Dominique Venner, samobójca z Notre Dame

Venner wycofał się z aktywnej polityki przed ponad 40 laty. Na tyle dawno, że w Polsce nie był rozpoznawany. Od lat pisał książki, uprawiał zawód historyka-akademika. Najbliższe jego grono wiedziało jednak, że wciąż żywił także pewne ambicje. Chciał stworzyć własną szkołę myślenia o tradycji europejskiej i działaniu politycznym, o czym pisał choćby w książce „Historia i tradycja Europejczyków”.

Mimo że był samotnikiem, z jego twórczości i dorobku intelektualnego korzystały rozmaite, także zupełnie współczesne, francuskie grupy prawicowe, m.in. głośny Blok Tożsamościowy (Bloc Identitaire). W dniu samobójczej śmierci do spuścizny Vennera przyznał się również Front Narodowy kierowany przez Marine Le Pen.

Działalność paramilitarna

Jeśli poważnie potraktować słowa przywódczyni Frontu Narodowego, że samobójstwo Dominique’a Vennera miało charakter gestu politycznego, należy sądzić, że Venner nigdy do końca z polityki się nie wycofał. Zresztą jego doświadczenie było pod tym względem dość bogate, choć dotyczyło głównie czasów młodości.

Według Vennera, Europejczycy nie mają tożsamości religijnej – religia czy kultura to tylko awatary bardziej pierwotnej rzeczywistości

Jego drogę zarówno intelektualną, jak i polityczną ukierunkował udział w roli ochotnika w wojnie algierskiej. Bronił tam Algierii Francuskiej przed usamodzielnieniem się. Służył w wojsku aż do roku 1956, by po demobilizacji przyłączyć się do nacjonalistycznych grup, takich jak „Nation Jeune” czy „Partia Nacjonalistyczna”. Przede wszystkim jednak był członkiem OAS (Organisation de l’Armee Secrete), za udział w której był skazany na 18 miesięcy osadzenia w La Sainte – jednym z najbardziej znanych francuskich więzień znanym z rygorów bezpieczeństwa.

Co więcej, trzeba powiedzieć, że Venner nie trafił tam przypadkowo. Jego zaangażowanie polityczne miało wtedy charakter zdecydowanie paramilitarny, a nawet terrorystyczny. Brał choćby udział w plądrowaniu biura Francuskiej Partii Komunistycznej. Działanie to stanowiło odwet za stłumienie rewolucji demokratycznej na Węgrzech w roku 1956. Wracając na chwilę do OAS – jeśli ktoś nie wie, czym było to ugrupowanie, warto, by zajrzał do literatury popularnej i powieści „Dzień szakala” Fredericka Forsytha, w fabularny sposób opisującej kolejną próbę zamachu na prezydenta Francji Charlesa de Gaulla podejmowaną przez tę organizację.

Nic w przyrodzie, ale i polityce, nie ginie. Jednym z ugrupowań, które politycznie wspierały OAS, była Partia Jedności Francuskiej Jeana-Marie Le Pena, późniejszego współzałożyciela i wieloletniego szefa Frontu Narodowego skupiającego dziś większość sił francuskiej prawicy spoza głównego nurtu.

„Iliada” i „Odyseja”

Dominique Venner pozostawał już wtedy na uboczu. Już od 1970 roku, kiedy zrezygnował z udziału w współtworzonej przez siebie etnonacjonalistycznej grupie intelektualnej GRECE (Groupement de recherche et d'études pour la civilisation européenne), której profil moglibyśmy określić mianem neopogańskiego. Charakteryzował się on zainteresowaniem kulturą germańską, nordycką, krytyką religijności monoteistycznej, a szczególnie chrześcijaństwa.

Mimo porzucenia tej organizacji, poglądy Vennera nie zmieniły się. Nie wybrał on Katedry Notre Dame na miejsce swojego ostatniego czynu ze względów, powiedzmy, katolickich. Wręcz przeciwnie – uważał, że ten symbol katolickiej przecież Francji jest znakiem głębszej tożsamości europejskiej, która do katolicyzmu stała w opozycji. Mówił o „geniuszu przodków” jako autorze budowli. Nie chodziło jednak tylko o pewną kulturową i architektoniczną zręczność Francuzów, ale o „ducha”, który tkwi w tym kontynencie od 30 tysięcy lat, i który przebiera się tylko w różne stroje. Jak mówił Venner – Europejczycy nie mają tożsamości religijnej – religia czy kultura to tylko awatary bardziej pierwotnej rzeczywistości.

Charakterystyczne, że w głosach wspomnieniowych czy też starających się politycznie skonsumować samobójstwo Dominique’a Vennera, pojawiają się przede wszystkim odwołania do Europy Homera – „Odysei” i „Iliady”. Trudno się temu dziwić, skoro w swojej refleksji nad historią Venner skrupulatnie rozdzielał Europejczyków od chrześcijan – co więcej, uważał, że Kościół wykorzystał Europę dla własnych celów, robiąc z jej mieszkańców pożytecznych idiotów w nie swojej sprawie.

W postawie Vennera był więc swego rodzaju dramat starego Rzymianina, a może po prostu starego francuskiego republikanizmu. Ten ostatni nie żywił żadnego pozytywnego sentymentu dla chrześcijaństwa, nie podzielał chrześcijańskiej nadziei, która pozwoliłaby mu przetrwać ruinę francuskiego świata, jaki znał i kochał. Ale jednak miał swojej zasady i etykę.