Gdy sytuacja prawna działki, na której stoi spółdzielczy budynek, nie jest uregulowana, czyli spółdzielnia nie jest ani właścicielem, ani użytkownikiem wieczystym gruntu, nie można wykupić mieszkania na pełną własność. Wówczas spółdzielcy mogą jedynie starać się o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
Czy w takiej sytuacji podpisując umowę ze spółdzielnią, musimy podpisać akt notarialny, czy wystarczy zwykła umowa pisemna? Zgodnie z interpretacją przepisów dokonaną przez rzecznika praw obywatelskich umowa przekształcająca spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Tymczasem, jak tłumaczą sami notariusze, akt notarialny jest konieczny, jeśli mamy do czynienia z przekształceniem prawa spółdzielczego lokatorskiego lub własnościowego we własność. Wówczas za jego sporządzenie taksa notarialna została ustalona w znowelizowanej ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych i wynosi jedną czwartą minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli 234 zł. To nie wszystko, trzeba bowiem dokonać dodatkowych wpłat w związku ze sporządzeniem aktu notarialnego, jakie wpłyną do kasy Skarbu Państwa. Mowa o opłacie sądowej za wpis udziału właściciela lokalu w nieruchomości wspólnej, która wynosi 100 zł, opłacie sądowej za założenie księgi wieczystej (60 zł), opłacie za wpis właściciela do księgi wieczystej (200 zł) plus VAT od taksy notarialnej w wysokości 51,48 zł. W sumie dodatkowo zapłacimy nieco ponad 400 zł. Ewentualnie do tych kwot należy doliczyć koszty związane ze sporządzeniem na życzenie klienta wypisów i odpisów z aktów notarialnych i ksiąg wieczystych – w postaci zryczałtowanej opłaty w wysokości 150 zł.Inaczej, zdaniem notariuszy, jest w przypadku, gdy podpisujemy umowę przekształcającą prawo lokatorskie we własnościowe. Z interpretacji przepisów art. 7 znowelizowanej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych prezentowanej przez Czesławę Kołcun, prezesa Izby Notarialnej w Warszawie, wynika, że wystarczy forma pisemna.
Akt notarialny jest konieczny, jeśli mamy do czynienia z przekształceniem prawa spółdzielczego lokatorskiego lub własnościowego we własność
– Zawarcie takiej umowy może nastąpić również w formie aktu notarialnego, jeżeli strony wyrażą taką chęć. Nie jest to w tym przypadku bezwzględny wymóg – twierdzi Kołcun. – Jednak ostateczne rozstrzygnięcie – czy umowa przekształcająca spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego powinna być zawarta w zwykłej formie pisemnej, czy też w formie aktu notarialnego – powinno należeć do Sejmu lub Trybunału Konstytucyjnego i zostać poprzedzone dyskusją w środowisku prawniczym nad kierunkami zmian.
