26-latek bez PIT-u to pomysł bez sensu

Pomoc dla ludzi młodych, wchodzących w życie do 26. roku życia, do ukończenia 26 lat bez podatku PIT dla pracowników, tego 18 proc.!" – usłyszeliśmy na konwencji wyborczej PiS. Ta zapowiedź ginęła w natłoku innych: 500+ dla każdego dziecka, trzynastki dla emerytów i rencistów. Każdy z tych programów został wyceniony na ok. 10 mld zł, ale tylko w tym roku – jak dowiedzieliśmy się z ust minister finansów Teresy Czerwińskiej.

Zdaniem premiera Mateusza Morawieckiego koszt zwolnienia młodych ludzi z PIT to „zaledwie" 2–3 mld zł. Ale to, co jest kosztem w rozumieniu budżetowym, zdaniem premiera jest już inwestycją w odczuciu społecznym i w znaczeniu gospodarczym. Według niektórych ekspertów, zwolnienie „ma szansę pobudzić aktywność zawodową". Czy aby na pewno?

Ile osób skorzysta

Aby zostać beneficjentem pomocy, trzeba podjąć pracę etatową lub być tzw. permanentnym zleceniobiorcą. Według minister przedsiębiorczości może to służyć aktywizacji zawodowej i zmniejszaniu szarej strefy. Bo z ulgi można skorzystać tylko wtedy, gdy się działa lege artis. To warunek słuszny.

Jednak dla uczciwego oszacowania korzyści gospodarczych trzeba określić skalę zjawiska. Niestety, statystyka publiczna nam nie pomoże, bo nie jest przygotowana do wyodrębnienia osób 18–26-letnich, do których ulga jest adresowana. Zadowolimy się więc przybliżeniem.

Według „Rocznika statystycznego pracy 2015" w końcu 2016 r. pracowało: 78 tys. osób mających 15–19 lat, 1054 tys. – 20–24 lata i 2009 tys. – 25–29 lat. Trzeba więc na własną rękę oszacować grupę 15–26 lat (i pomniejszyć o pracujących na wsi, w gospodarstwach rodzinnych, a więc niepłacących PIT). Można przyjąć, że będzie to około 1,5 mln młodych ludzi.

Z corocznych sprawozdań Ministerstwa Finansów wynika z kolei, że przeciętny dochód podatnika wynosi nieco ponad 28 tys. zł na rok. To oznacza, że przy uwzględnieniu ulg, odliczeń, itp. należny podatek dochodowy wynosi 2400 zł. Zapewne większość młodych pracowników nie uzyskuje średniego dochodu, a więc płaci niższy podatek. Jeśli jednak posługiwać się wielkościami średnimi, to z jednej strony koszt zwolnienia z PIT ok. 1,5 mln osób pracujących w wieku do 26 lat sięgnie ok. 3,5 mld zł (1,5 mln razy 2400 zł).

„Obdarowani" zyskają niezapłacony podatek, czyli ok. 200 zł miesięcznie. Czy 200 zł zachęci młodzież do opuszczenia szarej strefy? Czy to na tyle silny bodziec, by skłonić ją do szybszego kończenia studiów i podejmowania pracy? Chciałoby się, by skutki nowego zwolnienia były jak najlepsze dla gospodarki, ale w świetle danych wypada powiedzieć: nie ma takiej opcji.

Na domiar złego – i to jest najpoważniejsze zastrzeżenie Pracodawców RP – zabrakło wsparcia dla młodych związanych z biznesem. Tych, którzy mimo to założyli działalność gospodarczą, wraz z koleżankami i kolegami zorganizowali się w startupy, zaangażowali się w biznes.

Młodzi przedsiębiorcy mają się obejść smakiem. Wykluczono ich z obawy przed wykorzystaniem zwolnienia do... unikania opodatkowania. To tak, jakby odmówić im uczciwości.

Co warta ulga na start

Przedstawiciele administracji starali się przekonywać, że młodzi w biznesie albo już otrzymali „swoje" ulgi, albo zaraz to się stanie... Jeśli mieli na myśli „ulgę na start", polegającą na zwolnieniu ze składek na ubezpieczenia społeczne – to śpieszę poinformować, że to ulga nieco iluzoryczna.

Młody przedsiębiorco! Podejmujesz działalność po raz pierwszy? To możesz skorzystać z ulgi na start – słyszy młody człowiek. – Przez sześć miesięcy płacisz tylko składkę zdrowotną 342,2 zł miesięcznie. Zawsze płacisz ją pełnej wysokości, bo to składka niepodzielna.