Upadek wiary w liberalizm

Postawić na wspólnotę

Cechą wspólną wszystkich wymienionych środowisk jest zainteresowanie myśleniem wspólnotowym, wyraźnie przeciwstawiającym się liberalnemu modelowi kapitalizmu, nastawionemu na indywidualny rozwój i budowanie silnej pozycji na wielkim rynku konkurujących ze sobą jednostek. To przecież wspólnotowość i oparty na wzajemnym braterstwie solidaryzm społeczny, a nie wywodzący się z tradycji oświeceniowej anglosaski liberalizm, są wartościami stanowiącymi nieodłączną część polskiego etosu. Mocno obecne w przedwojennym ruchu socjalistycznym, ludowym i chadeckim, wyrażane explicite w manifeście podziemnej Rady Jedności Narodowej w marcu 1944 roku „O co walczy naród polski”, a następnie w myśli programowej emigracyjnych władz w Londynie, znajdujące swoje powojenne apogeum w filozofii KOR, ROPCiO oraz pierwszej „Solidarności”. W końcu podtrzymywane przez nauczanie społeczne różniących się przecież od siebie w różnych aspektach formacji duchowej i intelektualnej kardynała Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II.

Postulowane więc przez Wołodźkę „poszukiwanie poważnej, intelektualnej alternatywy społeczno-gospodarczej wobec realiów III RP” dotyczy więc nie tylko niezależnej lewicy, lecz szerokiego, choć rzecz jasna jeszcze słabo rozpoznawanego przez opinię publiczną, nurtu myślenia młodych intelektualistów.

Nowe pokolenie

Zwrócenie się młodych intelektualistów katolickich, ale również tych stojących poza wspólnotą Kościoła, lecz życzliwie spoglądających na chrześcijańskie korzenie polskiej kultury, ku alternatywnym wobec fukuyamowskiego liberalnego „końca historii” ujęciom rozwoju społeczeństwa i gospodarki, ma z pewnością charakter ewolucji pokoleniowej.
W tym miejscu widać wyraźnie różnicę w doświadczeniach życiowych i postrzeganiu świata przez wielu moich rówieśników urodzonych na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, a generacją wchodzącą w dorosłość na progu okrągłostołowego przełomu, rozpoczynającą wraz z narodzinami III RP mniej lub bardziej udane kariery w mediach, biznesie lub polityce. To ostatnie znakomicie sportretowała Maria Zmarz-Koczanowicz w swoim głośnym filmie dokumentalnym „Pokolenie ’89” nakręconym 11 lat temu. Jeden z jego bohaterów opowiadał groteskową dla dzisiejszego odbiorcy scenkę rodzajową z korytarza Uniwersytetu Warszawskiego w 1990 roku, gdy jeden z działaczy NZS poszukiwał wśród swoich studenckich kolegów chętnych do obsadzenia kilku ministerstw i podległych im urzędów.

Z jakże innym przeżyciem generacyjnym musiało i musi spotykać się chociażby pokolenie wyżu demograficznego, które przyszło na świat w latach stanu wojennego. Jego udziałem stały się w znaczącym stopniu: bezpłatne staże, długie okresy bezrobocia po zakończeniu studiów, kolejne kursy doszkalające, konieczność emigracji, prace na krótkotrwałych umowach elastycznych, podejmowane przez wielu i okupione często dramatycznymi wyborami próby znalezienia się w bezwzględnej strukturze korporacyjnej. Czy trudno się dziwić, że nowe pokolenie szuka czegoś głęboko zakorzenionego, ale jednocześnie zwyczajnie ludzkiego, w którym człowiek będzie się czuł zwyczajnie bezpiecznie?
Poszukiwanie tych trwałych punktów odniesienia nie będzie możliwe bez – jak napisali redaktorzy „Nowych Peryferii” w swoim manifeście – „zmiany świadomości społecznej, przeoranej latami propagandy komunistycznej, a później naiwnie liberalnej, obciążonej przeświadczeniem o polskim zapóźnieniu i nieuchronności imitacji obcych wzorów”. Nie będzie możliwe również bez naszej troski, jak również troski Kościoła, państwa i organizacji społecznych o najsłabszych, w których, jak zwraca uwagę papież Franciszek, musimy dostrzec umiłowanych braci.

Autor jest filozofem i dziennikarzem, członkiem redakcji portalu Rebelya.pl