Bankrut straci mieszkanie po wyroku eksmisyjnym

[b]Z uchwały Sądu Najwyższego wynika, że postanowienie to nie może stać się następnie bezpośrednią podstawą do eksmisji upadłego i jego rodziny (sygn. III CZP 24/09). [/b]

Jeśli więc termin korzystania z lokum upłynął albo jeśli sędzia komisarz odmówił upadłemu tego prawa, w celu usunięcia go z lokalu przymusowo, przez komornika, konieczne jest wszczęcie osobnej sprawy o eksmisję.

Odmiennego zdania był sąd I instancji w sprawie, na której tle powstało zagadnienie prawne wyjaśnione we wskazanej uchwale.

[srodtytul]Ma się wyprowadzić [/srodtytul]

Po ogłoszeniu w lutym 2007 r. upadłości Wiesława B., który prowadził działalność gospodarczą pod firmą Bielpol, sędzia komisarz na podstawie art. 75 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=177EB07DEBF883E6B1A828D3FEB7BB2D?id=169085]prawa upadłościowego i naprawczego[/link] (dalej: p.u.n.) wydał postanowienie odmawiające upadłemu, jego żonie i synowi prawa dalszego zajmowania domu jednorodzinnego wchodzącego w skład masy upadłości.

Ponieważ upadły odmawiał opuszczenia domu, syndyk wystąpił do sądu cywilnego z pozwem o eksmisję. Taki wyrok, po nadaniu mu klauzuli wykonalności przez sąd, stanowi podstawę do przeprowadzenia eksmisji przymusowo, przez komornika sądowego. Wiesław B. nie oponował. Domagał się tylko, ze względu na sytuację finansową i rodzinną, przyznania mu prawa do innego lokum.

Jednakże sąd oddalił żądanie syndyka. Uznał bowiem, że wydanie takiego wyroku jest już niepotrzebne. Argumentował, że tytuł egzekucyjny, mający – jego zdaniem – w tym wypadku takie samo znaczenie jak wyrok eksmisyjny, już jest. Twierdził, że jest nim postanowienie sędziego komisarza, wydane na podstawie art. 75 ust. 2 p.u.n. Uznał, że postanowienie to po nadaniu mu klauzuli wykonalności może być podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego i przymusowego usunięcia Wiesława B. i jego rodziny z domu.

[srodtytul]Sąd II instancji ma wątpliwości [/srodtytul]

Sąd II instancji, do którego wpłynęła apelacja syndyka, nie był pewny słuszności tego stanowiska. Stąd pytanie prawne do SN. W jego uzasadnieniu zaznaczył, że nauka prawa i orzecznictwo sądowe są zgodne, że tytułem egzekucyjnym może być taki akt, który nadaje się do przymusowego wykonania. Zwrócił jednak uwagę na rozbieżności w orzeczeniach SN. Według niektórych orzeczeń SN dla wykonania w drodze egzekucji określonych uprawnień konieczne jest zamieszczenie w treści orzeczenia wyraźnego nakazu lub zakazu skierowanego do dłużnika. Według innych nakaz określonego zachowania może tkwić implicite w samym ukształtowaniu prawa lub stosunku prawnego.

W tej zaś sprawie nakaz opuszczenia domu nie został wprost sformułowany ani w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości, ani też w postanowieniu wydanym na podstawie art. 75 ust. 2 p. u. n. Można by ewentualnie twierdzić, że w postanowieniach tych nakaz taki zawarty jest implicite. Zresztą już samo ogłoszenie upadłości pozbawia upadłego prawa do korzystania z jego mienia (art. 75 ust. 1 p.u.n.). Można by więc przyjąć, że w takiej sytuacji postanowienie wydane na podstawie art. 75 ust. 2 p.u.n. ostatecznie pozbawiło upadłego i jego bliskich prawa do korzystania z domu.

[srodtytul]Lokal socjalny do rozważenia [/srodtytul]

W uzasadnieniu pytania prawnego sąd II instancji zwrócił uwagę na ważną kwestię przemawiającą przeciwko temu stanowisku. Chodzi o ewentualne zastosowanie przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=830211ADD5F2726CA485E4FB0F62C2A5?id=176767]ustawy o ochronie praw lokatorów[/link] do żony (korzystającej z domu stosownie do przepisów prawa rodzinnego) oraz do dorosłego syna Mariana B. (korzystającego z domu na zasadzie użyczenia). Skoro osoby te nie miały tytułu własności, to można je potraktować jako lokatorów. Sąd w sprawie o eksmisję obowiązany jest do rozważenia kwestii przyznania lokatorowi prawa do lokalu socjalnego. Uznanie postanowienia wydanego na podstawie art. 75 ust. 2 p.u.n. za tytuł egzekucyjny byłoby równoznaczne z pozbawieniem syna i żony upadłego możliwości otrzymania takiego lokalu.

[wyimek]Sąd będzie musiał uwzględnić powództwo syndyka o eksmisję[/wyimek]

Trzeba zaznaczyć, że inaczej ta kwestia wygląda po sprzedaży mieszkania w trakcie postępowania upadłościowego. [b]Postanowienie o przysądzeniu własności na rzecz nabywcy umożliwia jednocześnie eksmisję upadłego i jego bliskich (uchwała z 10 lutego 2006 r., sygn. III CZP 127/05)[/b].

Z uchwały SN podjętej w odpowiedzi na pytanie prawne wynika, że sąd będzie musiał uwzględnić powództwo syndyka o eksmisję, a w konsekwencji rozważyć kwestię lokalu socjalnego dla bliskich upadłego.

SN stwierdził bowiem, że postanowienie sędziego komisarza wydane na podstawie art. 75 ust. 2 p.u.n. nie stanowi tytułu egzekucyjnego w sprawie obowiązku opróżnienia i wydania przez upadłego lub osoby mu bliskie mieszkania znajdującego się w lokalu lub budynku wchodzącym w skład masy upadłości.

[ramka][b]Małżonek i dzieci lokatorami [/b]