Reorganizacja w banku a prawa klienta - wyrok TSUE

Tak orzekł 29 kwietnia 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu (C-504/19).

W 2008 r. pani V.R. zawarła umowę z Banco Espírito Santo, Sucursal en Espana ("BES Spain"), hiszpańskim oddziałem portugalskiego banku Banco Espírito Santo (BES), na mocy której nabyła akcje uprzywilejowane islandzkiej instytucji kredytowej. W związku z poważnymi problemami finansowymi portugalski BES postanowił w 2014 r.  utworzyć "bank pomostowy" o nazwie Novo Banco SA, któremu przekazano aktywa, pasywa i inne składniki niemajątkowe BES. Niektóre pozycje pasywów zostały jednak wyłączone z przeniesienia na Novo Banco. W następstwie przeniesienia Novo Banco SA, Sucursal en Espana ("Novo Banco Hiszpania") utrzymał relację biznesową nawiązaną przez V.R. z BES Spain.

4 lutego 2015 r. pani V.R. wniosła pozew do  sądu pierwszej instancji w Vitoria w Hiszpanii przeciwko Novo Banco Spain, domagając się, tytułem żądania głównego, unieważnienia umowy lub ewentualnie jej rozwiązania. Novo Banco Spain argumentowało, że nie ma biernej legitymacji, ponieważ zgodnie z decyzją z sierpnia 2014 r. dochodzone zobowiązanie nie zostało na niego przeniesione.

Sąd pierwszej instancji w Vitorii uwzględnił roszczenie V.R., więc Novo Banco Espagne wniósł odwołanie do sądu okręgowego w Álavie (Hiszpania). W tym postępowaniu przedłożył dwie decyzje przyjęte przez Banco de Portugal  29 grudnia 2015 r. Zmieniały one decyzję z sierpnia 2014 r., stanowiły m.in., że „od dnia dzisiejszego, zobowiązaniami BES, które nie zostały przekazane Novo Banco, są: [...] wszelkie zobowiązania będące przedmiotem któregokolwiek z postępowań określonych w załączniku I", wśród których wymieniona była sprawa wytoczona przez V.R. Decyzje te stanowiły także, że w zakresie, w jakim jakiekolwiek aktywa, zobowiązania lub składniki pozamajątkowe powinny były pozostać w majątku BES, ale de facto przeniesiono je na Novo Banco, przenosi się je zwrotnie z Novo Banco na BES ze skutkiem od  3 sierpnia 2014 r.

Ponieważ sąd okręgowy w Álavie oddalił odwołanie Novo Banco Hiszpania, ten wniósł środek zaskarżenia do hiszpańskiego Sądu Najwyższego. Novo Banco Espagne podnosił, że na podstawie unijnej dyrektywy 2001/24 w sprawie reorganizacji i likwidacji instytucji kredytowych decyzje z 29 grudnia 2015 r. wywołują, bez żadnych dodatkowych formalności, skutki we wszystkich państwach członkowskich.

Sąd Najwyższy, uznając, że decyzje te zmieniły decyzję z sierpnia 2014 r. z mocą wsteczną, wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy tego rodzaju zmiany merytoryczne należy uznać w już toczących się postępowaniach sądowych.

Jak wynika z komunikatu wydanego po wydaniu orzeczenia, Trybunał wskazał, że na podstawie art. 3 ust. 2 dyrektywy 2001/24, środki służące reorganizacji co do zasady stosuje się zgodnie z prawem państwa członkowskiego pochodzenia i obowiązują zgodnie z prawem tego państwa w całej Unii bez żadnych dodatkowych formalności. Jednak w drodze wyjątku od tej zasady art. 32 dyrektywy stanowi, że skutki środków służących reorganizacji dla toczącej się sprawy sądowej dotyczącej aktywów lub praw, których pozbawiono instytucję kredytową, podlegają wyłącznie prawu państwa członkowskiego,w którym toczy się dana sprawa.

- Zastosowanie art. 32 wymaga spełnienia trzech kumulatywnych przesłanek. Są one spełnione w postępowaniu przed Sądem Najwyższym Hiszpanii - stwierdził TSUE.

I wyjaśnił, że - po pierwsze - musi chodzić o środki służące reorganizacji w rozumieniu art. 2 dyrektywy 2001/24, co ma miejsce w tym przypadku, ponieważ decyzje z 29 grudnia 2015 r. mają na celu zachowanie lub przywrócenie sytuacji finansowej instytucji kredytowej.

Po drugie, musi toczyć się postępowanie, które to pojęcie obejmuje wyłącznie postępowanie co do istoty. W tej konkretnej sprawie, z jednej strony postępowanie główne należy uznać za postępowanie co do istoty, a z drugiej strony decyzje z 29 grudnia 2015 r. zostały wydane, gdy postępowanie zainicjowane pozwem V.R.  4 lutego 2015 r. już się toczyło.

Po trzecie, tocząca się sprawa musi dotyczyć „aktywów lub praw, których pozbawiono instytucję kredytową".