Czy jest podatek od spadku, gdy nie było przy darowiźnie?

Rok przed śmiercią mamy otrzymałam od niej darowiznę (część udziału w nieruchomości) i korzystałam wtedy ze zwolnienia z podatku. Teraz będę dziedziczyć dalsze udziały w tej nieruchomości jako spadkobierca. Czy obejmie mnie podatek od spadku i darowizny? – pyta czytelniczka

Wszystko zależy od tego, po kim czytelniczka będzie dziedziczyć . Najpowszechniejsze obecnie,  całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn zależne jest bowiem od stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa między spadkodawcą a spadkobiercą lub darczyńcą a obdarowanym.

Zasady zwolnienia określone są w art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. ustawy o podatku od spadków i darowizn. Preferencja dotyczy ścisłego kręgu spadkobierców lub obdarowanych. Są to:

- małżonek spadkodawcy (darczyńcy),

- jego zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),

- jego wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie),

- jego pasierb, pasierbica,

- jego rodzeństwo, czyli bracia, siostry – także przyrodni,

- jego ojczym i macocha.

Wszystkie te osoby należą do tzw. zerowej grupy podatkowej. To nieformalna nazwa, stosowana dla odróżnienia od I grupy podatkowej, o której mowa w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Osoby z zerowej grupy wchodzą bowiem w skład grupy I, do której należą także synowa, zięć i teściowie. Ich zwolnienie nie obejmuje.

Może zatem zdarzyć się tak, że przy darowiźnie obdarowany plasuje się względem darczyńcy w grupie zerowej, ale przy dziedziczeniu, w stosunku do innej osoby jako spadkodawcy będzie osobą z grupy I lub II.

Przykład

Ojciec podarował synowi i córce połowę działki budowlanej. Darowizna korzystała ze zwolnienia podatkowego, gdyż darczyńca i obdarowani byli w zerowej grupie podatkowej. Po kilku latach syn zmarł bezpotomnie pozostawiając po sobie żonę, która odziedziczyła jego udział. Ona też wkrótce zmarła i cały swój majątek przekazała w testamencie siostrze męża. Ta odziedziczy udział po bratowej, ale ponieważ rodzeństwo małżonków i małżonek rodzeństwa są II grupie podatkowej, to nabycie spadku będzie obciążone podatkiem spadkowym.

Jeśli czytelniczka dziedziczyć będzie kolejne udziały w nieruchomości po matce, to wciąż będzie mogła skorzystać z preferencji dla spadkobierców z "zerowej" grupy podatkowej.

Od kiedy liczyć 6 miesięcy

Osoby z "zerowej" grupy podatkowej mogą być zwolnione z podatku od spadku lub darowizny pod warunkiem, że zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Zgłoszenia dokonuje się na specjalnym formularzu SD-Z2 w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca położenia nieruchomości. I spadkobiercy, i darczyńcy mają na to 6 miesięcy.

W przypadku darowizny 6-miesięczny termin na zgłoszenie nabycia liczony jest od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli dnia złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego. W razie zawarcia umowy bez zachowania takiej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Natomiast nabycie spadku trzeba zgłosić w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego to nabycie. Z tym, że jeśli spadkobierca dowiedział się o nabyciu spadku po upływie tego terminu, to zyskuje dodatkowe 6 miesięcy liczone od dnia, w którym powziął wiadomość o nabyciu rzeczy lub praw w drodze dziedziczenia. Musi jednak uprawdopodobnić, że faktycznie dowiedział się o tym później.