Innowacja wymaga odwagi

– Nowa strategia Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na lata 2025–2030 zwraca szczególną uwagę na aspekt umiędzynarodowienia działań. Stanowi to również jedno z założeń 10. Programu Ramowego (10.PR) – powiedział prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) podczas konferencji „Innowacje, trendy i przyszłość badań. Horyzont Europa i 10. Program Ramowy”, zorganizowanej w Warszawie przez NCBR.

– Ta synergia nie jest przypadkowa, bowiem programy krajowe i międzynarodowe nie powinny być dla siebie konkurencją, wręcz przeciwnie – powinny się uzupełniać. Jednym z zadań NCBR jest łączenie światów nauki i gospodarki. Bez takiej współpracy nie mamy szansy, aby pozycja Polski w dziedzinie światowej innowacji mogła znacząco wzrosnąć. Innowacja wymaga odwagi – dodał prof. Małachowski.

W konferencji wzięło udział prawie 500 przedstawicieli firm i uczelni, instytucji naukowych i badawczych, organizacji publicznych i prywatnych oraz NGO-sów. W tym gronie znaleźli się m.in. dr Karolina Zioło-Pużuk, sekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dr Katarzyna Smyk, dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej (KE), a także Piotr Świerczyński, dyrektor działu Krajowego Punktu Kontaktowego w NCBR (DKPK).

– Polskie organizacje coraz lepiej radzą sobie w programie Horyzont Europa (9. Program Ramowy – red.). Dofinansowanie, jakie udało się im pozyskać, wzrosło aż o 118 proc. w porównaniu z analogicznym okresem funkcjonowania poprzedniego programu, Horyzont 2020. Liczba projektów z udziałem Polaków zwiększyła się o ponad 30 proc., wzrosła także liczba projektów koordynowanych przez polskie instytucje – powiedział Piotr Świerczyński we wprowadzeniu do rozmów o 10.PR.

– Liderami w pozyskiwaniu środków są uczelnie oraz instytuty badawcze i naukowe, które łącznie zdobyły niemal 0,5 mld euro. To aż 60 proc. ogólnego dofinansowania przekazanego Polsce w ramach programu. Co więcej, te instytucje odpowiadają za koordynację aż 169 projektów w 9.PR. Wzrost zaangażowania i skuteczności polskich organizacji w międzynarodowych programach badawczych to dowód na rosnący potencjał krajowej nauki na arenie europejskiej – podkreślił dyr. Świerczyński.

W 9.PR 693 polskie organizacje realizują 1530 projektów na łączną kwotę dofinansowania netto 823,1 mln euro. W 226 projektach polskie instytucje pełnią rolę koordynatora. W dofinansowanie mocno zaangażowani są przedstawiciele szkolnictwa wyższego (prawie 36 proc.) i organizacji badawczych (ponad 24 proc.). Natomiast łączny udział sektora prywatnego przekracza 22 proc. – Biorąc pod uwagę pozycję Polski w programie Horyzont Europa na tle innych krajów UE, ciągle nasz potencjał w dziedzinie B+R+I nie jest w pełni wykorzystany i zdecydowanie jako 20. gospodarkę świata stać nas na więcej – uważa Piotr Świerczyński.

– Nowy, 10.PR będzie częścią Europejskiego Funduszu Konkurencyjności, który będzie konsolidował 14 realizowanych dotąd programów, takich jak Europejski Fundusz Obronny, Europejski Program Kosmiczny czy Program Cyfrowa Europa. Fundusz zakłada kompleksowe podejście do cyklu innowacji – od badań podstawowych, poprzez stosowany rozwój technologii, aż po komercjalizację – wyjaśnił dyr. Świerczyński. Dodał, że planowany budżet nowego 10.PR to 175 mld euro.

Kulminacyjnym punktem pierwszego dnia konferencji był okrągły stół ekspertów „Stanowisko Polski wobec 10.PR UE”. Paneliści wskazywali kluczowe obszary tematyczne, w których Polska powinna zabiegać o silniejsze wsparcie, dążąc do zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodarki.

Michał Goszczyński z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Bartosz Majewski, DG Research & Innovation, KE, w swoich wypowiedziach skupili się na wyzwaniach i możliwościach systemowych oraz finansowych, takich jak budowanie synergii między programami unijnymi i krajowymi oraz zwiększanie budżetu programu.

Goszczyński zauważył, że realizacja programu ramowego powinna wpływać na zwiększenie bezpieczeństwa Polski. Z kolei Bartosz Majewski wskazał na potrzebę wykorzystania mechanizmu przesunięcia środków z funduszy strukturalnych do Horyzontu Europa, szczególnie na projekty typu mono beneficiary (z jednym beneficjentem), takie jak ERC, EIC czy MSCA.

Zdaniem prof. dr. hab. inż. Teofila Jesionowskiego, rektora Politechniki Poznańskiej i przewodniczącego Komisji ds. Nauki w KRASP, Polska jest bardzo silna w technologiach cyfrowych, szczególnie w zakresie sztucznej inteligencji. Kolejnymi kluczowymi elementami są cyberbezpieczeństwo, technologie kwantowe oraz technologie kosmiczne. Ważnym obszarem jest też szeroko rozumiana biotechnologia, gdzie nasz kraj ma wiele do zrobienia, zarówno w zakresie firm farmaceutycznych, jak i nowych procesów biotechnologicznych.