Nie jest możliwa egzekucja z nieruchomości objętej hipoteką

[b]Tak orzekł WSA w Gliwicach 17 lipca 2009 r. (III SA/Gl 1500-02/08).[/b]

Organy podatkowe na podstawie art. 116 ordynacji podatkowej (dalej op) orzekły o odpowiedzialności byłego członka jednoosobowego zarządu spółki za jej zaległości podatkowe, wskazując, że egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna. Zobowiązany nie zgodził się z tym twierdzeniem i – po wyczerpaniu toku instancyjnego – wniósł skargę do WSA, argumentując, że spółka posiada nieruchomość, z której organ egzekucyjny mógł zaspokoić zaległość podatkową. Powołał się przy tym na art. 116 § 1 ust. 2 op, zgodnie z którym członek zarządu nie ponosi odpowiedzialności osobistej w przypadku wskazania mienia spółki, z którego można dokonać egzekucji.

W odpowiedzi na skargę organ podatkowy uznał, że spółka nie posiada żadnego mienia, z którego możliwa byłaby egzekucja zaległości podatkowych. Podkreślił, że wskazana przez zobowiązanego nieruchomość jest obciążona trzema hipotekami ustanowionymi na rzecz banków, które mają pierwszeństwo dochodzenia swych praw do danej nieruchomości. Natomiast wysokość wierzytelności zabezpieczonych hipoteką nie pozostawia wątpliwości co do tego, że wartość nieruchomości okaże się zbyt mała, aby mogła pokryć długi wobec banków i zaległość podatkową. Zatem, zdaniem organu podatkowego, egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna.

Sąd oddalił skargę. W uzasadnieniu stwierdził, że spółka rzeczywiście nie posiada żadnego mienia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie zaległości podatkowej. W szczególności [b]niemożliwa jest egzekucja z wymienionej przez skarżącego nieruchomości z powodu ustanowionych na niej hipotek[/b]. Zachodzą zatem przesłanki wymienione w art. 116 § 1 ust. 1 i 2 op, przy jednoczesnym braku okoliczności uwalniających od odpowiedzialności.

Sąd zwrócił również uwagę, że skarżący w sprawie zachował się niefrasobliwie, gdyż już w 2002 r. pasywa spółki znacznie przewyższały jej aktywa i już wtedy należało rozpocząć procedurę upadłościową, co uchroniłoby członka zarządu od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki.

[i]Andrzej Hajdas, Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Tomasz Kocowski - konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro we Wrocławiu)[/b]

Przepisy ordynacji podatkowej przewidują odpowiedzialność członków zarządów spółek kapitałowych za zobowiązania podatkowe spółek w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Członek zarządu może uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, wszczęto postępowanie układowe lub nie doszło do tych zdarzeń nie z jego winy. Członek zarządu może również uwolnić się od odpowiedzialności, wskazując mienie spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części.

W tym wypadku członek zarządu nie zgłosił w odpowiednim terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Mógłby uwolnić się od odpowiedzialności, wskazując majątek, z którego możliwa byłaby egzekucja. Ze wskazanych przez członka zarządu nieruchomości egzekucja była niemożliwa, gdyż były obciążone hipoteką na rzecz banków. Obecnie obowiązujące przepisy uniemożliwiają obciążenie hipoteką przymusową nieruchomości i następnie zaspokojenie zaległości podatkowej przed innymi wierzycielami. Poprzednie regulacje o takiej treści zostały zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny jako niezgodne z konstytucją. Jednak nawet przed wyrokiem TK zasada pierwszeństwa hipoteki przymusowej nie dotyczyła przypadku, gdy nieruchomość była obciążona hipoteką zabezpieczającą wierzytelność z tytułu kredytu bankowego. Gdyby organ zajął nieruchomości spółki i przeprowadził ich licytację, w pierwszej kolejności z uzyskanej sumy musiałby pokryć koszty egzekucyjne, następnie należności zabezpieczone hipotecznie wynikające z wierzytelności banku hipotecznego i dopiero w dalszej kolejności należności z tytułu zobowiązań podatkowych. Gdyby więc kwota uzyskana z licytacji po spłacie należności banków nie wystarczyła na zaspokojenie zobowiązań podatkowych w znacznej części, przeprowadzenie takiej egzekucji byłoby bezcelowe. W takim wypadku sąd słusznie uznał, że za zobowiązania podatkowe spółki powinien odpowiadać członek jej zarządu.

Przepisy o odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki są często przyrównywane do zasad odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednak warto pamiętać, że ustawodawca rozszerzył krąg osób ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe także o członków zarządu spółek akcyjnych, którzy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych.[/ramka]

Postępowanie Podatkowe Spółki Wierzytelności Orzecznictwo Sądów i Trybunałów

[b]Tak orzekł WSA w Gliwicach 17 lipca 2009 r. (III SA/Gl 1500-02/08).[/b]

Pozostało 85% artykułu