Dlaczego neandertalczycy tak bardzo różnili się od nas budową ciała? Jak to się stało, że choć przybyli do Europy przed nami, kolejne fale migracji w Afryki zmiotły ich z powierzchni ziemi? Na te pytania starają się odpowiedzieć naukowcy badający najbogatsze stanowisko „praludzkie" w Europie pod Atapuerca w północnej Hiszpanii.
Mniej więcej 400–500 tys. lat temu grupa pierwotnych ludzi zamieszkujących Afrykę podzieliła się. Jedna jej część została – chwilowo – w Afryce. To ta, z której najprawdopodobniej my się wywodzimy. Druga jednak ruszyła do Eurazji, dając początek późniejszym neandertalczykom.
Badania paleontologów na stanowisku Atapuerca pozwalają zrekonstruować to, co działo się z naszymi kuzynami. Kuzynami, do których wiele lat później w Europie dołączyliśmy. Nawet się z nimi krzyżowaliśmy. Później zniknęli.
17 czaszek
Stopień zróżnicowania neandertalczyków i anatomicznie współczesnych Homo sapiens niepokoił naukowców od dawna. W jaki sposób powstały istotne zmiany widoczne chociażby w czaszkach neandertalczyków – duże łuki nadoczodołowe, potężna żuchwa czy większa niż u ludzi puszka mózgowa?
Obecnie się przyjmuje, że neandertalczycy wywodzili się z gatunku Homo heidelbergensis lub innego, blisko z nim spokrewnionego. Ten okres „przejścia" to właśnie ok. 400 tys. lat temu.