Wyobraźmy sobie kraj pogrążony w chaosie politycznym, na skraju zapaści gospodarczej. Kraj cierpiący na skutek powtarzających się epizodów niestabilności i przemocy, cechujący się słabym zarządzaniem i napięciami na poziomie regionalnym...
Co można zrobić, by przywrócić go na ścieżkę rozwoju? Co zrobić, by umożliwić jego mieszkańcom życie w stabilnym i zamożnym społeczeństwie? Takie pytania zadali sobie autorzy raportu Banku Światowego z 2011 r., który powstał w oparciu o doświadczenia szerokiego spektrum krajów: od Irlandii Północnej po Afganistan, od Haiti po Bośnię, od powojennej Korei do postapartheidowej Afryki Południowej.
Główne przesłanie raportu mówi, że wzmocnienie instytucji i lepsze zarządzanie, zapewniające obywatelom swobodę wypowiedzi i pracę, są kluczowe dla przerwania cyklu przemocy. Instytucje to zarówno jednostki administracji, jak i system reguł. Stanowią „system odpornościowy", dzięki któremu społeczeństwa mogą radzić sobie ze wstrząsami.
Rozwiązanie kryzysu zaczyna się od dyplomacji i polityki, od zawarcia umowy akceptowalnej dla wszystkich istotnych stron... Jednak doświadczenie wskazuje, że jeśli na tym się kończy, w ciągu paru lat wiele krajów wraca do konfliktu lub złego zarządzania. W aspekcie gospodarczym uwaga często koncentruje się na doraźnych problemach, takich jak pilne potrzeby finansowe, dewaluacja waluty, panika klientów banków (ang. bank runs). Oczywiście konieczne jest ich rozwiązanie... Ale doświadczenie wskazuje, że to nie wystarczy. Kluczem do sukcesu – do trwałej stabilizacji i postępu w kierunku dobrobytu – jest wzmacnianie instytucji. Trzeba wyeliminować słabość instytucjonalną, która stanowi przyczynę powtarzających się cykli kryzysu, poprzez procesy polityczne (np. decentralizacja), walkę z korupcją i politykę gospodarczą sprzyjającą inwestycjom i tworzeniu miejsc pracy.
Jak tego dokonać? Doświadczenie pokazuje, że w środowisku znacznej polaryzacji pierwszym krokiem musi być przywrócenie zaufania – budowa koalicji wystarczająco otwartych, by rządzić na poziomie krajowym i lokalnym. Wysłanie silnego sygnału mówiącego o rzeczywistym zerwaniu z przeszłością (np. obsadzenie kluczowych stanowisk). Demonstrowanie przejrzystości w podejmowaniu decyzji i w zarządzaniu środkami publicznymi (m.in. poprzez dostęp do informacji o wydatkach) itd.
