I dlatego też ustawodawca postanowił, że takie osoby nie mogą tracić na wysokości świadczenia przez sam fakt, że miały przerwy w polskim ubezpieczeniu, podlegając jednocześnie ubezpieczeniu społecznemu za granicą.
Ustalając im 10 kolejnych lat kalendarzowych w ostatnim 20-leciu przed rokiem złożenia wniosku o emeryturę, pomija się te lata, w których przez cały rok pozostawały w ubezpieczeniu za granicą. Wskutek takiego wyłączenia podstawa wymiaru świadczenia nadal musi być obliczona z 10 lat kalendarzowych. Ale zamiast lat zagranicznych ZUS uwzględnia wówczas lata pracy w Polsce przypadające bezpośrednio przed lub bezpośrednio po okresie ubezpieczenia za granicą.
Może się jednak zdarzyć, że w ostatnim 20-leciu przypadającym przed rokiem złożenia wniosku o emeryturę, po wyłączeniu pełnych lat ubezpieczenia za granicą brakuje lat pracy w Polsce, aby można było ustalić podstawę jej wymiaru z 10 lat kalendarzowych. W takim przypadku ZUS przyjmuje do ustalenia tej podstawy faktyczną liczbę tych lat.
Korzystne rozwiązanie przewidziane jest też dla osób, które na początku swojej kariery zawodowej pracowały w Polsce, ale później na długie lata wyjechały do pracy za granicę.
Jeśli ubiegają się o polską emeryturę, a w ciągu 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku w ogóle nie były ubezpieczone w Polsce, ZUS ustala im podstawę wymiaru świadczenia z 10 kolejnych lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym po raz pierwszy przystąpiły do ubezpieczenia za granicą.
Przykład
Ubezpieczona, urodzona w marcu 1948 r., w październiku 2010 r. zgłosiła wniosek o przyznanie emerytury. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia wybrała wariant 10 kolejnych lat kalendarzowych z ostatniego 20-lecia przed rokiem zgłoszenia wniosku. W czasie tych 20 lat pracowała w Polsce od 1 stycznia 1994 r. do 31 grudnia 2000 r. oraz od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2009 r. Natomiast od 1 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2002 r. była zatrudniona we Włoszech.
Gdyby lata pracy za granicą nie podlegały wyłączeniu, w każdym z wariantów 10 kolejnych lat ZUS musiałby przyjąć przynajmniej dwa lata z wynagrodzeniem 0 zł. Dzięki wyłączeniu tego okresu podstawa wymiaru emerytury została ustalona z lat poprzedzających pracę zagraniczną i z lat następujących po tej pracy.
Spośród kilku wariantów takiego ustalenia podstawy wymiaru (z lat 1994 – 2000 oraz 2003 – 2005, 1995 – 2000 oraz 2003 – 2006, 1996 – 2000 oraz 2003 – 2007, 1997 – 2000 oraz 2003 – 2008, 1998 – 2000 oraz 2003 – 2009) najkorzystniejszy okazał się ostatni z nich i z jego zastosowaniem ZUS ustalił podstawę wymiaru emerytury.
Przykład
Ubezpieczony urodzony w marcu 1946 r. od razu po ukończeniu 65 lat zgłosił wniosek o emeryturę. Miało to miejsce w marcu 2011 r. W Polsce pracował dopiero od 1 stycznia 2004 r. do czasu przejścia na emeryturę. Wcześniej przez 15 lat był zatrudniony w Belgii.
Jedynym możliwym sposobem ustalenia podstawy wymiaru świadczenia jest w jego przypadku wariant 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatniego 20 lecia – tj. z lat 1991 – 2010. W tym czasie ubezpieczony nie miał jednak przynajmniej 10 lat ubezpieczenia w Polsce.
W związku z tym, ustalając podstawę wymiaru świadczenia, ZUS uwzględnił wynagrodzenia osiągnięte przez wnioskodawcę w okresie faktycznego podlegania ubezpieczeniu w Polsce, tj. z lat 2004 – 2010.
Przykład
Ubezpieczony urodzony w kwietniu 1946 r. tuż po ukończeniu 65 lat w kwietniu 2011 r. zgłosił do ZUS wniosek o emeryturę. Przez ostatnie 20 lat (od 1 stycznia 1990 r.) pracował w Szwecji.
W Polsce był ubezpieczony przed wyjazdem za granicę, tj. w latach 1973 – 1989.
Ustalając podstawę wymiaru emerytury ZUS wyłączył lata pracy za granicą i ustalił tę podstawę z 10 kolejnych lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym przystąpił do zagranicznego ubezpieczenia. Te lata to okres przypadający od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1989 r.
Zarobki uwzględniane w podstawie wymiaru
ZUS uwzględnia przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury wszystkie przychody, od których był obowiązek opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne.
Oprócz tego wliczane są kwoty wypłacone w czasie zwolnień lekarskich lub opieki nad dzieckiem, choć w przypadku gdy przysługują po 31 grudnia 2004 r. – tylko w ograniczonym zakresie.
