Janina Ochojska. Pomaganie wbrew przeciwnościom

Kto pamięta czasy, gdy wizytę w internecie zaczynało się nie od sprawdzenia Facebooka, ale od wejścia na stronę pajacyk.pl? Wielu internautów ustawiało ją jako stronę startową w swojej przeglądarce. Po najechaniu kursorem na pusty brzuszek drewnianego pajacyka jego ręce i nogi podnosiły się, buzia się uśmiechała, a za każde „nakarmienie" w formie kliknięcia myszką sponsorzy przeznaczali niewielką kwotę pieniędzy na sfinansowanie posiłków dla dzieci. Dziś inna jest szata graficzna, ale sposób pomagania ten sam.

Choć postać internetowego pajacyka stworzyła agencja marketingowa, to program dożywiania dzieci z ubogich rodzin opracowała Polska Akcja Humanitarna. Najpierw jej założycielka Janina Ochojska odwiedziła razem z pracownikami PAH wszystkie szkoły w Bieszczadach, by rozpoznać problem. Wcześniej, w latach 80., widziała, jak francuska organizacja Amitié Pologne organizuje pomoc dla Polski. W ramach jednej z akcji zbierano odżywki dla niemowląt. Na plakatach widać było dziecko, które trzymało pustą butelkę. Francuscy kierowcy dostawali „mandaty", czyli ulotki wkładane za wycieraczkę. Informowały o akcji i szansie udziału w loterii. Nagrodą była wycieczka do Polski, gdzie mogli zobaczyć, z jakimi problemami boryka się nasz kraj. Wtedy Janina Ochojska zrozumiała, że pomoc można zorganizować mądrze, a akcja charytatywna, jeśli ma być skuteczna, musi przemówić do wyobraźni.

Jak chodzić i upadać

Zanim niemal cały swój czas poświęciła innym, jej charakter i wrażliwość wykuły się w latach zmagań z fizycznym bólem. Jako sześciomiesięczna dziewczynka zachorowała na chorobę Heinego-Medina. W jej pierwszych wspomnieniach pojawia się motyw unieruchomienia. Nie pamięta respiratora – „żelaznych płuc", w których tkwiła przez osiem miesięcy – ale powraca do niej wrażenie niemożności ruszenia ręką czy nogą. Pamięta za to moment, gdy w dziecięcym sanatorium w Jastrzębiu Zdroju zaczęła chodzić. Miała wtedy pięć lat. „Pamiętam doskonale, jak podniosłam wzrok i zobaczyłam siebie w lustrze. Nie mogłam jeszcze przesuwać nóg samodzielnie, rehabilitant popychał mi je od tyłu

– ale szłam!" – wspominała w książce „Niebo to inni", wywiadzie udzielonym Wojciechowi Bonowiczowi.

Historia pomocy humanitarnej jest nierozłączna

z historią życia Janiny Ochojskiej, w którym sama również otrzymała wiele wsparcia. Łańcuszek zaczął się od lekarzy, którzy nauczyli ją radzić sobie

z niepełnosprawnością. Doktor Kazimierz Kmieć dbał, by dzieci w sanatorium w Jastrzębiu Zdroju czuły się jak w domu. Rehabilitanci uczyli je, jak wchodzić na drzewa z aparatami usztywniającymi nogi. W sanatoryjnej szkole Janina Ochojska pilnie się uczyła i naukę w podstawówce w Zabrzu rozpoczęła jako pewna siebie dziewczynka.

Ale silny charakter musiał znieść jeszcze wiele prób. W wieku 13 lat Janina Ochojska przeszła operacje kręgosłupa, które go nie naprostowały, ale jeszcze bardziej skrzywiły. Na kolejną trafiła do Zakładu Leczniczo-Wychowawczego dla Dzieci Kalekich

w Świebodzinie, który wspomina bardzo dobrze. Jego dyrektorem był dr Leszek Wierusz. Znakomity ortopeda wspierał wychowanków i zachęcał do zdobycia wykształcenia. Podczas jednej z rozmów powiedział Janinie Ochojskiej, że niepełnosprawność jest posiadaniem czegoś więcej, a nie mniej.

W sanatoriach uczyła się też odpowiedniego sposobu upadania, by nie zrobić sobie krzywdy. To też wzmocniło jej psychikę.

Udana inwestycja

Jako młoda dziewczyna spełniła swoje marzenie. Dostała się na astronomię na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Najważniejsza była dla niej wtedy wiedza, a na ludzi otwierała się powoli. Najpierw z powodów towarzyskich, a nie duchowych, trafiła do duszpasterstwa akademickiego. Znalazła tam wsparcie i przyjaciół, odnowiła relację

z Bogiem. Ojciec Władysław Wołoszyn podsunął jej książkę „Wszechświat i słowo", która zrobiła na niej wielkie wrażenie. W czasie studiów rozwijała liczne zainteresowania, jeździła na wykłady do Krakowa, podróżowała ze znajomymi, w miarę swoich możliwości chodziła po górach. Zaangażowała się w Solidarność. Już wcześniej, działając w opozycji, przywoziła bibułę i książki niezależnych wydawnictw z Warszawy i Krakowa. Właśnie w Toruniu po raz pierwszy zetknęła się z Amitié Pologne, gdy pomagała rozdzielić dary dla Polski.

W 1981 roku ból w dole kręgosłupa się nasilał. Kolejna operacja się nie powiodła. Po rozmowie

z dr. Wieruszem Janina Ochojska napisała do ośrodka medycznego w Lyonie, opisując swoją sytuację. Splot szczęścia i starań dr. Charles'a Picaulta sprawił,

że w 1984 roku francuskie ministerstwo zdrowia sfinansowało Polce kilka operacji. Gdy kilka lat później lekarz dowiedział się o działalności społecznej Ochojskiej, ocenił, że to była „dobra inwestycja".

W 1986 roku zacieśniła się jej współpraca z Amitié Pologne, która rok później przekształciła sięn w fundację EquiLibre. Trzy lata później razem z przyjaciółmi Ochojska założyła Polską Fundację EquiLibre.

W 1992 roku pojechała odwiedzić przyjaciół we Francji. W Bośni trwała wojna domowa. Ochojska zapragnęła zobaczyć, jak wygląda kolejny etap pomocy. Gdy przyjaciele z EquiLibre szykowali się do wyjazdu, powiedziała Alainowi Michelowi, współtwórcy francuskiej organizacji: „Weź mnie. Znam rosyjski, znam polski, a bośniacki to coś pośredniego między rosyjskim a polskim". W październiku pojechała do oblężonego Sarajewa. „Zobaczyłam tam ludzi, którzy wszystko stracili, całkowicie zależnych od pomocy z zewnątrz, docierającej do nich z całej Europy. Pomyślałam wtedy, że Polacy także powinni tam być" – wspominała po latach w rozmowie z „Rzeczpospolitą". Po powrocie z Bośni opowiedziała w radiu o pomyśle zorganizowania konwoju