Szkielet Ryszarda III

Analiza izotopów w szkielecie angielskiego monarchy Ryszarda III wykazała, czym żywił się władca - pisze Krzysztof Kowalski.

Publikacja: 21.08.2014 09:50

Szczątki króla zostały znalezione pod parkingiem w Leicester w 2012 roku. Monarcha został zidentyfikowany na podstawie DNA uzyskanego z zębów i kości.

Kości monarchy (w jego usta Szekspir włożył słynny okrzyk „Królestwo za konia!"), a zwłaszcza czaszka i zęby, zachowały się w stanie na tyle dobrym, że naukowcy z Uniwersytetu w Leicester pobrali próbki, w których określili zawartość izotopów strontu, tlenu, azotu, węgla i ołowiu. Na tej podstawie ustalili regiony, w których przebywał za życia ten król z dynastii Plantagenetów, a także co jadał i pijał. Informuje o tym „Journal of Archeological Science".

Ryszard III urodził się w 1452 roku. Anglią rządził dwa lata (1483 do 1485). Zginął w bitwie pod Bosworth Field podczas wojny domowej zwanej Wojną Dwóch Róż. Niewiele wiadomo o jego dzieciństwie i latach młodzieńczych, mało jest o nim wzmianek w dokumentach z epoki, ponieważ miał niewielkie szanse na objęcie tronu.

Teraz naukowcy wiedzą o nim więcej, ale dopiero od momentu, gdy pogubił mleczne zęby i wyrosły mu prawdziwe. Analiza zawartych w nich izotopów wykazała, że w wieku około siedmiu–ośmiu lat opuścił jeden z zamków we wschodniej Anglii, w którym się wychowywał, i przeniósł się w okolice bardziej deszczowe na zachodzie kraju. Dlatego jego dieta stała się bogatsza w produkty zbożowe, ale uboższa w ryby i mięso. Następnie, przed wstąpieniem na tron, powrócił we wschodnie rejony Anglii.

Uczta goni ucztę

Analiza kości i zębów wykazała, że w ciągu dwóch lat panowania, a zarazem dwóch ostatnich lat życia, jego dieta uległa głębokiemu przeobrażeniu. Wstąpienie na tron było okazją do częstego uczestnictwa w luksusowych ucztach wspólnie z arystokracją, do częstego spożywania dzikiego ptactwa i rzecznych ryb uważanych wtedy za produkty luksusowe, a także do obfitego raczenia się winem – wypijał dziennie tyle, ile wynosi zawartość współczesnej butelki.

Jak wiele zęby potrafią powiedzieć o dawno zmarłych ludziach, pokazują badania szkliwa zębów XVI-wiecznych szkieletów w meksykańskim mieście Campeche. Dr Vera Tiesler-Blos z Universidad Autonoma de Yucatan odkryła wśród nich cztery czaszki z zębami zniekształconymi w sposób charakterystyczny dla plemion afrykańskich. Analiza zawartości izotopów w szkliwie wykazała, że były to szkielety ludzi pracujących na plantacjach jako niewolnicy Inków sprowadzeni z zachodniej Afryki.

Prof. Christophe Lecuyer, geochemik z Uniwersytetu w Lyonie, analizował emalię zębową Egipcjan żyjących między IV tysiącleciem p.n.e. i III wiekiem n.e. Spodziewał się uzyskać dane o stanie zdrowia tej populacji (informację o wynikach badań zamieściło pismo „Earth and Planetary Science Letters"). Analiza egipskich szkieletów i mumii zachowanych w dobrym stanie, zwłaszcza badanie izotopów tlenku strontu, wykazała, że zwyczajni ludzie żywili się głównie zbożem, fasolą, ogórkami, melonami, daktylami i figami. W ich diecie pokarm mięsny stanowił margines.

Biedny faraon

Judith Miller z Uniwersytetu w Manchesterze wykonała serię zdjęć rentgenowskich czaszki Amenhotepa III i Ramzesa Wielkiego oraz przebadała około 500 czaszek ze zbiorów Uniwersytetu Cambridge i Muzeum Historii Naturalnej w Londynie. Okazało się, że stan uzębienia faraonów był tragiczny, gorszy niż ich poddanych.

Flora bakteryjna w ustach współczesnych ludzi jest o wiele mniej zróżnicowana niż u naszych przodków sprzed tysięcy lat. Dowodzą tego badania Christiny Adler z Uniwersytetu w Sydney. Analizowała ona osad z zębów 34 osób pochodzących z północnej Europy, żyjących w ciągu ostatnich 7500 lat. Wyniki analizy zamieszcza pismo „Nature Genetics". Malejąca różnorodność bakterii ma ścisły związek ze zmianami w sposobie odżywiania. Pierwsza zmiana na masową skalę nastąpiła wraz z pojawieniem się rolnictwa. Do Europy, na północ od Alp i Karpat, dotarło ok. 7 tys. lat temu.

Niezwykłe wyniki uzyskali naukowcy z zespołu prof. Karen Hardy z Uniwersytetu w Yorku. Analizowali skład skamieniałej płytki nazębnej z czaszek neandertalskich w  jaskini El Sidron w Hiszpanii. W próbkach wystąpiły takie związki roślinne jak azuleny, kumaryny, skrobia, węglowodany zawarte w  orzechach i trawach. Ale neandertalczycy jadali także piołun, krwawnik, rumianek – rośliny bez wartości odżywczych. Odczuwali ich nieprzyjemny smak, ale sięgali po nie, gdyż krwawnik tamował drobne krwawienia, piołun likwidował pasożyty, a rumianek – stany zapalne.

Szczątki króla zostały znalezione pod parkingiem w Leicester w 2012 roku. Monarcha został zidentyfikowany na podstawie DNA uzyskanego z zębów i kości.

Kości monarchy (w jego usta Szekspir włożył słynny okrzyk „Królestwo za konia!"), a zwłaszcza czaszka i zęby, zachowały się w stanie na tyle dobrym, że naukowcy z Uniwersytetu w Leicester pobrali próbki, w których określili zawartość izotopów strontu, tlenu, azotu, węgla i ołowiu. Na tej podstawie ustalili regiony, w których przebywał za życia ten król z dynastii Plantagenetów, a także co jadał i pijał. Informuje o tym „Journal of Archeological Science".

Pozostało jeszcze 85% artykułu
Materiał Partnera
Czy jest pan/pani za…? Oto, jak sposób zadawania pytań wpływa na odpowiedzi
Materiał Partnera
Wzór na sprawiedliwość. Jak matematyka może usprawnić budżet obywatelski?
Nauka
Naukowcy zaobserwowali „piractwo lodowe” na Antarktydzie. Zachodzi szybciej, niż sądzono
Nauka
Przełomowe odkrycie naukowców dotyczące szpaków. Podważa wcześniejsze twierdzenia
Materiał Promocyjny
Budujemy cyfrową tarczę bezpieczeństwa surowcowego