Posiadacz mieszkania lokatorskiego lub własnościowego może wystąpić o zmianę jego statusu na odrębną własność. Jeżeli władze spółdzielni nie realizują jego żądania, ma prawo wystąpić do sądu. Wyrok zastępuje wówczas oświadczenie woli zarządu spółdzielni.W tej chwili obowiązują dwa odrębne tryby dochodzenia tego roszczenia: procesowy (art. 49 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych) oraz nieprocesowy (art. 12 i 17
14
tej ustawy). Według rzecznika praw obywatelskich istnieją poważne wątpliwości, czy sądy mogą orzekać na podstawie art. 49. Przepis został uchylony 1 stycznia 2002 r. Od tej daty spółdzielca mógł dochodzić przeniesienia własności lokalu według art. 12 i 17
14
. Trybunał Konstytucyjny uznał jednak za niezgodny z konstytucją przepis uchylający art. 49.