

- Brak skonkretyzowanej wartości tego roszczenia, jak również fakt jego późniejszej realizacji (dwa lata po śmierci spadkodawczyni) nie zwalnia bowiem z obowiązku zgłoszenia jego istnienia w wymaganym terminie – uznał Dyrektor Izby Skarbowej.

Wiedział, więc powinien zgłosić

Natomiast otrzymanie przez wdowca konkretnej kwoty odszkodowania w ogóle nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn, a co za tym idzie nie trzeba składać nowego ani korygować pierwotnego zgłoszenia SD-Z2.

- Wydanie przez sąd po dacie śmierci żony prawomocnego wyroku zasądzającego od firmy ubezpieczeniowej na rzecz podatnika i  jego syna określonej kwoty odszkodowania jedynie potwierdziło, skonkretyzowało wartość roszczenia, którego istnienie już w chwili śmierci spadkodawczyni było podatnikowi wiadome – argumentował fiskus.

Dlatego nie zgodził się ze stanowiskiem pana W., że otrzymana przez niego kwota odszkodowania może skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn

Komentarz eksperta

Arkadiusz Gerwel, adwokat, doradca podatkowy w kancelarii KNDP, Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy