Odszkodowanie za zużycie może być kosztem
Tak orzekł NSA w wyroku z 21 sierpnia 2013 r. (II FSK 2452/11). Wyrok ten dotyczył odszkodowania płaconego przez leasingobiorcę z tytułu nadmiernego zużycia leasingowanych maszyn. Organy podatkowe uznały, że odszkodowanie to nie mogło być kosztem uzyskania przychodu z uwagi na brak związku przyczynowo- skutkowego z przychodem.
NSA wskazał jednak, że chociaż wydatki tego rodzaju nie prowadzą bezpośrednio do generowania przychodów, to jednak bez ich poniesienia nie byłoby możliwe prowadzenie przez spółkę podstawowej działalności budowlanej. Do prowadzenia tej działalności potrzebne są bowiem maszyny budowlane, których pozyskanie wymaga zawarcia umowy leasingu na określonych warunkach. Jednocześnie wydatki te są uzasadnione z uwagi na to, że ich nieponiesienie prowadziłoby w konsekwencji do konieczności zapłaty wyższych opłat leasingowych.
Trybunał Konstytucyjny zajmie się nieodpłatnymi świadczeniami
21 października 2013 r. NSA (II FSK 2797/11)
przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne dotyczące zgodności z Konstytucją przepisów dotyczących opodatkowania tzw. nieodpłatnych świadczeń w zakresie, w jakim nie precyzują one pojęcia „inne nieodpłatne świadczenia" i są podstawą do ustalenia wartości pieniężnej tych świadczeń, wliczanej do przychodu ze stosunku pracy. Już wcześniej Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacje pracodawców zgłaszały swoje wątpliwości co do konstytucyjności tych przepisów i niekorzystnych dla podatników wyroków wydawanych na ich podstawie przez sądy administracyjne.
Sprawa, która stała się przyczyną skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, dotyczyła zapewnienia pracownikom przez pracodawcę nieodpłatnego dojazdu do pracy. Ze względu na skierowanie ww. pytania do Trybunału NSA postanowił zawiesić również postępowania w dwóch innych sprawach:
- ?dotyczącej opodatkowania PIT udziału pracownika w imprezie integracyjnej (II FPS 3/13) oraz
- ?dotyczącej opodatkowania PIT kosztów zakwaterowania, wyżywienia, dojazdu oraz innych kosztów poniesionych przez pracodawcę w celu organizacji imprezy szkoleniowo-integracyjnej oraz podobnych imprez, również w przypadku, gdy pracownicy faktycznie tych świadczeń nie otrzymali, a jedynie zostały pozostawione do ich dyspozycji (II FPS 6/13).
Na gwiazdkę podatek od nieodpłatnych świadczeń
Ubezpieczenie OC członków zarządu ?nie ma związku z przychodem
W wyroku z 15 października 2013 r. (II FSK 2924/11) NSA wskazał, że opłacona przez spółkę składka z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności obecnych, byłych czy też przyszłych członków zarządu, nie jest dla spółki kosztem uzyskania przychodów.
W wyroku sąd wskazał, że wydatek poniesiony w związku z opłaceniem składki z tytułu odpowiedzialności cywilnej członków zarządu nie przyczyni się do powstania przychodu spółki i nie zabezpieczy ani nie zachowa źródła jej przychodów. Ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem osiągnięcia przychodów, przy czym cel ten nie może być „domyślny". Ponoszone koszty powinny realizować cel lub co najmniej zakładać jego realne osiągnięcie. W ocenie sądu wydatkom poniesionym z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej osób wchodzących w skład zarządu spółki nie można przypisać takich cech.
Czynsz najmu firmowego auta ?można rozliczyć w całości
Minister finansów w interpretacji ogólnej z 8 listopada 2013 r. (DD2/033/55/MWJ/13/RD-111005) rozstrzygnął, że wydatki z tytułu czynszu najmu samochodu osobowego używanego dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej nie są ograniczone limitem kilometrów wynikającym z pomnożenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu i stawki za jeden kilometr określonej w odrębnych przepisach. Wydatki te mogą być zaliczane w całości do kosztów uzyskania przychodów na zasadach ogólnych.
W interpretacji wskazano, że koszty związane z używaniem samochodu osobowego, ?o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 51 ustawy o CIT, to koszty posługiwania się tym samochodem, wykorzystywania go. Koszty te nie obejmują kosztów związanych z uzyskaniem możliwości używania takiego samochodu. Wydatki ?z tytułu czynszu najmu samochodu osobowego nie są wydatkami eksploatacyjnymi, a zatem nie są objęte ww. limitem.
Pogląd ten znalazł również potwierdzenie w wyroku NSA z 20 sierpnia 2013 r. (II FSK 2446/11).
Wartość początkowa przy darowiźnie przedsiębiorstwa
W wyroku z 5 listopada 2013 r. (I SA/Rz 809/13) WSA w Rzeszowie uznał, że wartość początkową składników majątkowych otrzymanych w drodze darowizny przedsiębiorstwa należy ustalić w wysokości przyjętej wcześniej przez darczyńcę i kontynuować metodę amortyzacji.
Sąd nie zgodził się z poglądem, że w takim przypadku wartość początkową powinno się ustalać na nowo, z uwzględnieniem wartości rynkowej z dnia nabycia przedsiębiorstwa. Ponowne ustalenie wartości początkowej nabytych składników przedsiębiorstwa jest bowiem, w ocenie sądu, niedopuszczalne. Wyrok został wydany na gruncie przepisów ustawy o PIT.
Kwalifikacja pomocy prawnej zależna ?od formy wykonywania zawodu
21 października 2013 r. Izba Finansowa NSA w pełnym składzie podjęła uchwałę (II FPS 1/13) w sprawie sposobu opodatkowania wynagrodzenia prawników z tytułu udzielonej przez nich i nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu. Istniejąca do tej pory w orzecznictwie wątpliwość dotyczyła tego, czy wynagrodzenie to stanowi przychód z działalności gospodarczej, czy też z działalności wykonywanej osobiście.
W rozstrzygnięciu NSA wskazał, że kwalifikacja do źródła przychodów w podatku dochodowym wynagrodzenia z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu jest zależna od formy prawnej wykonywania przez niego zawodu adwokata, radcy prawnego czy doradcy podatkowego. Jeżeli więc pełnomocnik wykonuje pomoc prawną ?z urzędu, prowadząc działalność zawodową w formie działalności gospodarczej, to wynagrodzenie ?z tego tytułu należy kwalifikować do źródła przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, ?o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. W sytuacji natomiast, gdy pomoc prawna udzielana jest w ramach innych form wykonywania zawodu, wynagrodzenie to należy kwalifikować do źródła przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT.
Cesja leasingu bez korzyści podatkowej
Wyrokiem z 6 marca 2013 r. (II FSK 1332/11) NSA
rozstrzygał w sprawie dotyczącej cesji umowy leasingu. Sąd wskazał, że na bazie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 2013 r. na dzień wstąpienia nowego korzystającego w stosunek leasingu na miejsce dotychczasowego korzystającego należy zbadać ponownie warunki uznania jej za podatkową umowę leasingu operacyjnego albo finansowego. Brak spełnienia tych warunków skutkuje koniecznością rozliczania umowy leasingu na zasadach przewidzianych dla umów najmu lub dzierżawy (art. 17l ustawy o CIT). Przed nowelizacją, która weszła w życie 1 stycznia 2013 r., przepisy nie przewidywały bowiem możliwości przejścia na nowego korzystającego korzyści podatkowych przy rozliczaniu leasingu.
Zmiana finansującego nie wpływa na uprawnienia korzystającego
Jakie są skutki podatkowe zmiany korzystającego
Zbycie nieruchomości jako działalność gospodarcza
NSA rozstrzygał również w minionym roku w sprawie przypisania przychodu ze zbycia nieruchomości do odpowiedniego źródła przychodów na gruncie PIT. W wyroku z 13 sierpnia 2013 r. (II FSK 2110/11) możemy znaleźć cenne wskazówki w tym zakresie. Sąd uznał, że w przypadku zbycia nieruchomości, na stwierdzenie, czy dana transakcja jest dokonywana w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT) czy też jest odpłatnym zbyciem, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, wpływa całokształt okoliczności poprzedzających i towarzyszących zbyciu nieruchomości.
Istotne znaczenie ma więc ustalenie, czy zamiarem podatnika jest uczynienie sobie z odpłatnego zbycia nieruchomości stałego, tj. ciągłego źródła zarobkowania. Według NSA kryteria umożliwiające zakwalifikowanie danych czynności do podejmowanych w ramach działalności gospodarczej, w tym warunek „ciągłości" wskazany w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT, nie są spełnione, jeżeli działania podatnika mieszczą się w zwykłych czynnościach związanych z przygotowaniem nieruchomości do sprzedaży (np. polegających na jej uporządkowaniu, uzyskaniu informacji o możliwym zagospodarowaniu, przygotowaniu dokumentacji geodezyjnej, zawarciu umowy z pośrednikiem w obrocie nieruchomościami, wydzieleniu części przeznaczonej do sprzedaży itp.).
Jeśli natomiast skala podjętych przez podatnika czynności dotyczących nieruchomości wykracza w sposób ewidentny poza normalne czynności, jakie podejmuje właściciel, dążący do uzyskania optymalnego przychodu ze zbycia poszczególnych składników majątku osobistego, a nadto działania te nacechowane są fachowością oraz ciągłym, nieamatorskim i nieokazjonalnym charakterem, to zasadne jest uznanie, że przychody uzyskane ze zbycia nieruchomości (lub jej poszczególnych części) stanowią przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Towar kupiony od oszusta niekiedy da się rozliczyć
W wyroku z 19 kwietnia 2013 r. (I SA/Bd 1054/12) WSA w Bydgoszczy wskazał, że organ skarbowy, chcąc pozbawić podatnika prawa do rozliczenia poniesionego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu z powodu tego, że nie można ustalić źródła pochodzenia towaru, ma obowiązek wykazać, że podatnik świadomie bierze udział w transakcjach o charakterze oszukańczym.
Problem zakupu towarów od firm nierzetelnie rozliczających lub wręcz wyłudzających podatek, dotyczy wielu firm. Szczególnie duże ryzyko występuje w branżach: stalowej, obrotu odpadami, paliwowej, czy też budowlanej, gdzie skala tego typu działań oszukańczych jest bardzo duża. Jeden z modelowych sposobów na wyłudzenie podatku polega na podstawieniu tzw. słupa, który jedynie wystawia faktury na potwierdzenie dostaw towarów niewiadomego pochodzenia. Organy skarbowe, nie mogąc odzyskać podatku niezapłaconego przez nieuczciwych dostawców, bardzo często kwestionują możliwość zaliczenia przez nabywców wydatków poniesionych na nabycie towaru do kosztów uzyskania przychodu. Prowadzi to często u uczciwych podatników do sytuacji, w której handlują oni rzeczywiście nabytym towarem, za który zapłacili, a w efekcie wykazują przychód, nie mogąc rozpoznać kosztów jego uzyskania.
W powołanym wyroku WSA uznał, że nieprawidłowe jest postępowanie organów skarbowych, zmierzające do stwierdzenia, że gdy sprzedawca nie ujawnia źródła nabycia towaru, to kupujący, bez dalszych ustaleń organu, nie ma prawa do odliczenia wydatku na zakup jako kosztu uzyskania przychodu.
Z drugiej jednak strony warto w tym miejscu wskazać na wyrok NSA z 26 września 2013 r. (II FSK 2697/11), w którego uzasadnieniu sąd wyraźnie podkreślił, że wydatek uznawany jest za koszt uzyskania przychodów, gdy obejmuje transakcje faktyczne dokonane między wykazanymi w fakturze sprzedawcą i nabywcą. Stąd też w toku postępowania kontrolnego skutek w postaci potrącenia z przychodu wydatków poniesionych w celu jego osiągnięcia może nastąpić jedynie wtedy, gdy podatnik przedstawi lub wskaże środki dowodowe dokumentujące faktyczne podniesienie wydatku, a które umożliwią organowi podatkowemu przeprowadzenie dowodu w postępowaniu podatkowym.
Wyroki dotyczące VAT oraz innych podatków zostaną omówione za tydzień