Seniorzy bez mieszkań i w pułapce

Tak wynika ze stanowiska Fundacji na rzecz Kredytu Hipotecznego, opracowanego po konsultacjach z ekspertami jej instytucji członkowskich (głównie pochodzących z banków, ale też towarzystw ubezpieczeniowych).

W liście do ministra finansów dr Agnieszka Tułodziecka, prezes Fundacji na rzecz Kredytu Hipotecznego pisze, że pominięcie w ostatecznej wersji ustawy wielu uwag zgłaszanych w czasie konsultacji przez ekspertów, będzie skutkować brakiem należytej ochrony interesów zarówno seniorów – potencjalnie najliczniejszej grupy odbiorców odwróconego kredytu hipotecznego, jak i banków.

Co w planowanych przepisach – według oceny członków Fundacji – należy poprawić?

• W projekcie nie przewidziano obowiązkowej konsultacji z wykwalifikowanym doradcą przed zawarciem umowy odwróconego kredytu (a tak się dzieje w innych systemach prawnych).

Brak takiego rozwiązania w prawie polskim może doprowadzić do wykorzystywania niewiedzy klientów przez osoby trzecie, np. dalekich krewnych chcących namówić seniora na zaciągnięcie odwróconego kredytu na ich potrzeby.

Nie jest także jasny wymóg badania przez instytucję kredytującą wiarygodności kredytowej (nie należy utożsamiać tego pojęcia ze zdolnością kredytową) potencjalnego kredytobiorcy. Bazować będzie ono zapewne na historii kredytowej klienta, a tej obecni emeryci raczej nie posiadają, gdyż wielu nigdy nie zaciągało w banku żadnego kredytu.

• Założenia nie wspominają także nic na temat tego, jak traktowany będzie odwrócony kredyt z punktu widzenia różnego rodzaju przywilejów socjalnych (pomoc społeczna, zniżki czynszu). Fundacja postuluje, by określić w założeniach wprost, że środki otrzymywane z tytułu odwróconego kredytu hipotecznego nie są wliczane do dochodu, który jest podstawą do otrzymywania tego typu świadczeń.

Inaczej będziemy mieć do czynienia z sytuacją, w której odwrócona hipoteka może nie przyczynić się do polepszenia sytuacji przyszłych emerytów – może bowiem okazać się, że nie będą oni mogli korzystać z różnych przywilejów socjalnych właśnie ze względu na doliczanie kwoty odwróconego kredytu do dochodu. Tym samym ich dochód będzie zbyt wysoki, np. by ubiegać się o obniżkę czynszu.

• Z punktu widzenia banków ważne jest, by konstrukcja odwróconego kredytu hipotecznego zapewniała bezpieczny i mało kosztowny zwrot środków udostępnionych przez bank. W tym celu założenia powinny przewidywać możliwość wpisania do księgi wieczystej roszczenia na rzecz banku o przeniesienie na niego – po śmierci kredytobiorcy – nieruchomości nieobciążonej żadną inną hipoteką. Założenia przewidują także, że kredytobiorca nie będzie mógł rozporządzić nieruchomością obciążoną odwróconą hipoteką bez zgody kredytodawcy; brak jest jednak definicji „rozporządzenia". Powinna ona zostać określona ustawowo i obejmować zarówno zbycie (sprzedaż, darowizna) nieruchomości, jej obciążenie inną hipoteką, jak i oddanie w najem, dzierżawę lub użyczenie. Pozwoli to bankowi kontrolować, czy nieruchomość jest utrzymywana w odpowiednim stanie, co stanowi jeden z obowiązków kredytobiorcy.

Zdaniem członków fundacji, jeśli przepisy powodować będą zbyt duże ryzyko z punktu widzenia banków, uderzy to w potencjalnych odbiorców odwróconego kredytu hipotecznego. Bowiem duże ryzyko dla banku to mniejsze pieniądze z nieruchomości dla klienta.

Fundacja na rzecz Kredytu Hipotecznego przekazała 29 czerwca br. Ministrowi Finansów oraz Rzecznikowi Praw Obywatelskich i Prezesowi Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów stanowisko dotyczące najnowszej wersji założeń do projektu Ustawy o odwróconym kredycie konsumenckim.