Wydany przez Trybunał Konstytucyjny 7 października 2021 r. wyrok (K 3/21) wzbudził wiele emocji, kontrowersji i komentarzy. Kluczową kwestią jest pytanie, czy mógł kontrolować traktat integracyjny w brzmieniu ustalanym przez Trybunał Sprawiedliwości UE. Zanim poznamy szczegółowe motywy TK (uzasadnienie nie zostało jeszcze opublikowane), warto przypomnieć podstawowe ustalenia wcześniejszych integracyjnych wypowiedzi TK, tj. w wyroku dotyczącym traktatu akcesyjnego (z 11 maja 2005 r., K 18/04) oraz traktatu lizbońskiego (z 24 listopada 2010 r., K 32/09). Wspomniane rozstrzygnięcia TK stanowią fundament zarówno dla relacji między Konstytucją RP a prawem UE, jak i ustalania treści normatywnej konstytucji odnoszącej się do integracji europejskiej.
Czytaj więcej
Działania organów Unii Europejskiej poza zakresem kompetencji są niekonstytucyjne. Unia nie ma prawa nakazywać polskim sądom stawiania traktatów przed krajowymi przepisami – orzekł Trybunał.
Pierwszeństwo
TK w obu wyrokach nie miał wątpliwości, że umowy integracyjne, o których mowa w art. 90 Konstytucji RP, podlegają kontroli konstytucyjności (K 18/04, pkt 1.2.). Są one „jedną z kategorii umów międzynarodowych podlegających ratyfikacji" (K 18/04, pkt 1.2; 3.2). Z perspektywy niniejszych rozważań istotne znaczenia mają także inne ustalenia TK.
Po pierwsze, TK wskazał, że konstytucja ustanawia zakaz przekazania „ogółu kompetencji danego organu", „całości spraw w danej dziedzinie", jak i „kompetencji co do istoty spraw określających gestię danego organu władzy państwowej". Przy czym dla jego dochowania nie wystarczy zachowanie uprawnień danego organu „w kilku sprawach, choćby dla pozoru", a „działania, w wyniku których przeniesienie kompetencji podważałoby sens istnienia bądź funkcjonowania któregokolwiek z organów Rzeczypospolitej", pozostaje „w wyraźnej kolizji z art. 8 ust. 1 Konstytucji" (K 18/04, pkt 4.1; K 32/09, pkt 2.1, 2.5).
Po drugie, w myśl konstytucji możliwe jest przekazanie kompetencji w niektórych sprawach, co „wyklucza przekazanie kompetencji do kreowania kompetencji" (K 32/09, pkt 2.6).
