Ani doktryna, ani orzecznictwo przez lata nie dostrzegły, że decyzja wydana na podstawie niepełnego materiału dowodowego nie może być zgodna z prawem. Trwałość tak wydanej - nawet ostatecznej - decyzji nie jest chronioną przez prawo wartością. Dlatego, gdy ujawni się nowy dowód istotny dla sprawy zakończonej ostateczną decyzją, to oczywiste staje się, że ta decyzja jest błędna. Zakończone postępowanie wznawia się i kontynuuje się prowadzenie postępowania aby uchylić dotychczasową decyzję i wydać w jej miejsce decyzję zgodną z prawem.
Natomiast orzecznictwo stoi na stanowisku, że postępowanie wznowieniowe - z uwagi na to, że jest postępowaniem nadzwyczajnym – nie może powodować pełnej kontroli decyzji ostatecznej. Ograniczone jest jedynie do przedstawionego nowego dowodu. To niezwykła wręcz wykładnia dość oczywistych przepisów, które niczego takiego nie zawierają.
Rzeczywiście, postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne i gdy sprawa zakończona jest ostateczną decyzją to nie można takiej decyzji kontrolować merytorycznie po raz kolejny. Jednak gdy ujawniony zostanie nowy dowód istotny w sprawie to oznacza, że decyzja ostateczna wydana została bez zgromadzenia całości materiału dowodowego. Jest więc w sposób oczywisty wadliwa. Tymczasem obowiązkiem organu, który działa jedynie na podstawie i w granicach prawa jest wydawanie decyzji zgodnych z prawem.
Czytaj więcej
Sądy to władza odrębna, która w ramach trójpodziału i wzajemnej kontroli ma za zadanie kontrolę władzy ustawodawczej i wykonawczej. W demokratycznym państwie niezwykle ważną funkcję spełnia sądownictwo administracyjne. To ono kontrolując władzę ustawodawczą i wykonawczą ma chronić praw obywateli w sporach z organami państwa. Sądy administracyjne mają więc decydujący wpływ na stan praworządności.
Wznowienie postępowania jest prawem przewidzianym środkiem do wzruszenia takiej ostatecznej decyzji. Dlatego warto wreszcie zauważyć, że wznawia się postępowanie nie dlatego, że nie zgromadzono całości materiału dowodowego, ale dlatego, że skoro wydano decyzję nie zgromadziwszy całości materiału dowodowego to jest oczywiste, że wydano niezgodnie z prawem decyzję. I taka decyzja nie może korzystać z zasady trwałości (!).
