Reklama

NSA: Zamek w Przecławiu jeszcze nie Potockich

Po 14 latach starań o zwrot zespołu pałacowo-parkowego w Przecławiu sprawa wraca do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Warszawie.

Publikacja: 10.06.2014 08:27

Danuta Frey

Reklama

Renesansowy zamek w Przecławiu k. Mielca, przejęty przez państwo na cele reformy rolnej i całkowicie potem zniszczony, został w latach 70. wyremontowany przez ówczesną Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego PZL Mielec.

W 2004 r. część upadłego przedsiębiorstwa kupili Andrzej i Dorota Tyszkiewiczowie. W 2005 r. stali się również właścicielami zamku z parkiem. Obecnie jest on wykorzystywany w celach komercyjnych.

Równolegle od 2000 r. trwają zabiegi Anny Potockiej i jej rodziny, potomków Stanisława Reya, o odzyskanie rodowej siedziby Reyów. Dziewięć pokoleń tej rodziny, potomków Mikołaja Reya z Nagłowic, mieszkało w zamku aż do 1944 r., czyli do przeznaczenia go na cele reformy rolnej.

Pierwszy wniosek o stwierdzenie, że nieruchomość nie podpadała pod przepisy przeznaczające nieruchomości na te cele, wojewoda podkarpacki załatwił w 2003 r. odmownie. Od tej pory orzeczenia organów administracji i sądów były rozbieżne, aż wreszcie w 2011 r. wojewoda podkarpacki ustalił, że zespół pałacowo-parkowy w Przecławiu nie podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu z 1944 r. o reformie rolnej.

W 2012 r. minister rolnictwa i rozwoju wsi nie uwzględnił odwołania spółki Melex A§D Tyszkiewicz sp.j. (od 24 lutego 2014 r. Melex sp. z o.o.). Było to już po wyroku Trybunału Strasburskiego w sprawie Anna Potocka przeciw Polsce o przewlekłość postępowania.

Reklama

Obecni właściciele zamku również nie zasypiali gruszek w popiele. W wyniku ich starań WSA w Warszawie wstrzymał wykonanie decyzji wojewody i ministra rolnictwa, a NSA oddalił zażalenie Anny Potockiej(I OSK 1866/13).

Nieskuteczne okazały się natomiast skargi właścicieli spółki Melex i starosty powiatu mieleckiego na te decyzje do WSA w Warszawie. Oddalając je, WSA podtrzymał stanowisko wojewody i ministra rolnictwa – a zarazem dotychczasową linię orzeczniczą sądów administracyjnych. Ustalił, że zespół pałacowo-parkowy był rezydencją, niemającą związku funkcjonalnego z majątkiem ziemskim.

– Część pałacowo-parkowa mogła funkcjonować bez części agrarnej i odwrotnie. Oprócz 1,2 tys. ha majątku Przecław, Reyowie mieli jeszcze jeden majątek ziemski, trzy folwarki, zakłady drzewne, kamienice w Paryżu i Warszawie – było z czego finansować rezydencję – wyjaśniał w NSA radca prawny Marek Nałęcz z kancelarii Forystek i Partnerzy, pełnomocnik Anny Potockiej.

NSA rozpatrywał skargę kasacyjną obecnych właścicieli pałacu od wyroku WSA. Na 40 stronach skargi przytoczono ponownie zarzuty proceduralne: nierozpatrzenie całości materiału dowodowego, niewłaściwa interpretacja i procedura przesłuchań świadków, ustalenie stanu faktycznego w znacznej mierze na podstawie oświadczenia Anny Potockiej. W rezultacie przyjęto, że nieruchomość pełniła jedynie funkcję mieszkalną, a nie rolniczą.

NSA zdecydował, że te zarzuty mogą stanowić podstawę kasacyjną.

– NSA nie kwestionuje dorobku orzecznictwa w sprawach o zwrot rezydencji ziemiańskich. Ale WSA nie dokonał analizy materiału dowodowego. Przepisał uzasadnienie z decyzji ministra rolnictwa i nie odniósł się do tak istotnych zarzutów, jak naruszenie procedury podczas przesłuchań stron i świadków czy do podważenia źródeł dowodowych – powiedziała sędzia Monika Nowicka. – Uchylenie wyroku WSA i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania nie przesądza oczywiście o wyniku postępowania. Sąd pierwszej instancji musi jednak zbadać, czy zebrany materiał dowodowy może stanowić podstawę rozstrzygnięcia.