Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości archidiecezji poznańskiej będzie miał precedensowe znaczenie dla rewindykacji dóbr kościelnych. Orzeknie, czy instytucje kościelne mogą domagać się zwrotu nieruchomości tylko w postępowaniach prowadzonych na mocy ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego, czy również na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami.
– Poszerzyłoby to możliwość rewindykacji dóbr kościelnych. Tym bardziej że po nowelizacji ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego od 1 marca 2011 r. z roszczeniami mogą występować do sądów także te instytucje kościelne, które nie składały wniosków do Komisji Majątkowej – mówi adwokat Krzysztof Wąsowski.
Komisja Majątkowa działała od 1989 r. do 1 marca 2011 r. W tym czasie przekazała instytucjom kościelnym 66,5 tys. ha i ponad 143,5 mln zł rekompensat. Rozpatrzyła ponad 2,8 tys. wniosków. Dla pozostałych 216 pozostała droga przed sądami.
Archidiecezja poznańska takiego wniosku nie złożyła. Dopiero w 2004 r., powołując się na przepisy u.g.n., wystąpiła o zwrot 14,5 tys. mkw. działki, wywłaszczonej w 1975 r. i do dziś niezagospodarowanej. Starosta poznański uznał, że zostały spełnione przesłanki z art. 136 ust. 3 u.g.n. i orzekł o zwrocie działki archidiecezji. W wyniku odwołania miasta Poznania wojewoda wielkopolski uchylił decyzję starosty i umorzył postępowanie. Z kolei po skardze archidiecezji WSA w Poznaniu uchylił decyzję wojewody. Podkreślił, że ustawa o gospodarce nieruchomościami nie przewiduje żadnych wyłączeń kościelnych osób prawnych. Miasto Poznań zaskarżyło ten wyrok do NSA.
Pełnomocnik m. Poznania przekonywał, że ustawa o gospodarce nieruchomościami z 1997 r. nie ma tu zastosowania. Kwestię przywrócenia własności Kościołowi reguluje ustawa z 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła katolickiego. Z jej szczególnego trybu można było skorzystać, składając wniosek do Komisji Majątkowej do końca 1992 r. Niezłożenie go w tym terminie powoduje, że roszczenie wygasa.
