Bank nie sprawdził, klient się przyczynił

Potwierdził to [b]Sąd Najwyższy (sygn. III CSK 229/09)[/b] w wyroku kończącym wieloletni spór Krakowskiej Akademii Neurologii sp. z o.o. z Bankiem Millennium SA.

Akademię łączyła z bankiem umowa rachunku bankowego oraz umowa o składanie dyspozycji elektronicznych przy użyciu systemu bankowości elektronicznej ESOBIG. System był wykorzystywany przez akademię do internetowego regulowania płatności. Do dokonywania rozliczeń akademia zaangażowała na zasadzie outsourcingu biuro rachunkowe.

[srodtytul]Na prywatny rachunek[/srodtytul]

Rozliczeniami zajmowała się Jadwiga W. To ją akademia wskazała we wniosku o zainstalowanie ESOBIG jako osobę odpowiedzialną za czynności związane z instalacją. Dlatego, choć Jadwiga W. miała upoważnienie do dokonywania płatności tylko do kwoty 7 tys. zł, bank wydał jej wszystkie dyskietki, także dyskietkę administratora, którą – zgodnie z umową o składanie dyspozycji elektronicznych – powinien zachować właściciel rachunku bankowego.

W pewnym momencie inna pracownica akademii zaczęła wątpić w rzetelność Jadwigi W., choć jednak wiedziała, że ta ma pełny dostęp do systemu, nie zablokowała go jej. Wkrótce Jadwiga W. wydała plecenie przelewu na 410 tys. zł, wskazując nazwę fikcyjnej spółki z o.o. i numer swojego konta bankowego. Bank tę dyspozycję wykonał.

[srodtytul]Sytuacja irracjonalna[/srodtytul]

Jadwiga W. została prawomocnie skazana za przestępstwo oszustwa (art. 286 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=828D6CB5D88EEBB98465DAA5256778CD?id=74999]kodeksu karnego[/link]) popełnione na szkodę banku. Sąd karny zasądził od niej na rzecz banku całą zagarniętą kwotę.

Akademia zażądała zatem od banku zwrotu 410 tys. zł z odsetkami. Kiedy odmówił, wystąpiła do sądu na podstawie art. 471 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8B3F1724C323D5E13323E7245BA1409A?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] o zasądzenie tej kwoty jako odszkodowania z tytułu niewłaściwego wykonania umowy.

Sąd I instancji oddalił jej powództwo w całości. Sąd II instancji zaakceptował ten wyrok. Sąd I instancji za zasadnicze uznał to, że Jadwiga W. otrzymała wbrew umowie wszystkie dyskietki, co umożliwiło jej popełnienie przestępstwa. Według zaś sądu II instancji nie było związku przyczynowego między działaniem banku a czynem Jadwigi K., co wyłącza jego odpowiedzialność z tytułu niewłaściwego wykonania umowy. W jego ocenie akademia przyczyniła się do szkody, bo jej pracownicy zaniechali udziału w szkoleniu dotyczącym korzystania z systemu ESOBIG.

[srodtytul]Wina po obu stronach[/srodtytul]

W skardze kasacyjnej akademia zarzucała sądowi, że zwalniając bank od obowiązku zwrotu kwoty wyprowadzonej z jej konta, podczas gdy sąd karny zasądził tę kwotę na rzecz banku, doprowadził do irracjonalnej sytuacji.

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Zadecydowało o tym naruszenie przez sąd art. 11 i art. 316 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B6841149E2F14BD8AAB02BA6B727D8F7?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link] przez pominięcie zakresu i skutków skazania Jadwigi W. za oszustwo.

[b]Sąd cywilny jest związany sentencją tego wyroku co do faktu popełnienia przestępstwa, jego sprawcy i pokrzywdzonego. Jednakże to, że bank jest tu pokrzywdzonym[/b] – tłumaczył SN – [b]nie wyklucza, że może on być także sprawcą szkody wyrządzonej kontrahentowi wskutek naruszenia obowiązków wynikających z umowy o składanie dyspozycji elektronicznych[/b]. SN nakazał rozważyć istnienie adekwatnego związku przyczynowego między zachowaniem banku jako strony tej umowy a uszczerbkiem akademii.

Sąd II instancji po ponownym rozpoznaniu sprawy związku tego się dopatrzył. Dopatrzył się również winy banku w postaci niezweryfikowania nazwy beneficjanta przelewu z numerem rachunku bankowego. Jednakże, powołując się na art. 362 k. c., zasądził od niego na rzecz akademii połowę dochodzonej kwoty, tj. 205 tys. zł z odsetkami. Uznał bowiem, że akademia przez swoje zaniedbania umożliwiła Jadwidze W. dokonanie przestępstwa, a tym samym przyczyniła się do swej szkody.

Sprawa wskutek skargi kasacyjnej akademii ponownie trafiła na wokandę SN. Główny jej zarzut dotyczył naruszenia art. 362 k.c. SN jej skargę oddalił. [b]Nie zgodził się też z zarzutem, że zaskarżony wyrok doprowadzi do bezpodstawnego wzbogacenia banku, skoro sąd karny zasądził na jego rzecz od Jadwigi W. całą zagarniętą przez nią kwotę. Dotychczas bank nie uzyskał z tego ani złotówki[/b].

Sędzia Jan Futro orzekający w SN sędzia sądu apelacyjnego zaznaczył, że [b]sąd słusznie jako zasadę odpowiedzialności banku wskazał zawinione naruszenie art. 64 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=71B544AFF1420C40A485DDE99DC86B17?id=165971]prawa bankowego[/link] dotyczącego przelewów[/b]. Właściwie też zastosował art. 362 k.c. .

[ramka][b]Rezultaty skazania[/b]