Przybywa odpowiedzialnych firm

Rz: Jak to jest ze społeczną odpowiedzialnością biznesu w Polsce, bo z badań PARP wynika, że wiele firm nadal nie bardzo wie co to jest CSR?

Mirella Panek-Owsiańska:

Na pewno jest lepiej niż 15 lat temu, gdy skrótu CSR prawie nikt nie znał. Od tamtego czasu świadomość firm krok po kroku rośnie.  Zaczęło się od międzynarodowych korporacji, które były w Polsce pionierami CSR ze względu na swoje globalne strategie. Jednak obecnie coraz więcej przedsiębiorstw małych i średnich zaczyna się tym interesować. Często wynika to również z faktu, że mniejsze firmy są dostawcami większych i muszą spełniać pewne kryteria, by utrzymać się w łańcuchu dostaw globalnych koncernów. CSR zaczyna ich więc bezpośrednio dotyczyć.

Pomogły tu unijne projekty?

Faktycznie, dzięki środkom unijnym, w ostatnich latach mieliśmy prawdziwy wysyp różnego rodzaju projektów, także lokalnych, które miały przyczynić się do promowania społecznej odpowiedzialności biznesu. W rezultacie wielu przedsiębiorców przynajmniej zetknęło się z tym pojęciem. Szerzenie wiedzy jest bardzo potrzebne, gdyż na szkoleniach, zwłaszcza w sektorze MŚP, nadal spotykamy się z brakiem podstawowej wiedzy. CSR utożsamiany jest z PR, filantropią. Pozytywne jest jednak to, że coraz więcej firm podchodzi do CSR strategicznie – mają strategię CSR powiązaną ze strategią biznesową, publikują  raporty społeczne.

Czy w CSR widać wpływ światowego kryzysu i  spowolnienia gospodarczego?

W Polsce nie widzimy. Jeśli już, to kryzys tylko zweryfikował firmy, które CSR traktowały stricte wizerunkowo i miały projekty związane głównie z filantropią. Część z nich po kryzysie obcięło swe budżety. To oczywiście szkoda, ale CSR specjalnie nie zaszkodziło. Natomiast firmy, które faktycznie o niego dbają, nie przestały inwestować. Tam CSR jest głęboko wrośnięty, zakorzeniony w wartościach, politykach i żadne kryzysy mu nie zaszkodzą.

Są jakieś bariery, które ograniczają rozwój tej działalności?

Problemem w Polsce wciąż jest świadomość konsumentów, którzy nie nagradzają firm inwestujących w CSR, nie wybierają częściej ich produktów. Priorytetem polskiego konsumenta nadal jest cena. Firmy ciągle jeszcze nie widzą bezpośredniego przełożenia swej społecznej odpowiedzialności  na zachowania konsumentów. Także aktywność administracji publicznej nie jest wystarczająca.

Czyli nawet jeśli nie płacimy dostawcom i zasmrodzimy okolice zakładów, a mamy tanią kiełbasę, to i tak dobrze sobie poradzimy?

Niestety ciągle tak jest, co zniechęca wiele firm. Te międzynarodowe mniej, gdyż u nich CSR jest częścią globalnej strategii. Ale wiele polskich przedsiębiorstw faktycznie może sobie zadać pytanie: czy warto być etycznym, co może zwiększać nasze koszty, a nie widzimy zwrotu z inwestycji?

Niektórzy mogą się zdziwić, że mówimy o etyce, a tu pytanie o zwrot z inwestycji?

Mierzenie efektów z działalności społecznej to temat coraz częściej teraz przywoływany. Wprawdzie nie ma jednego wskaźnika, który zmierzyłby CSR w firmie, ale jest szereg mierzących różne obszary, np. kwestię wolontariatu pracowniczego, czy zarządzania różnorodnością. Przybywa firm, które zaczynają do tego podchodzić jak do normalnego elementu zarządzania biznesem, gdy trzeba ustalić cele, potem je rozpisać na działy i pracowników, a na koniec zmierzyć efekty. Jest to miarą dojrzałości CSR.

Duża jest ta grupa?

Liczy kilkadziesiąt firm. W Forum Odpowiedzialnego Biznesu jest teraz 40 firm-członków Programu Partnerstwa. W Rankingu Odpowiedzialnych Firm jest ich ok. 70. To nadal niewiele, ale z roku na rok grupa się zwiększa i zaczynają do niej dołączać spółki Skarbu Państwa, jak Totalizator Sportowy, PKN Orlen, Lotos czy KGHM. W przypadku spółek giełdowych jest to czasem wpływ zagranicznych akcjonariuszy, którzy w ramach relacji inwestorskich pytają o CSR.

Trudno  jest zostać partnerem FOB?

Trzeba mieć co najmniej dwie udokumentowane praktyki CSR,  i to realizowane w Polsce, a nie gdzieś na świecie. Firma wypełnia szczegółową ankietę i opisuje, jak funkcjonuje u niej CSR. Ankietę oceniają obecni członkowie partnerstwa; jeśli żaden z nich nie wyrazi sprzeciwu, to firma zostaje przyjęta.

Jakie praktyki CSR firmy realizują  najczęściej?

Od lat najwięcej jest lokalnego zaangażowania, działań społecznych. W tym jest zarówno współpraca z uczelniami i działania edukacyjne, jak też działania na rzecz  lokalnego środowiska. Rozwija się też wolontariat pracowniczy, praktyki prorodzinne, czyli ułatwienia dla rodziców, młodych matek. W zeszłym roku dużo było działań z zakresu bezpieczeństwa w miejscu pracy.

A jakich praktyk jest zwykle najmniej?

Tych z obszaru praw człowieka. Firmy w Polsce nie do końca czują te kwestie, choć można tu sporo zrobić. W prawach człowieka mieszczą się działania antydyskryminacyjne, jak też warunki pracy u dostawców, czy wykorzystywanie surowców z wątpliwych źródeł.

Jeśli firma nie bardzo wie, co robić, to gdzie może szukać inspiracji?