Umorzenie udziałów spółki bez kosztów w CIT

Tak orzekł WSA w Gdańsku 11 maja 2011 (I SA/Gd 191/11).

W zamian za zgodę na umorzenie udziałów byli wspólnicy otrzymali wynagrodzenie wyższe niż wartość nominalna umarzanych udziałów, co – zdaniem spółki – spowodowało, że ma ona prawo zaliczyć do kosztów podatkowych, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c ustawy o CIT, nadwyżkę wynagrodzenia przewyższającą wartość nominalną udziałów.

Skarżąca argumentowała, że nadwyżka zapłacona wspólnikom nie była związana z umorzeniem udziałów, ale stanowiła dodatkowe wynagrodzenie dla ustępujących wspólników, co z kolei było niezbędnym elementem nawiązania współpracy z inwestorem. Wobec tego, zdaniem spółki, nadwyżkę tę należy traktować jako wydatek związany z uzyskaniem przychodów.

Organ podatkowy nie zgodził się z tym stanowiskiem, stwierdzając, że cała kwota dotyczyła umorzenia udziałów. Spółka zwróciła się również do organu o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków, którzy złożyliby zeznania na okoliczność zamiaru, jaki towarzyszył spółce przy przeprowadzaniu tej operacji. Organ nie uwzględnił tego wniosku i wskazał, że tę okoliczność można ustalić na podstawie dokumentów.

Sąd oddalił skargę, uznając, że organ podatkowy prawidłowo zinterpretował art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c ustawy o CIT i słusznie odmówiły przeprowadzenia dowodu z przesłuchania świadków, gdyż zamiar strony skarżącej wynikał wprost z dokumentów.

Sąd wskazał również, że wskazany przepis odnosi się nie tylko do wydatków ściśle związanych z umorzeniem udziałów, ale także do pozostałych kwot dotyczących tej operacji. Bez wątpienia wynagrodzenie wypłacone wspólnikom wiąże się z umorzeniem udziałów.

Autor jest współpracownikiem Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentuje Justyna Bołd, starsza konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Krakowie):

Istota sporu sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy spółka może zaliczyć do kosztów podatkowych wynagrodzenie wypłacone wspólnikom w zamian za umorzone udziały w części, w jakiej przekracza ono wartość nominalną udziałów.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na umorzenie kapitałów pozostających w związku z utworzeniem (nabyciem), powiększeniem lub ulepszeniem źródła przychodów.

W komentowanej sprawie sąd przyjął, że wynagrodzenie wypłacone dwóm wspólnikom za umorzone udziały w całości uznać należy za wydatki na umorzenie kapitałów, o których mowa w tym przepisie, a w konsekwencji że jest ono wyłączone z kosztów podatkowych.

Sąd nie podzielił stanowiska spółki, że wyższa kwota wynagrodzenia wypłaconego wspólnikom, będąca gratyfikacją za wyrażenie przez nich zgody na wystąpienie ze spółki, co z kolei było warunkiem nawiązania współpracy z inwestorem zewnętrznym, powinna być oceniana wyłącznie pod kątem związku tego wydatku z przychodem spółki.

Zdaniem sądu art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c ustawy o CIT jest jasny, a w rozstrzyganej sprawie całość wypłaconego przez spółkę świadczenia była wynagrodzeniem związanym z umorzeniem udziałów, zatem nie może być zaliczona do kosztów podatkowych.

Z poglądem tym należy się zgodzić. Wynagrodzenie wypłacane za umarzane udziały jest w istocie wydatkiem na umorzenie kapitału spółki, który jest wykluczony z kosztów uzyskania przychodów na mocy przepisu szczegółowego, i bez znaczenia w tym wypadku pozostaje okoliczność, czy wartość tego wynagrodzenia odpowiada wartości nominalnej umarzanych udziałów czy ją przewyższa.

W orzecznictwie dominuje pogląd, że nie tylko wydatki bezpośrednio związane z umorzeniem udziałów (wynagrodzenie za umorzone udziały, opłaty notarialne itp.), ale również pośrednio (np. odsetki od kredytu zaciągniętego w celu sfinansowania umorzenia) nie mogą być kosztami uzyskania przychodów (tak np. NSA w wyroku z 22 września 2009, II FSK 551/08, WSA w Warszawie w wyroku z 16 listopada 2009, III SA/Wa 898/09). Pogląd ten jest jednak moim zdaniem zbyt daleko idący. (IBPBI/2/423-330/09/AP).

Czytaj też: