Ustawa o promocji zatrudnienia z komentarzem

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BD0E3A4B40A3AF723C3E75BE30CCF791?id=269029]Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm., dalej ustawa o promocji zatrudnienia)[/link] nie ogranicza się w swoich przepisach do zatrudniania bezrobotnych. Reguluje również zatrudnianie cudzoziemców w Polsce, wskazując, którzy z nich muszą posiadać zezwolenie na pracę, a którzy mogą pracować bez tego dokumentu. Ten sztywny i zasadniczy podział poprzedza art. 87 ust. 1 komentowanej ustawy. To ogólny katalog, w którym ustawodawca wymienia wszystkich cudzoziemców mogących pracować w Polsce, klasyfikując ich w zależności od tego, jaki tytuł prawny posiadają.

Ustawodawca posługuje się prawnymi pojęciami, których wytłumaczenia nie znajdziemy w ustawie o promocji zatrudnienia. Definicje są bowiem w odrębnych przepisach dotyczących sytuacji pobytowej cudzoziemców w Polsce. W omawianym przepisie ustawodawca wskazuje następujących obcokrajowców:

[b]posiadających status uchodźcy[/b]

Cudzoziemcowi nadaje się status uchodźcy, jeżeli na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem w kraju pochodzenia z powodu rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej nie może lub nie chce korzystać z ochrony tego kraju. Wynika tak z art. 13 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9DCE05ED4A59B071CDA0C9E2D41F09D9?id=184299]ustawy z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2006 r. nr 234, poz. 1695 ze zm.), dalej ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony w RP.[/link] Prześladowanie, o którym tu mowa, może polegać m.in. na:

- użyciu przemocy fizycznej lub psychicznej, w tym przemocy seksualnej,

- zastosowaniu środków prawnych, administracyjnych, policyjnych lub sądowych w sposób dyskryminujący lub o charakterze dyskryminującym,

- wszczęciu lub prowadzeniu postępowania karnego albo ukaraniu, w sposób, który ma charakter nieproporcjonalny lub dyskryminujący,

- braku prawa odwołania się do sądu od kary o charakterze nieproporcjonalnym lub dyskryminującym,

- czynach skierowanych przeciwko osobom ze względu na ich płeć lub małoletność.

Taki status może zyskać również małoletnie dziecko cudzoziemca, jeśli zostało urodzone na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, a ten cudzoziemiec uzyskał status uchodźcy w naszym kraju.

[b]mających ochronę uzupełniającą[/b]

Ochrona uzupełniająca przysługuje cudzoziemcom, którzy nie uzyskali na terytorium Polski statusu uchodźcy, w przypadku gdy powrót do kraju pochodzenia może narazić ich na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy przez:

- orzeczenie kary śmierci lub wykonanie egzekucji,

- tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie,

- poważne i zindywidualizowane zagrożenie życia lub zdrowia wynikające z powszechnego stosowania przemocy wobec ludności cywilnej w sytuacji międzynarodowego lub wewnętrznego konfliktu zbrojnego i ze względu na to ryzyko nie może lub nie chce korzystać z ochrony kraju pochodzenia. Tak stanowi art. 15 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony w RP.

[b]posiadających zezwolenie na osiedlenie się w Polsce[/b]

Zgodnie z art. 64[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8CBEE1951BBC487556ABA52352EF5F82?id=184298] ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (DzU z 2006 r. nr 234, poz. 1694 ze zm., dalej ustawa o cudzoziemcach) [/link]zezwolenia na osiedlenie udziela się cudzoziemcowi, który:

- jest małoletnim dzieckiem cudzoziemca posiadającego zezwolenie na osiedlenie się, urodzonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

- pozostaje w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim co najmniej trzy lata przed złożeniem wniosku i bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej przez dwa lata na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony,

- bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nie krótszy niż dziesięć lat na podstawie zgody na pobyt tolerowany udzielonej na podstawie art. 97 ust. 1 pkt 1 lub 1a lub ust. 2 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony w RP lub przez okres pięciu lat w związku z uzyskaniem statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej,

- jest dzieckiem obywatela polskiego i pozostaje pod jego władzą rodzicielską.

Pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za nieprzerwany, gdy żadna z przerw w nim nie była dłuższa niż sześć miesięcy i nie przekroczyła łącznie dziesięciu miesięcy. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy przerwa była spowodowana:

- wykonywaniem obowiązków zawodowych lub świadczeniem pracy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie umowy zawartej z pracodawcą, którego siedziba znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

- towarzyszeniem małżonkowi wykonującemu obowiązki zawodowe albo świadczącemu pracę w warunkach, o których mowa w sytuacji pierwszej,

- leczeniem cudzoziemca.

[b]posiadających zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego[/b]

Zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE udziela się cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bezpośrednio przed złożeniem wniosku, legalnie i nieprzerwanie, co najmniej przez pięć lat, który posiada:

- stabilne i regularne źródło dochodu wystarczającego do pokrycia kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu,

- ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Uwaga! Nie dotyczy to cudzoziemca:

- przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu odbywania studiów lub szkolenia zawodowego,

- posiadającego zgodę na pobyt tolerowany, azyl, status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej lub korzystającego z ochrony uzupełniającej lub ochrony czasowej,

- ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy lub o udzielenie azylu,

- pracownika au pair, sezonowego, delegowanego przez usługodawcę w celu transgranicznego świadczenia usług lub usługodawcy świadczącego usługi transgraniczne,

- przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy jednolitej pobytowej upoważniającej tylko do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony,

- zatrzymanego, umieszczonego w strzeżonym ośrodku, w areszcie w celu wydalenia, w stosunku do którego został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju lub pozbawionego wolności wskutek wykonania orzeczeń wydanych na podstawie ustaw.

[b]korzystających z ochrony czasowej[/b]

Z ochrony czasowej korzystają obcokrajowcy, którzy musieli opuścić swój kraj z powodów od nich niezależnych, tj. inwazji, wojny, wojny domowej, konfliktów etnicznych lub rażącego naruszenia praw człowieka. Te zdarzenia losowe gwarantują na terenie Polski ochronę czasową bez względu na to, czy przybycie obcokrajowców do naszego kraju miało charakter spontaniczny, czy też było wynikiem pomocy udzielonej im przez Rzeczpospolitą Polską lub społeczność międzynarodową. Co do zasady ochrony udziela się na cały okres pobytu w Polsce do momentu, aż powrót do kraju macierzystego stanie się możliwy, o ile ten czas nie przekroczy roku. W sytuacji gdy przekroczy ten okres ochronę czasową, przedłuża się na kolejne pół roku, ale nie częściej niż dwa razy. Wynika tak z art. 106 i następnych ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony w RP.

[b]posiadających zgodę na pobyt tolerowany[/b]

Taką zgodę dostanie obcokrajowiec, którego wydalenie:

- mogłoby nastąpić jedynie do kraju, w którym zagrożone byłoby jego prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, w którym mógłby zostać poddany torturom albo nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu lub być zmuszony do pracy bądź pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego albo być ukarany bez podstawy prawnej w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=774FCBAE9852BE858668BEE168CE9A4A?id=82724]konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950 r. (DzU z 1993 r. nr 61, poz. 284 i 285, z 1995 r. nr 36, poz. 175, 176 i 177, z 1998 r. nr 147, poz. 962, oraz z 2002 r. nr 127, poz. 1084, dalej konwencja o ochronie praw człowieka)[/link],

- naruszałoby prawo do życia rodzinnego w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C153EFCCC85A48956FDB22062EAB3AEA?id=86057]konwencji o ochronie praw człowieka lub naruszałoby prawa dziecka określone w konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 r. (DzU z 1991 r. nr 120, poz. 526, oraz z 2000 r. nr 2, poz. 11)[/link], w stopniu istotnie zagrażającym jego rozwojowi psychofizycznemu,

- jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca.

Cudzoziemcowi, któremu udzielono zgody na pobyt tolerowany, wydaje się kartę pobytu, która jest ważna rok.

[b]będących obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nienależącego do Unii Europejskiej albo państwa niebędącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi[/b]

W przypadku tych osób istotne jest to, że obywatelstwo kraju, który np. należy do UE albo EOG, pozwala na pracę w Polsce nie tylko tym cudzoziemcom, ale też ich rodzinom. Ustawodawca posługuje się pojęciem wstępnych i zstępnych, którzy nie ukończyli 21 roku życia. Przypominam, że w pierwszym przypadku chodzi np. o rodziców, dziadków bądź pradziadków, a w drugim m.in. o dzieci lub wnuki.

[b]będących osobą, o której mowa w art. 19 ust. 2 – 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DED5B58F838196ADA9759548192DECDF?id=182676]ustawy z 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (DzU nr 144, poz. 1043, z 2007 r. nr 120, poz. 818, oraz z 2008 r. nr 216, poz. 1367)[/link][/b]

W tym wypadku chodzi o członków rodziny, którzy nie są obywatelami UE. Oni zachowują prawo do pobytu w Polsce w przypadku:

1) śmierci obywatela UE, któremu przysługuje prawo pobytu przez okres dłuższy niż trzy miesiące albo który zachowuje prawo pobytu, mimo że przestał być pracownikiem lub osobą pracującą na własny rachunek (art. 16 i 17 ustawy wskazanej wyżej), pod warunkiem że taki członek rodziny przebywał z wymienionym obywatelem UE na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nie krótszy niż rok przed dniem jego śmierci,

2) rozwodu lub unieważnienia małżeństwa z obywatelem UE, o którym mowa w wyżej, jeżeli:

a) małżeństwo trwało co najmniej trzy lata przed wszczęciem postępowania w sprawie o rozwód lub o unieważnienie małżeństwa, w tym rok w czasie pobytu obywatela UE na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub

b) jako były małżonek obywatela UE sprawuje opiekę nad jego dziećmi, na podstawie porozumienia między byłymi małżonkami lub na podstawie orzeczenia sądu,

c) przemawiają za tym szczególnie istotne okoliczności, w tym związane z podleganiem przemocy w rodzinie w trakcie trwania małżeństwa,

d) jako były małżonek obywatela UE ma prawo do odwiedzin małoletniego dziecka, na podstawie porozumienia między byłymi małżonkami lub na podstawie orzeczenia sądu, gdy z porozumienia lub orzeczenia wynika, że odwiedziny odbywają się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto w razie śmierci lub wyjazdu obywatela UE, o którym mowa w art. 16 i 17 ustawy o promocji zatrudnienia, z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dziecko obywatela UE przebywające i uczące się lub studiujące na tym terytorium oraz rodzic sprawujący nad nim opiekę, bez względu na posiadane obywatelstwo, zachowują prawo pobytu do czasu zakończenia przez dziecko nauki lub studiów.

[b]posiadających zezwolenie na pracę oraz legalnie przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:[/b]

a) na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy:

- tranzytowej,

- jednolitej pobytowej lub krajowej wydawanej z powodów turystycznych w celu korzystania z czasowej ochrony, w celu przyjazdu ze względów humanitarnych, ze względu na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe,

- wydawanej z powodu udziału w postępowaniu w sprawie o udzielenie azylu,

- wydawanej w związku z przedłużeniem wizy krajowej,

- krajowej wydawanej na okres postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony,

- krajowej wydawanej na okres postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na osiedlenie się lub na pobyt rezydenta długoterminowego WE,

b) na podstawie trzech ostatnich wiz, jeżeli bezpośrednio przed ich wydaniem był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

c) na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego cudzoziemcowi, który na terenie Polski przebywa nielegalnie,

d) na podstawie wizy jednolitej wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,

e) w związku z posiadaniem dokumentu pobytowego, wydanego przez inne państwo obszaru Schengen,

f) w ruchu bezwizowym, o ile postanowienia umowy o ruchu bezwizowym przewidują możliwość wykonywania pracy przez cudzoziemców.

> W ustępie drugim komentowanego przepisu ustawodawca wymienia osoby, które mogą pracować w Polsce bez zezwolenia na pracę. Zastrzegam jednak, że to niejedyny katalog obcokrajowców objętych takim przywilejem. Drugi znajdziemy w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CF08B0B3FA08D216A637300E6DE7B020?id=183260]rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (DzU nr 156, poz. 1116 ze zm.)[/link]. Wśród osób, które w myśl ustawy nie muszą mieć zezwolenia na pracę, znajdziemy przykładowo obcokrajowców:

– posiadających w Polsce status uchodźcy, zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zgodę na pobyt tolerowany czy korzystający z ochrony uzupełniającej albo czasowej,

– małżonków obywatela polskiego lub cudzoziemca mających zezwolenie na zamieszkanie u nas na czas oznaczony udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego,

– dysponujących Kartą Polaka.

Natomiast wymienione rozporządzenie dopuszcza wykonywanie pracy bez zezwolenia w przypadku m.in.

– obywateli państw graniczących z RP, jeśli dostaną oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy, pracujących u nas przez sześć miesięcy w ciągu 12 kolejnych,

– nauczycieli języków obcych wykonujących pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach oświaty, OHP albo w ramach umów i porozumień międzynarodowych, których Rzeczypospolita jest stroną,

– sportowców świadczących okazjonalną pracę dla podmiotu mającego siedzibę w Polsce, polegającą na reprezentowaniu tego podmiotu w trakcie zawodów sportowych,

– stałych korespondentów zagranicznych środków masowego przekazu wykonujących działalność prasową, radiową, telewizyjną, filmową lub fotograficzną, którzy dostali od ministra właściwego do spraw zagranicznych akredytację wydaną na wniosek redaktora naczelnego zagranicznej redakcji lub agencji, gdzie korespondent pracuje,

– wykonujących indywidualnie lub w zespołach trwające do 30 dni w roku kalendarzowym usługi artystyczne, które obejmują działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy lub mimów,

– prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych, pełniących funkcje doradcze, nadzorcze lub wymagające szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach pomocowych, programach realizowanych w ramach działań UE, a także opartych na pożyczkach zaciągniętych przez rząd RP,

– absolwentów polskich szkół ponadgimnazjalnych lub stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach.

> Spośród wymienionych osób największym zainteresowaniem przedsiębiorców cieszą się obywatele państw graniczących z RP. Są to Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini, a od lutego 2009 r. również obywatele Mołdawii. Ich wszystkich wolno u nas przyjąć do pracy bez zezwolenia, pod warunkiem że ich zatrudnienie nie przekroczy sześciu miesięcy w ciągu 12 kolejnych miesięcy. Zatem obywatel Ukrainy zatrudniony 1 lipca 2009 r. będzie mógł pracować w Polsce do końca grudnia tego roku. Po sześciu miesiącach powinien opuścić Polskę. Pracę bez zezwolenia może podjąć dopiero w lipcu 2010 r.

Przywilej wykonywania pracy przez sześć miesięcy bez zezwolenia obwiązuje do końca 2009 r., a procedurę związaną z podjęciem tego zatrudnienia można podzielić na trzy części >patrz ramka „Jak zatrudnić obcokrajowca bez zezwolenia na sześć miesięcy”.

> Bez zezwolenia na pracę wolno zatrudniać również osoby zamieszkałe poza granicami Polski, ale posiadające Kartę Polaka. Chodzi o dokument, który potwierdza przynależność do narodu polskiego. Wystawia się go na dziesięć lat. Ale uwaga, mimo że przyznaje niektóre prawa przysługujące polskim obywatelom, to nie wystarczy, by wjechać do naszego kraju. Do tego potrzebna jest wiza.

O wystawienie Karty Polaka mogą się starać osoby zamieszkałe poza granicami Polski, które mają polskich przodków i utrzymują związek z polskością, albo te, które w przeszłości miały obywatelstwo polskie bądź takie obywatelstwo mieli ich przodkowie. W szczególności chodzi o obywateli Ukrainy, Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi, Rosji, Gruzji, Kazachstanu, Mołdawii, Armenii, Azerbejdżanu, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Tadżykistanu i Kirgizji, jeśli:

– język polski uważają za ojczysty i znają w stopniu podstawowym; oceni to konsul podczas rozmowy kwalifikacyjnej albo pracownik organizacji pozarządowej, która pomaga obywatelom polskim mieszkającym za wschodnią granicą,

– znają i kultywują polskie zwyczaje,

– co najmniej jedno z ich rodziców lub dziadków albo oboje pradziadkowie byli narodowości polskiej lub mieli polskie obywatelstwo; w zamian mogą przedstawić zaświadczenie o swoim aktywnym działaniu na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej w ciągu trzech lat,

– złożą deklarację o przynależności do narodu polskiego; przyjmie ją konsul albo urzędnik organizacji pozarządowej, o której mowa wyżej.

Szczegółowe informacje na ten temat znajdziemy w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4FECF9B45FCAE16F9A9F875A68B8F02F?id=239564]ustawie z 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (DzU nr 180, poz. 1280 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Art. 88. [Katalog cudzoziemców, którzy muszą mieć zezwolenie na pracę w Polsce][/srodtytul]

[b]Zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:

1) wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie sześć miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;

3) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym;

4) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa);

5) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający trzy miesiące w ciągu kolejnych sześciu miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2 – 4.[/b]

[b]Komentarz:[/b]

Ten przepis to z kolei katalog obcokrajowców, którzy na pracę w Polsce muszą mieć zezwolenie. W pierwszej kolejności ustawodawca wymienia osoby wykonujące pracę w Polsce na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi zatem o wszystkich cudzoziemców pracujących w Polsce i zatrudnionych przez firmy, które mają u nas chociażby oddział. Wyjątek dotyczy oczywiście tych, którzy do pracy w Polsce nie potrzebują zezwolenia na pracę. Jeśli chodzi natomiast o członków zarządu spółek kapitałowych i innych osób prawnych wpisanych do rejestru, to obowiązek posiadania zezwolenia na pracę ustawodawca uzależnia od tego, jak długo taka funkcja w zarządzie ma trwać. W zasadzie całe to ograniczenie można sprowadzić do następującej tezy: obcokrajowiec, który ma być członkiem zarządu krócej niż pół roku, może pełnić tę funkcję bez zezwolenia na pracę. Ten dokument musi mieć natomiast wtedy, gdy jego pobyt w związku z funkcją członka zarządu ma trwać dłużej niż sześć miesięcy w ciągu 12 kolejnych.

Przedsiębiorcy pytają często, czy te ramy czasowe ograniczają się do jednej funkcji członka zarządu, czy do kilku pełnionych jednocześnie. W praktyce występują bowiem sytuacje, że obcokrajowiec jest członkiem zarządu w spółce A i jednocześnie prezesem spółki B albo najpierw, przez trzy miesiące jest członkiem zarządu w spółce A, a później przez trzy miesiące w spółce B. Według ekspertów ilość stanowisk nie ma znaczenia. Po sześciu miesiącach pobytu w Polsce musi mieć zezwolenie na pracę, nawet gdyby każdą z wymienionych funkcji piastował po trzy miesiące. Zatem obcokrajowiec, który pełni funkcję członka zarządu od 1 czerwca od 1 listopada 2009 r., będzie mógł kontynuować tę pracę, ale tylko na podstawie zezwolenia. Jeżeli natomiast go nie dostanie, to z Polski będzie musiał wyjechać. Funkcję członka zarządu osoby prawnej będzie mógł podjąć w Polsce ponownie i bez zezwolenia na pracę dopiero 1 czerwca 2010 r.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jedno. Ustawodawca mówi bowiem o osobie prawnej już zarejestrowanej w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o spółce kapitałowej, która jest dopiero w organizacji. Przypominam, że taka nie ma jeszcze osobowości prawnej, ale posiada zdolność sądową, prawną i do czynności prawnych.

Warto też zwrócić uwagę na cudzoziemców, którzy wykonują pracę w Polsce, ale są zatrudniani przez pracodawców zagranicznych. Ustawodawca dzieli firmy zagraniczne na dwie grupy, tj.

- posiadające w Polsce np. oddziały, które delegują swoich pracowników do pracy w Polsce na okres dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym; zaznaczam, że wskazany termin nie odnosi się do dni roboczych, ale do wszystkich dni kalendarzowych; ustawodawca nie mówi bowiem o pracy przez 30 dni, ale o okresie oddelegowania,

- nieposiadające w Polsce np. oddziałów, które świadczą w naszym kraju tzw. usługę eksportową; mamy z nią do czynienia wtedy, gdy firma zagraniczna prowadzi w Polsce swoje działania tymczasowo i incydentalnie; nie działa zatem w sposób zorganizowany i ciągły, i tym samym nie ma potrzeby, by zakładała w naszym państwie oddział; do realizacji usługi eksportowej przedsiębiorca może delegować swoich pracowników i musi uzyskać dla nich zezwolenia na pracę – niezależnie od okresu, na jaki ich wysyła.

[srodtytul]Art. 88a. [Podmiot składający wniosek o zezwolenie na pracę][/srodtytul]

[b]1. Zezwolenie na pracę jest wydawane na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

2. W postępowaniu o wydanie, przedłużenie lub uchylenie zezwolenia na pracę cudzoziemca stroną postępowania jest wyłącznie podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi.[/b]

[b]Komentarz:[/b]

Mimo że zezwolenie na pracę wydaje się dla konkretnego cudzoziemca, to nie on składa wniosek o wydanie tego dokumentu. Zasadniczo robi to podmiot powierzający wykonywanie pracy (firma polska lub zagraniczna), jego pełnomocnik lub osoba upoważniona. Gdy cudzoziemiec ma zostać oddelegowany do Polski, wniosek dostarcza polski przedsiębiorca, u którego usługa ma być wykonywana, albo zagraniczny. Inaczej jest z usługami eksportowymi, bo przy nich wniosek o zezwolenie na pracę składa zagraniczny szef.

> Jeszcze do niedawna wydanie zezwolenia na pracę poprzedzały mozolne i biurokratyczne działania, a procedura związana z wydaniem tego dokumentu dzieliła się na cztery etapy. Najpierw pracodawca składał wniosek o zezwolenie na pracę i czekał na przyrzeczenie na jej wykonywanie. Bez niego obcokrajowiec nie mógł bowiem wystąpić o wizę lub zezwolenie na zamieszkanie. Gdy cudzoziemiec miał dokument legalizujący pobyt w Polsce, pracodawca mógł złożyć resztę wymaganych dokumentów o wydanie dla niego zezwolenia na pracę. Po jego wystawieniu przez wojewodę przedsiębiorca zawierał z cudzoziemcem umowę o pracę lub cywilną.

Od lutego 2009 r. jest prościej i szybciej. Pracodawca nadal składa wniosek o zezwolenie na pracę, a różnica polega na tym, że od razu dostanie ten dokument, nie czekając na przyrzeczenie (tej decyzji już nie ma). Dlatego obecnie zainteresowani angażem obcokrajowców spoza krajów UE lub EOG muszą przejść przez trzy etapy:

Etap 1. składamy wniosek o zezwolenie na pracę

Etap 2. legalizujemy pobyt

Etap 3. zawieramy z cudzoziemcem umowę o pracę lub cywilną

> Wydawanie zezwoleń na pracę w Polsce odbywa się na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=933ED4E94B22A1E1FF151CF3C08B891F?id=299008]rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU nr 16, poz. 84)[/link]. Dzieli ono zezwolenia na pracę na pięć typów:

A – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

B – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przez okres przekraczający sześć miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

C – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym,

D – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, delegowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa),

E – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający trzy miesiące w ciągu kolejnych sześciu miesięcy w innym celu niż wskazane przy typach B – D.

> Do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę należy dołączyć:

- aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sądowego lub innego właściwego rejestru albo wyciąg z ewidencji działalności gospodarczej,

- w przypadku wniosku o zezwolenie typu C, D lub E – dokument z właściwego rejestru potwierdzający status prawny i formę lub charakter działalności prowadzonej przez pracodawcę zagranicznego,

- w przypadku wniosku o zezwolenie typu C – aktualny na dzień składania wniosku odpis z Krajowego Rejestru Sądowego lub innego właściwego rejestru albo wyciąg z ewidencji działalności gospodarczej, dotyczący oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym,

- kopię dowodu osobistego lub kopię wypełnionych stron z danymi z dokumentu podróży, w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest osoba fizyczna,

- kopię umowy spółki – w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, lub kopie aktów notarialnych o zawiązaniu spółki – jeżeli podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest spółka akcyjna w organizacji,

- kopię wypełnionych stron z danymi z dokumentu podróży cudzoziemca, którego dotyczy wniosek,

- kopie dokumentów potwierdzających, że na wykonywanie określonej pracy cudzoziemiec ma zgodę określonego organu,

- kopie dokumentów potwierdzających, że wydanie zezwolenia na pracę nie wymaga testu rynku pracy,

- informację potwierdzającą, że wśród bezrobotnych i poszukujących pracy nie ma osób, które mogłyby pracować na stanowisku, o które ubiega się cudzoziemiec,

- w przypadku wniosku o zezwolenie typu B – kopię zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podmiot powierzający wykonywanie pracy jako podatnika podatku dochodowego od osób prawnych w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku oraz informację o stanie zatrudnienia za okres roku poprzedzającego złożenie wniosku lub informację o posiadanych środkach lub prowadzeniu działań pozwalających na spełnienie w przyszłości odpowiednich warunków finansowych określonych w art. 88c ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia,

- w przypadku wniosku o zezwolenie typu B – informację o stanie zatrudnienia w podmiocie powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi,

- w przypadku wniosku o zezwolenie typu D – kopię umowy, na podstawie której usługa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest świadczona, lub jej fragmentu określającego przedmiot zobowiązań pracodawcy zagranicznego albo określające ten przedmiot oświadczenie pracodawcy zagranicznego, jeżeli umowa nie została jeszcze zawarta, z tym że kopię odpowiedniego fragmentu umowy pracodawca zagraniczny dostarcza niezwłocznie po jej zawarciu,

- kopię dowodu wpłaty, o której mowa w art. 90a ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia,

- kopie dokumentów potwierdzających spełnienie wymagań określonych w odrębnych przepisach, które mogą mieć wpływ na wynik postępowania.

Po analizie złożonego wniosku wojewoda może wystąpić o dodatkowe dokumenty.

Od 1 lutego br. pracodawcy nie muszą zaprzątać sobie głowy świadectwem kwalifikacji, zaświadczeniem o niekaralności oraz dokumentami z ZUS i urzędu skarbowego. Teraz wymagania związane m.in. z niekaralnością podmiot ubiegający się o zezwolenie na pracę dla obcokrajowca potwierdza w specjalnym oświadczeniu. Nie stanowi ono jednak odrębnego dokumentu, ale jest częścią wniosku o wydanie zezwolenia na pracę.

> Pracodawca, który zatrudnia cudzoziemca bez wymaganej dokumentacji, musi się liczyć z grzywną co najmniej 3 tys. zł. Natomiast obcokrajowcowi wykonującemu pracę bez zezwolenia, na innym stanowisku lub w innych warunkach niż określone w zezwoleniu na pracę albo bez wizy lub innego dokumentu legalizującego pobyt grozi minimum 1 tys. zł grzywny. Poza tym za nielegalne wykonywanie pracy grozi deportacja. Zatrudniony cudzoziemiec ma prawo, tak jak pozostali pracownicy, dochodzić roszczeń wynikających ze stosunku pracy przed sądem właściwym dla siedziby firmy.

[srodtytul]Art. 88b. [Podmiot wydający zezwolenie na pracę][/srodtytul]

[b]1. Zezwolenie na pracę jest wydawane przez wojewodę:

1) w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 1 i 2, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi;

2) w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 3, właściwego ze względu na siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany;

3) w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 4, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu, na rzecz którego jest świadczona usługa, a jeżeli podmiot ten ma siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą – ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

4) w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 5, właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. W przypadku zmiany właściwości wojewody ze względu na zmianę siedziby lub miejsca zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, siedziby podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany albo głównego miejsca wykonywania pracy, właściwość wojewody do prowadzenia postępowania o przedłużenie zezwolenia określa się na dzień złożenia wniosku.

3. W przypadku gdy specyfika wykonywanej przez cudzoziemca pracy nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej wykonywania, zezwolenie wydaje wojewoda mazowiecki.[/b]

[b]Komentarz[/b]:

Wniosek o zezwolenie na pracę składamy bezpośrednio do wojewody. Ostatnia nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia zróżnicowała jedynie jego właściwość w zależności od tego, kto się stara o dokument. Wojewoda właściwy ze względu na:

- siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi wydaje zezwolenie za pracę dla członków zarządu spółek kapitałowych albo innych osób prawnych wpisanych do rejestru przedsiębiorców oraz innych cudzoziemców, którzy wykonują pracę w Polsce na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo np. oddział znajduje się w Polsce,

- siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany – wydaje zezwolenie na pracę dla cudzoziemców wykonujących pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanych do Polski na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym,

- siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu, na rzecz którego jest świadczona usługa, a jeżeli podmiot ten ma siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą – ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wydaje zezwolenie na pracę dla obcokrajowców, którzy wykonują pracę w Polsce, realizując usługę eksportową,

- główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – wydaje zezwolenie na pracę dla obcokrajowca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający trzy miesiące w ciągu kolejnych sześciu miesięcy w innym celu niż pełnienie funkcji członka zarządu i realizacja usługi eksportowej.

Uwaga! Wymienione właściwości miejscowe nie mają znaczenia, gdy trudno ustalić główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca. Wtedy zezwolenie na pracę wydaje wojewoda mazowiecki. Ponadto wyjątkowo w województwie mazowieckim wnioski o wydanie zezwolenia na pracę przyjmuje Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie. To jednak nie wynika z przepisów, ale z porozumienia zawartego 1 stycznia 2002 r. między zarządem województwa mazowieckim i wojewodą mazowieckim.

> W komentowanym przepisie przewidziano jeszcze sytuacje, gdy cudzoziemcowi trzeba przedłużyć zezwolenie na pracę, a firma zmienia np. siedzibę. Wówczas właściwość wojewody ustala się na dzień złożenia wniosku.

[srodtytul]Art. 88c. [Przesłanki wydania zezwolenia na pracę][/srodtytul]

[b]1. W przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 1, wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli:

1) wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem, nie będzie niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku;

2) uzyska informację starosty właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy.

2. Informację, o której mowa w ust. 1 pkt 2, starosta wydaje w terminie:

1) nie dłuższym niż siedem dni od dnia złożenia oferty w powiatowym urzędzie pracy, jeżeli z analizy rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy nie wynika możliwość zorganizowania rekrutacji;

2) nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia oferty w przypadku organizowania rekrutacji wśród bezrobotnych i poszukujących pracy.

3. Wojewoda wydaje zezwolenie bez konieczności uzyskania informacji, o której mowa w ust. 1 pkt 2, jeżeli:

1) zawód, w którym cudzoziemiec ma wykonywać pracę lub rodzaj pracy, która ma być mu powierzona, znajduje się w wykazie, o którym mowa w art. 10 ust. 4 pkt 1;

2) wydaje przedłużenie zezwolenia na pracę dla tego samego cudzoziemca i na tym samym stanowisku;

3) brak takiej konieczności wynika z odrębnych przepisów.

4. W przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 2, wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli podmiot, którego członkiem zarządu ma być cudzoziemiec:

1) w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku osiągnął dochód nie niższy niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie w trzecim kwartale roku poprzedzającego złożenie wniosku, ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 90 ust. 7, oraz zatrudnia na czas nieokreślony i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej roku poprzedzającego złożenie wniosku co najmniej dwóch pracowników, którzy nie podlegają obowiązkowi posiadania zezwolenia na pracę, lub

2) wykaże posiadanie środków lub prowadzenie działań pozwalających na spełnienie w przyszłości warunków określonych w pkt 1, w szczególności przez prowadzenie działalności przyczyniającej się do wzrostu inwestycji, transferu technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia miejsc pracy.

5. Wojewoda może, w przypadkach uzasadnionych sytuacją na rynku pracy, ograniczyć w zezwoleniu na pracę zakres wykonywanych przez cudzoziemca zadań do czynności zarządzających i reprezentacji podmiotu. 6. W przypadkach, o których mowa w art. 88 pkt 3 – 5, wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli: 1) wykonywanie pracy przez cudzoziemca będzie odbywało się na warunkach zgodnych z art. 673 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=247A1EFCB31B6633275A1E06942C56F5?id=76037]ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy[/link]; 2) wysokość wynagrodzenia, która będzie przysługiwała cudzoziemcowi za wykonywanie pracy, nie będzie niższa o więcej niż 30 proc. od wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie, ogłaszanej przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 90 ust. 7; 3) pracodawca zagraniczny wskazał osobę przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającą dokumenty potwierdzające wypełnienie obowiązków określonych w pkt 1 oraz 2 i upoważnioną do reprezentowania pracodawcy wobec wojewody oraz organów, o których mowa w art. 88f ust. 3, jeżeli okres delegowania cudzoziemca przekracza 30 dni w roku kalendarzowym. 7. W przypadku złożenia wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na podstawie umowy cywilnoprawnej wojewoda uwzględnia wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy lub przewidywanego okresu wykonywania zobowiązań wynikających z umowy. 8. Wojewoda wydaje zezwolenie na pracę bez uwzględnienia warunków, o których mowa w ust. 1 – 5 i 7, w przypadku cudzoziemca, który: 1) w okresie trzech lat poprzedzających złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę ukończył szkołę lub uczelnię wyższą z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo innego państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej lub 2) przez trzy lata poprzedzające złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na zamieszkanie przebywał legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 110 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach. 9. Jeżeli cudzoziemiec ma wykonywać pracę w związku z realizacją umowy, której przedmiotem jest udostępnienie lub wynajem pracowników przez podmiot z siedzibą w państwie innym niż państwa członkowskie Unii Europejskiej, państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacja Szwajcarska, wojewoda wydaje zezwolenie na pracę w sytuacji, gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi prowadzi działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez oddział, który zgodnie z art. 18 uzyskał wpis do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia. 10. Jeżeli podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest agencja pracy tymczasowej, a zezwolenie dotyczy pracy cudzoziemca w charakterze pracownika tymczasowego, warunki określone w ust. 1 – 3 stosuje się odpowiednio ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy użytkownika.[/b] [b]Komentarz:[/b] Wojewoda dopóty nie wyda zezwolenia na pracę, dopóki nie sprawdzi, czy wynagrodzenie cudzoziemca jest adekwatne do tego, które dostają inni pracujący na porównywalnym stanowisku lub w porównywalnym charakterze. Jeśli chodzi o obcokrajowca, któremu chcemy dać np. część etatu albo zlecenie, bierzemy pod uwagę pensję proporcjonalną do wymiaru czasu pracy lub przewidywanego czasu realizacji zleconych zadań. Swoją decyzję wojewoda warunkuje również tym, czy zarejestrowani bezrobotni są w stanie zaspokoić potrzeby pracodawcy. Informację o tym przekazuje mu starosta. Przed nowelizacją ustawy o promocji zatrudnienia miał na to około 30 dni, a od 1 lutego br. maksymalnie: - siedem dni od złożenia oferty w powiatowym urzędzie pracy, gdy analiza rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy nic nie daje, - 14 dni, gdy taka rekrutacja zostanie zorganizowana. Wydając taką informację, starosta musi: - przyjąć ofertę od podmiotu, który powierza cudzoziemcowi wykonanie pracy; w niej należy wskazać, że informacja od starosty jest niezbędna do wydania zezwolenia na pracę, - zanalizować rejestr bezrobotnych lub poszukujących pracy; jeżeli są wśród nich osoby spełniające wymagania firmy, to starosta organizuje wśród bezrobotnych i poszukujących pracy rekrutację, o czym zawiadamia niezwłocznie potencjalnego pracodawcę, - sprawdzić wysokość proponowanego wynagrodzenia w odniesieniu do wysokości płacy w takim samym lub porównywalnym zawodzie lub rodzaju pracy. > W niektórych sytuacjach wojewoda wydaje zezwolenie na pracę, nie czekając, aż starosta potwierdzi, czy wśród bezrobotnych są odpowiedni kandydaci. Tak wolno mu zrobić, m.in. gdy: - planowana praca dla cudzoziemca figuruje w katalogu zawodów deficytowych, ogłaszanych przez wojewodę w ramach tzw. kryteriów wojewódzkich, - zezwolenie na pracę zostaje przedłużone dla tego samego cudzoziemca i na to samo stanowisko pracy. To nie wszystko. Ma do tego również prawo, jeżeli obcokrajowiec w okresie trzech lat poprzedzających złożenie wniosku o wydanie zezwolenia: – na pracę – ukończył szkołę lub uczelnię wyższą z siedzibą w Polsce albo w innym państwie EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej albo – na zamieszkanie – przebywał u nas legalnie; wyjątek dotyczy osoby zamkniętej w areszcie lub w strzeżonym ośrodku w celu wydalenia (art. 110 ustawy o cudzoziemcach). Wojewoda wydaje wówczas zezwolenie na pracę, nie zwracając uwagi na warunki rynku pracy, w tym wynagrodzenie, zapotrzebowanie na pracę wśród bezrobotnych czy sytuację prawnoekonomiczną osób prawnych. Ponadto od 1 lutego br. wojewoda wydaje zezwolenie na pracę, nie czekając na informację od starosty, m.in. dla obywatela państwa graniczącego z Polską lub z którym Polska współpracuje w zakresie migracji zarobkowych w ramach partnerstwa na rzecz mobilności ustanowionego między krajem i Unią: – wykonującego prace pielęgnacyjno-opiekuńcze lub jako pomoc domowa dla osób fizycznych w gospodarstwie domowym, – pracującego bezpośrednio przed złożeniem wniosku o zezwolenie na pracę przez minimum trzy miesiące dla tego samego podmiotu na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, zarejestrowanego w pośredniaku właściwym dla siedziby lub miejsca zamieszkania składającego oświadczenie, pod warunkiem przedstawienia przez zarejestrowanego oświadczenia i zaświadczenia o zatrudnieniu lub umowy oraz kopii dokumentów potwierdzających opłacanie składek ZUS, o ile były wymagane. Chodzi np. o Ukraińców, którzy mogą pracować w Polsce przez sześć miesięcy w ciągu 12 kolejnych na podstawie wizy z prawem do pracy oraz oświadczenia o zatrudnieniu składanego przez pracodawcę. > Jeśli chodzi o członków zarządu, to wojewoda pozwoli im na pracę w Polsce na podstawie zezwolenia, gdy obcokrajowiec: - w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku osiągnął dochód nie niższy niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz zatrudnia na czas nieokreślony i w pełnym wymiarze czasu pracy, przez co najmniej rok (licząc od złożenia wniosku o wydanie zezwolenia), co najmniej dwóch pracowników, którzy mogą pracować bez zezwolenia na pracę, - wykaże, że spełni te warunki w przyszłości, w szczególności przez prowadzenie działalności przyczyniającej się do wzrostu inwestycji, transferu technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia miejsc pracy. Wymagana kwota (12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) nie jest zatrważająca, bo przykładowo na terenie województwa mazowieckiego wynosi niecałe 49 tys. zł (4047,02 zł x 12). Spełnienie finansowego warunku trzeba wykazać w deklaracji CIT-8. To zeznanie o wysokości uzyskanego w roku podatkowym dochodu lub poniesionej straty przekazujemy do urzędu skarbowego do końca trzeciego miesiąca następującego po roku podatkowym, za który jest ono składane. Dla podatników, dla których rok podatkowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, termin ten mija w ostatnim dniu marca. Wielu z nich, jak zwykle, czeka na ostatni moment. To błąd, szczególnie gdy zależy im na szybkim wydaniu zezwolenia na pracę dla obcokrajowca. > W przypadku usługi eksportowej, delegowania cudzoziemca do pracy w Polsce na okres przekraczający 30 dni oraz na okres przekraczający trzy miesiące w ciągu kolejnych sześciu (patrz komentarz do art. 88 pkt 3 – 5) wojewoda wydaje zezwolenie na pracę, jeżeli pracodawca zapewni cudzoziemcowi minimalne warunki zatrudnienia, jakie przepisy zapewniają osobom delegowanym. Przypominam, że delegowanie to układ trójstronny, w którym uczestniczą: - macierzysty pracodawca, tzw. wysyłający, - pracownik delegowany, - pracodawca, na rzecz którego jest świadczona usługa, tzw. przyjmujący. Kwestie z tym związane reguluje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1996 r. nr 96/71/WE, dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (DzUrz UE z 1997 r. L 18) oraz art. 671 – 673 kodeksu pracy. Zgodnie z wymienionymi aktami prawnymi minimalne warunki zatrudnienia, o których mowa w komentowanym przepisie, dotyczą m.in. - norm i wymiaru czasu pracy oraz okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego, - wymiaru urlopu wypoczynkowego, - minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, - wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, - bezpieczeństwa i higieny pracy, - uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, - zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu. Zwracam uwagę na ust. 6 pkt 2 komentowanego przepisu, czyli 88c ustawy o promocji zatrudnienia. Ustawodawca zastrzega w nim, że wysokość wynagrodzenia, która będzie przysługiwała cudzoziemcowi, nie może być niższa o więcej niż 30 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie, ogłaszanego przez prezesa GUS. Nie chodzi tu o wynagrodzenie przeciętne w gospodarce narodowej, bo jego 30-proc. wartość byłaby niższa od minimalnego wynagrodzenia, a to byłoby sprzeczne z art. 67[sup]2[/sup] k.p. W opisywanym przypadku chodzi o wynagrodzenie w województwie, które np. w mazowieckim obecnie wynosi 4317,75 zł. Zatem minimum, o którym mówi ustawodawca, w tym województwie to równowartość ok. 1295 zł. [srodtytul]Art. 88d. [Wyłączenia przy zawodach regulowanych][/srodtytul] [b]Jeżeli odrębne przepisy uzależniają możliwość zajmowania określonego stanowiska, wykonywania zawodu lub prowadzenia innej działalności od uzyskania zgody właściwego organu, podmiot powierzający wykonywanie pracy jest obowiązany uzyskać taką zgodę przed złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca.[/b] [b]Komentarz:[/b] Dotyczy to zwłaszcza zawodów regulowanych (np. gdy cudzoziemiec musi mieć uprawnienia do wykonywania danego zawodu w Polsce, jak kierowca ciągnika siodłowego) czy też obowiązku przedłożenia WUP w Warszawie koncesji w przypadku prowadzenia działalności wymagającej uzyskania stosownej koncesji. [srodtytul]Art. 88e. [Okres ważności zezwolenia na pracę][/srodtytul] [b]1. Zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż trzy lata i może być przedłużane. 2. W przypadku gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na pracę na okres nie dłuższy niż pięć lat. 3. W przypadku delegowania cudzoziemca przez pracodawcę zagranicznego w celu realizacji usługi eksportowej wojewoda wydaje zezwolenie na pracę na okres delegowania. 4. W przypadkach określonych w kryteriach, o których mowa w art. 10 ust. 3, wojewoda może ograniczyć okres, na który wydaje zezwolenie na pracę. 5. Do przedłużenia zezwolenia na pracę stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wydawania zezwolenia na pracę.[/b] [b]Komentarz:[/b] Zasadniczo od 1 lutego 2009 r. wojewoda wydaje zezwolenie na pracę maksymalnie na trzy lata, na pięć lat dla cudzoziemca pełniącego funkcję członka zarządu w firmie zatrudniającej w dniu złożenia wniosku o zezwolenie powyżej 25 osób oraz na okres delegowania dla obcokrajowców przyjętych w ramach usługi eksportowej. Przed tą datą przepisy nie określały takich terminów, zwykle więc wojewoda udzielał zezwolenia na czas ważności wizy. Zmienił się również czas, na jaki wolno zawierać umowę o pracę lub cywilną z obcokrajowcem. Teraz wyznacznikiem jest okres ważności zezwolenia na pracę. Oznacza to, że cudzoziemiec przestaje być pracownikiem lub zleceniobiorcą w chwili, gdy wydane przez wojewodę zezwolenie na pracę traci ważność. Uwaga! Zasady na razie nie obowiązują, bo do dziś zachowują jeszcze swoją ważność kryteria wojewody mazowieckiego z 2002 r. Wskazany przepis znajdzie zastosowanie dopiero po wejściu w życie nowych kryteriów wojewody. [srodtytul]Art. 88f. [Zakres podmiotowy zezwolenia na pracę][/srodtytul] [b]1. Zezwolenie na pracę jest wydawane dla określonego cudzoziemca. Zezwolenie na pracę określa podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca i stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez cudzoziemca oraz okres ważności zezwolenia. 2. Zezwolenie na pracę jest wydawane w trzech egzemplarzach, z których dwa otrzymuje podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi. 3. Na wniosek innego wojewody, naczelnika właściwego urzędu skarbowego, terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, konsula, okręgowego inspektora pracy lub organu Służby Celnej, Straży Granicznej lub policji wojewoda przekazuje kopie wydanych decyzji oraz informacji, o których mowa w art. 88h ust. 1 pkt 7 oraz art. 88i ust. 1 i 2. 4. Minister właściwy do spraw pracy, wojewodowie oraz wojewódzkie i powiatowe urzędy pracy gromadzą i przetwarzają dane dotyczące cudzoziemców, zezwoleń na pracę, kontroli przestrzegania przepisów ustawy i toczących się w tych sprawach postępowań, w zakresie niezbędnym do realizacji przepisów ustawy.[/b] [b]Komentarz:[/b] Kiedyś jeden z czytelników zapytał, czy może przejąć Wietnamczyków z konkurencyjnej firmy, która upada (nie chodziło o transfer w rozumieniu art. 23[sup]1[/sup] k.p.). Odpowiedź brzmi nie, bo jak wskazuje komentowany przepis, zezwolenie na pracę wydaje się na konkretne stanowisko i dla konkretnego pracodawcy. Aby zatem przejąć Wietnamczyków z konkurencyjnej firmy, trzeba wystąpić dla nich o nowe zezwolenia na pracę. Pracodawca musi więc złożyć wniosek, a wojewoda wystawia taki dokument, jeśli pozwala na to okres ważności wizy lub zezwolenia na zamieszkanie tych obcokrajowców. Jeszcze inny przedsiębiorca rozważał, by zgodnie z art. 174[sup]1[/sup] k.p. zatrudnionego cudzoziemca wypożyczyć innej firmie. Przypominam, że kodeks pracy przewiduje, że za pisemną zgodą pracownika wolno udzielić mu urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy. Czas urlopu określają w porozumieniu pracodawcy. Zdaniem ekspertów stosowanie tego przepisu do cudzoziemców jest jednak wątpliwe właśnie dlatego, że wojewoda wystawia zezwolenie na pracę dla konkretnego pracodawcy. A to oznacza, że nowy szef, zatrudniający obcokrajowca na czas określony, powinien uzyskać nowe zezwolenie na pracę. Cytowany przepis k.p. wolno natomiast stosować do Białorusinów, Rosjan i Ukraińców, gdy pracują oni u polskiego pracodawcy bez zezwolenia na pracę przez sześć miesięcy w ciągu 12 kolejnych miesięcy. [srodtytul]Art. 88g. [Prawo do wykonywania czynności prawnych][/srodtytul] [b]1. Zobowiązanie do wykonywania czynności wynikających z umowy cywilnoprawnej lub obowiązek świadczenia pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wygasają, w przypadku gdy cudzoziemiec przestał spełniać warunki określone w art. 87. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, strony zachowują prawo do odszkodowania, jeżeli odmowa lub uchylenie zezwolenia na pracę byto wynikiem niezachowania należytej staranności, o ile przepisy szczególne albo treść umowy nie stanowią inaczej.[/b] [b]Komentarz:[/b] Od lutego 2009 r. jest korzystniej, bo jak wynika z komentowanego przepisu, zobowiązanie do wykonywania czynności z konkretnej umowy wygasa dopiero wtedy, gdy cudzoziemiec przestaje spełniać warunki z art. 87 ustawy, dotyczące posiadania tytułu pobytowego lub zezwolenia. Dzięki temu angaż potrwa nadal, a zatrudniony nie zostanie pozbawiony nagle przywilejów wynikających z kodeksu pracy, a głównie z jego art. 25[sup]1[/sup]. [srodtytul]Art. 88h. [Obowiązki podmiotu zatrudniającego cudzoziemca][/srodtytul] [b]1. Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, od którego jest wymagane posiadanie zezwolenia na pracę, jest obowiązany do: 1) uwzględnienia w umowie z cudzoziemcem warunków, o których mowa w art. 88c, zawartych we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę; 2) dostosowywania, w przypadku, o którym mowa w art. 88c ust. 6, wysokości wynagrodzenia cudzoziemca do aktualnej wysokości miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 90 ust. 7, co najmniej raz w roku; 3) zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca; 4) przekazania cudzoziemcowi jednego egzemplarza zezwolenia na pracę, którego to zezwolenie dotyczy, oraz kopii informacji, o których mowa w art. 88i ust. 1 i 2; 5) informowania cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę, decyzjach o wydaniu, odmowie lub uchyleniu zezwolenia oraz składaniu informacji, o których mowa w art. 88i ust. 1 i 2; 6) zachowania należytej staranności w postępowaniach o zezwolenie i przedłużenie zezwolenia na pracę cudzoziemca; 7) niezwłocznego poinformowania organu wydającego zezwolenie w przypadku niepodjęcia przez cudzoziemca wykonywania pracy w okresie trzech miesięcy od daty rozpoczęcia ważności zezwolenia na pracę lub zakończenia wykonywania pracy przez cudzoziemca wcześniej niż trzy miesiące przed upływem ważności zezwolenia na pracę; 8) udostępnienia podmiotom, o których mowa w art. 88f ust. 3, na ich wniosek dokumentów potwierdzających wypełnienie obowiązków określonych w pkt 1 – 6, sporządzonych w języku polskim lub przetłumaczonych na język polski. 2. W stosunku do cudzoziemca pełniącego funkcję w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji, przepisów ust. 1 pkt 1 – 3 nie stosuje się. 3. W przypadkach, o których mowa w art. 88 pkt 3 – 5, w sytuacji odmowy udzielenia, uchylenia zezwolenia na pracę lub gdy cudzoziemiec przestał spełniać warunki określone w art. 87, podmiot powierzający wykonywanie pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany niezwłocznie odwołać cudzoziemca z delegacji. 4. W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów ust. 1 – 3 podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest obowiązany do: 1) niezwłocznego dokonania czynności, o których mowa w ust. 1 – 3; 2) wypłacenia cudzoziemcowi zaległego wynagrodzenia za okres wykonywanej pracy w wysokości zgodnej z zawartą we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę oraz opłacenia związanych z nim składek na ubezpieczenie społeczne i zaliczek na podatek dochodowy.[/b] [b]Komentarz:[/b] W tym przepisie warto zwrócić uwagę na ust. 1 pkt 3. Ustawodawca wskazuje w nim, że z cudzoziemcem trzeba zawrzeć umowę w formie pisemnej, ale wcześniej (przed jej podpisaniem) trzeba przedstawić mu jej tłumaczenie na język dla niego zrozumiały. To zastrzeżenie wiąże się zapewne z tym, że zasadniczo umowy o pracę zawarte na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sporządzamy po polsku. Wynika tak z art. 8 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=99C959D141FB8BB46F5F616E8E1339C1?id=79664]ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim (DzU nr 90, poz. 999 ze zm.)[/link]. Przepisy zastrzegają zatem dla umów o pracę język polski, ale nie zabraniają, by sporządzać je dodatkowo w wersji obcojęzycznej. Dlatego w praktyce zawiera się kontrakty dwujęzyczne. Dzięki temu obcokrajowiec zapoznaje się swobodnie ze swoimi prawami i obowiązkami. Jeżeli zdarzy się tak, że obcojęzyczna wersja umowy o pracę gwarantuje więcej przywilejów pracowniczych niż polska, to ostatecznie przesądzi o tym sąd pracy. Przesłucha świadków i oceni wolę stron, jaka im przyświecała w chwili składania podpisów. Liczy się również, którą wersję umowy sporządzono wcześniej. Decydując się na dwujęzyczną wersję, powinniśmy zastrzec, że w razie jakichkolwiek rozbieżności wiąże egzemplarz polski. Warto też zaznaczyć, że wszelkie spory na tle umowy rozstrzygają polskie sądy pracy. Pozwala na to art. 32 prawa prywatnego międzynarodowego. Jeżeli natomiast nie dokonały takiego wyboru i nie mają miejsca zamieszkania lub siedziby w tym samym państwie, to stosujemy prawo państwa, gdzie praca jest, była lub miała być wykonywana. Nie wolno też zapominać o art. 12 prawa prywatnego międzynarodowego. Czytamy w nim, że forma czynności prawnej podlega prawu właściwemu dla tej czynności. Jeżeli zatem oświadczenie woli o zawarciu stosunku pracy składamy w Polsce, to stosujemy polskie prawo. Jeżeli na Ukrainie, to ukraińskie. Eksperci podkreślają jednak, że pod pojęciem czynności prawnej nie kryje się język, w jakim sporządzono umowę o pracę, ale przykładowo to, czy ma ona formę pisemną. [srodtytul]Art. 88i. [Ważność zezwolenia na pracę][/srodtytul] [b]1. Zezwolenie na pracę zachowuje ważność w przypadku: 1) gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi zamierza powierzyć mu na okresy łącznie nieprzekraczające 30 dni w roku kalendarzowym wykonywanie pracy o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę, 2) zmiany siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej działania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy przez cudzoziemca, a także przejęcia pracodawcy lub jego części przez innego pracodawcę, 3) przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, 4) zmiany osoby reprezentującej pracodawcę, o której mowa w art. 88c ust. 6 pkt 3 – jeżeli podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonywanie pracy niezwłocznie powiadomił o dokonanej zmianie w formie pisemnej wojewodę, który wydał zezwolenie, oraz pozostają spełnione wymagania określone w art. 88c i 88d, z wyjątkiem art. 88c ust. 1 pkt 2. 2. Zezwolenie na pracę może zachować ważność, w przypadku gdy: 1) cudzoziemiec, w uzgodnieniu z podmiotem powierzającym mu wykonywanie pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie podjął wykonywania pracy w okresie trzech miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę, 2) cudzoziemiec, w uzgodnieniu z podmiotem powierzającym mu wykonywanie pracy, przerwał wykonywanie pracy na okres przekraczający trzy miesiące – jeżeli przyczyna opóźnienia lub przerwy w wykonywaniu pracy jest uzasadniona, a podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca niezwłocznie powiadomił w formie pisemnej o tych sytuacjach wojewodę, który wydał zezwolenie. 3. Jeżeli zmiana, o której mowa w ust. 1, wiąże się ze zmianą organu właściwego do wydawania zezwolenia na pracę, wojewoda, który wydał zezwolenie, przekazuje niezwłocznie po otrzymaniu powiadomienia kopię wniosku i wydanej decyzji wojewodzie właściwemu po zmianie.[/b] [b]Komentarz:[/b] W tym przepisie warto zwrócić uwagę na ust. 1 pkt 1. Wynika z niego, że zezwolenie na pracę zachowuje ważność, gdy cudzoziemiec przez okres nieprzekraczający 30 dni w roku kalendarzowym będzie wykonywał inną pracę niż określona pierwotnie w zezwoleniu. Jest to zatem usprawiedliwiony wyjątek od zasady wymienionej w art. 88f komentowanej ustawy. Ten przepis zastrzega bowiem, że zezwolenie wydaje się na wykonywanie przez cudzoziemca określonej pracy, a to by oznaczało, że wykonywanie pracy innej niż wskazana w tym zezwoleniu jest zabronione i grozi nieważnością tego zezwolenia. Ustawodawca przewidział jednak wyjątek od tej zasady, opisany wyżej. Wskazuje też, że zezwolenie na pracę zachowuje swoją ważność, gdy cała firma lub jej część przechodzi na innego pracodawcę. Chodzi zatem o transfer uregulowany w art. 23[sup]1[/sup] k.p. Wynika z niego, że przejmując zakład pracy, nowy pracodawca nabywa jego majątek oraz zatrudnionych w nim pracowników, stając się z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach prawnych. Transfer może nastąpić w formie umowy kupna-sprzedaży, dzierżawy, prywatyzacji, a nawet poprzez podział spadku i następuje z chwilą faktycznego przejęcia firmy. >Ustawodawca wymienia też sytuacje, w których zezwolenie na pracę może zachować ważność. Nie dzieje się to zatem obligatoryjnie, bo ostateczna decyzja w tej sprawie należy do wojewody. To on rozstrzygnie, czy utrzymać w mocy zezwolenia na pracę w sytuacji, gdy cudzoziemiec mimo wystawionego zezwolenia nie podejmie pracy w ciągu najbliższych trzech miesięcy albo gdy na okres trzech miesięcy przerwał wykonywanie pracy na podstawie zezwolenia. Tutaj ustawodawca też stawia określone warunki. Otóż przyczyny zaistniałych sytuacji muszą być uzasadnione, skonsultowane z podmiotem powierzającym pracę, który o zaistniałych sytuacjach musi niezwłocznie powiadomić wojewodę. Ani przepisy ustawy o promocji zatrudnienia, ani kodeks cywilny nie definiują terminu „niezwłocznie”. Posługując się jednak definicją zawartą w słowniku języka polskiego, można uznać, że o zaistniałych sytuacjach należy poinformować wojewodę jak najszybciej,bez zbędnej zwłoki. [srodtytul]Art. 88j. [Przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę][/srodtytul] [b]1. Wojewoda wydaje decyzję o odmowie wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca, gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi: 1) w toku postępowania: a) złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane lub b) zeznał nieprawdę lub zataił prawdę, albo w celu użycia jako autentyczny podrobił lub przerobił dokument albo takiego dokumentu jako autentycznego używał; 2) nie spełnił wymogów określonych w art. 88c i 88d; 3) prawomocnym wyrokiem sądu został uznany za winnego wykroczenia określonego w art. 120 ust. 3 – 5; 4) w ciągu dwóch lat od uznania za winnego popełnienia czynu, o którym mowa w art. 120 ust. 1, został ponownie uznany za winnego podobnego wykroczenia; 5) jest osobą fizyczną karaną za popełnienie czynu z art. 218 – 221 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2162514A59C825E9FB85F32D425E8F43?id=74999]ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (DzU nr 88, poz. 553, z późn. zm.[/link]); 6) jest osobą fizyczną karaną za popełnienie w związku z postępowaniem o wydanie zezwolenia na pracę, czynu z art. 270 – 275 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, albo jest podmiotem zarządzanym lub kontrolowanym przez taką osobę; 7) jest osobą fizyczną karaną za czyn, o którym mowa w art. 253 § 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny lub w innym państwie na podstawie przepisów protokołu o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniającego konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, albo jest podmiotem zarządzanym lub kontrolowanym przez taką osobę; 8) nie dopełnił obowiązków wynikających z art. 88h ust. 4 lub art. 88i ust. 1 i 2; 9) wnioskuje o wydanie zezwolenia w stosunku do cudzoziemca, który: a) nie spełnia wymagań kwalifikacyjnych i innych warunków w przypadku zamiaru powierzenia wykonywania pracy w zawodzie regulowanym, b) w związku z postępowaniem o wydanie zezwolenia na pracę został ukarany za czyn określony w art. 270 – 275 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. 2. Wojewoda wydaje decyzję o odmowie wydania zezwolenia na pracę również w przypadku, gdy dane osoby, której dotyczy wniosek, zostały umieszczone w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany. 3. Przepisów ust. 1 nie stosuje się w przypadku złożenia wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca, który nie jest osobą odpowiedzialną lub współodpowiedzialną za działania lub zaniechania, stanowiące przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę.[/b] [b]Komentarz:[/b] Wojewoda nie wyda zezwolenia na pracę, m.in. gdy przedsiębiorca: - odmówił bez uzasadnionej przyczyny zatrudnienia osób bezrobotnych lub poszukujących pracy skierowanych przez starostę na stanowisko proponowane cudzoziemcowi, - wnioskuje o wydanie zezwolenia dla cudzoziemca, którego kwalifikacje, umiejętności lub proponowane wynagrodzenie nie są odpowiednie do pracy, którą ma on wykonywać, - zeznał nieprawdę lub zataił prawdę albo w celu użycia za autentyczny podrobił lub przerobił dokument albo takiego dokumentu jako autentycznego używał, - został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za nielegalne zatrudnianie obcokrajowców, - nie wypłacił cudzoziemcowi zaległego wynagrodzenia, - wniosek o wydanie zezwolenia na pracę zawiera nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje albo dołączono do niego dokumenty zawierające takie dane. Uwaga! Dotychczas wojewoda nie wydał zezwolenia na pracę, gdy wcześniej w danej firmie zarejestrowano nielegalne zatrudnienie. Nowe rozwiązania są bardziej liberalne. Odmowa wydania tego dokumentu nastąpi dopiero wtedy, gdy tego typu praktyki nie były jednorazowe. Wojewoda odmówi, gdy w ciągu dwóch lat przedsiębiorca zostanie ponownie ukarany za powierzenie nielegalnej pracy cudzoziemcowi. Analiza zmienionego przepisu nasuwa dwa wnioski. Po pierwsze, jeżeli w ciągu dwóch lat firma dopuści się jednego takiego wykroczenia, to z zezwoleniem na pracę dla innego cudzoziemca nie będzie problemu. Po drugie, można wyobrazić sobie i taką sytuację, kiedy firma świadomie dopuszcza się nielegalnego zatrudnienia co dwa lata. Wtedy blokada związana z wydawaniem zezwoleń na pracę formalnie jej nie dotyczy, bo w ciągu jednego roku wykroczenie tego samego rodzaju popełniła zaledwie raz. Oczywiście nielegalne zatrudnienie cudzoziemców musi być wykryte, a pracodawca uznany za winnego jego popełnienia. [srodtytul]Art. 88k. [Przesłanki uchylenia wydanego zezwolenia na pracę][/srodtytul][b]Wojewoda uchyla wydane zezwolenie, jeżeli: 1) uległy zmianie okoliczności lub dowody, odnoszące się do wydanej decyzji, z zastrzeżeniem art. 88i; 2) ustała przyczyna, dla której zostało udzielone zezwolenie na pracę; 3) otrzymał zawiadomienie, o którym mowa w art. 88h ust. 1 pkt 7, lub sytuacja, o której mowa w art. 88h ust. 1 pkt 7, została ustalona w wyniku przeprowadzonej kontroli; 4) podmiot powierzający wykonywanie pracy nie dopełnił obowiązków, o których mowa w art. 88h ust. 4 lub art. 88i ust. 1 i 2; 5) cudzoziemiec przestał spełniać wymagania, o których mowa w art. 88d; 6) cudzoziemiec przerwał wykonywanie pracy na okres przekraczający trzy miesiące, z zastrzeżeniem art. 88i ust. 2 pkt 2; 7) otrzymał informację, że dane cudzoziemca znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany.[/b] [b]Komentarz:[/b] Wojewoda uchyli wydane zezwolenie, m.in. gdy: - zmieniły się okoliczności i dowody odnoszące się do wydanej decyzji, - ustała przyczyna, z której zezwolenie zostało udzielone, - cudzoziemiec nie podjął pracy w ciągu trzech miesięcy od dnia obowiązywania zezwolenia na pracę lub zakończył ją wcześniej, tj. na trzy miesiące przed upływem ważności tego zezwolenia, albo przerwał pracę na okres trzech miesięcy, - przedsiębiorca nie przekazał cudzoziemcowi jednego egzemplarza zezwolenia na pracę, - dane cudzoziemca znajdują się w rejestrze obcokrajowców, których pobyt na terenie Polski jest niepożądany. [srodtytul]Art. 90. [Przepisy wykonawcze][/srodtytul] [b]1. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia: 1) typy zezwoleń na pracę, 2) tryb postępowania w sprawie zezwoleń na pracę, 3) tryb przeprowadzania przez starostę działań, o których mowa w art. 88c ust. 1 i 2, 4) wzór i tryb przekazywania informacji starosty na temat możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy, 5) wykaz dokumentów, które podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest obowiązany przedstawić w trakcie postępowania, 6) wzory wniosków o wydanie lub przedłużenie zezwolenia na pracę, oświadczeń podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi dotyczących spełnienia wymagań określonych w ustawie, wzory informacji, o których mowa w art. 88h ust. 1 pkt 7 oraz art. 88i ust. 1 i 2, oraz zezwoleń i przedłużeń zezwoleń, które mogą zawierać dane osobowe cudzoziemca oraz podmiotu powierzającego wykonywanie pracy przez cudzoziemca – mając na uwadze specyfikę sytuacji, o których mowa w art. 88, oraz zapewnienie właściwej organizacji postępowania w sprawie wydania i przedłużania zezwoleń na pracę. 2. (uchylony) 3. (uchylony) 4. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, jeżeli przypadki te wynikają z umów i porozumień międzynarodowych, programów szkoleniowych lub doradczych prowadzonych w ramach Unii Europejskiej, specyfiki wykonywanego zawodu, charakteru pracy, a także szczególnego statusu, który był podstawą udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 5. Minister właściwy do spraw pracy może określić, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których zezwolenie na pracę jest wydawane przez wojewodę bez względu na warunki, o których mowa w art. 88c, kierując się szczególnie zasadą wzajemności, specyfiką wykonywanego zawodu lub charakterem pracy. 6. (uchylony) 7. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej według województw w pierwszym i trzecim kwartale danego roku, z wyłączeniem przedsiębiorstw użyteczności publicznej Poczta Polska i Telekomunikacja Polska Spółka Akcyjna. Do obliczenia wysokości przeciętnego wynagrodzenia nie przyjmuje się wypłat z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej oraz dodatkowych wynagrodzeń rocznych dla pracowników jednostek sfery budżetowej. 8. Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji może określić, w drodze rozporządzenia, tryb i warunki techniczne składania i rozpatrywania wniosków w postępowaniach w sprawie udzielenia zezwolenia na pracę dla cudzoziemca za pośrednictwem systemów teleinformatycznych, mając na uwadze zapewnienie efektywności prowadzenia postępowań z udziałem podmiotów krajowych i zagranicznych oraz spójność z systemami, o których mowa w art. 4 ust. 2.[/b] [b]Komentarz:[/b] Szczegółowych informacji związanych z zatrudnieniem cudzoziemców w Polsce należy szukać w rozporządzeniach ministra pracy i polityki społecznej z: - 29 stycznia 2009 r. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=EF41E02C47273AD9D4BA23C13F02990D?id=299011]w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (DzU nr 16, poz. 85)[/link], - z 29 stycznia 2009 r. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2580025AE0B87641FA63BF9ACC15B947?id=299008]w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU nr 16, poz. 84)[/link], - z 17 października 2007 r. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE8E7477CBF7D088B99FE7904F502EC3?id=242467]w sprawie wysokości wpłaty dokonywanej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU nr 195, poz. 1409)[/link], - z 30 sierpnia 2006 r. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DD5FC96ACBF50070431E747D029A32D4?id=183260]w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (DzU nr 156, poz. 1116 ze zm.).[/link] [ramka][b]Jak zatrudnić obcokrajowca bez zezwolenia na sześć miesięcy [/b] [b]Etap 1. Urząd pracy czeka na oświadczenie[/b] Zanim przyjmiemy Ukraińca, potwierdzamy zamiar jego werbunku w powiatowym urzędzie pracy właściwym dla siedziby firmy. W oświadczeniu wpisujemy dane identyfikacyjne swoje i obcokrajowca oraz miejsce i okres zatrudnienia. Nie ma urzędowego wzoru dokumentu; przykładowy opracował resort pracy ([link=http://www.mpips.gov.pl]www.mpips.gov.pl[/link]). Ministerstwo dopuszcza jednak stosowanie innych druków, byle zawierały dane wymagane przez nie i przez przepisy. Z tych ostatnich nie wynika, by oświadczenie było dla nas wiążące. Zarejestrowane oświadczenie przekazujemy cudzoziemcowi, a on składa je w konsulacie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. [b]Etap 2. Czekamy cierpliwie na wizę[/b] Na podstawie złożonego oświadczenia konsul wydaje cudzoziemcowi wizę z prawem do pracy. Może się zdarzyć, że konsulaty, np. na Ukrainie, będą wydawać wizy z dużym opóźnieniem; bywało, że nawet kilkumiesięcznym. Trzeba mieć to na uwadze, bo przez takie sytuacje wydłuży się proces przybycia cudzoziemca do Polski. A to skróci jego pracę w Polsce. W oświadczeniu o zamiarze zatrudnienia obcokrajowca podajemy bowiem, jak długo chcemy z nim współpracować. Konsul wydaje wizę na ten czas, nie uwzględniając tego, że obcokrajowiec dostał dokument z opóźnieniem. Jeżeli zadeklarujemy teraz zatrudnienie Ukraińca od 1 lipca do końca grudnia, to wiza skończy się i tak zgodnie z tym okresem. Korki w konsulatach skracają zatem faktyczny czas pracy cudzoziemca w Polsce. Najlepiej więc, by przedsiębiorcy określali okres zatrudnienia Ukraińca z pewną tolerancją, uwzględniając ewentualne opóźnienie w wydaniu wizy. [b]Etap 3. Podpisujemy umowę[/b] Z obywatelem Ukrainy najlepiej podpisać terminową umowę o pracę: na czas określony lub na czas wykonywania określonego zadania. W tej ostatniej nie określamy daty, do której umowa ma trwać, bo w praktyce obowiązuje do chwili zakończenia zleconej pracy. Przykładowo z Ukraińcem można się umówić, że jego kontrakt obowiązuje do końca sezonu na zbieranie truskawek. Przypominam, że wcześniejsze wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas wykonywania określonego zadania jest dopuszczalne za dwutygodniowym wypowiedzeniem tylko w razie: - ogłoszenia upadłości bądź likwidacji firmy, - redukcji etatów z przyczyn niedotyczących pracownika u zatrudniającego co najmniej 20 osób. Jeżeli natomiast obcokrajowiec ma przez sezon pracować przy zbiorach, a później np. w przetwórni, to od razu możemy z nim zawrzeć umowę na czas określony. Kodeks pracy nie przewiduje żadnego limitu jej obowiązywania. W tym wypadku ogranicza nas jednak ważność wizy lub zezwolenia na pracę. Poza tym czas obowiązywania takiego kontraktu nie może wypaczyć istoty umów terminowych. Przed taką praktyką przestrzega również[b] Sąd Najwyższy w wyroku z 7 września 2005 r. (II PK 294/04[/b]), według którego zawarcie długoterminowej umowy na czas określony z możliwością jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem można zakwalifikować jako obejście przepisów prawa pracy, ich społeczno-gospodarczego przeznaczenia lub zasad współżycia społecznego. Czas trwania umowy okresowej określamy na dwa sposoby: - wskazując konkretny termin, - ustalając zdarzenie, z którego upływem angaż ulega rozwiązaniu. Jeżeli opisywany pracodawca zatrudni i zakłada, że po sezonie przeniesie pracownika do przetwórni, to w umowie o pracę powinien wpisać konkretną datę jej zakończenia. Gdy natomiast cudzoziemiec ma zbierać jedynie maliny, truskawki i porzeczki, to w umowie o pracę wolno wpisać, że przyjmujemy go do zakończenia prac sezonowych i zamknięcia plantacji. Tutaj jednak sprawdzi się umowa na czas wykonywania konkretnego zadania, o czym pisałam wcześniej. Z Ukraińcem nie musimy się rozstawać zaraz po zakończeniu prac sezonowych. Zasadniczo mamy dwie możliwości: - jeżeli wiza kończy się przykładowo w listopadzie, a praca na plantacji owoców z końcem sierpnia, to wolno przenieść Ukraińca na dwa miesiące (wrzesień i październik) np. do produkcji w przetwórni; trzeba mu wtedy zmienić rodzaj wykonywanej pracy za wypowiedzeniem lub porozumieniem zmieniającym, - gdy chcemy go zatrzymać na dłużej niż pół roku, składamy wniosek o zezwolenie na pracę dla niego. [/ramka]