Kredyt konsumencki: nowe zasady pożyczek i zakupów na raty

To jednak, jakie uprawnienia ma konsument, zależy od tego, kiedy podpisał umowę. Jeśli przed 18 grudnia, stosowane są zasady określone w ustawie o kredycie konsumenckim z 2001 r., jeśli po 18 grudnia (termin wejścia w życie ustawy wypadł w niedzielę) – właściwe będą już nowe reguły. Określa je ustawa z 12 maja 2011 r. (DzU nr 126, poz. 715 ze zm.).

Istotne – z punktu widzenia konsumenta – jest to, że nową ustawę zobowiązane będą stosować wszystkie instytucje finansowe, a więc nie tylko banki, ale również SKOK-i i parabanki.

Osoby, które zaciągnęły kredyty przed świętami lub zrobiły zakupy na raty, powinny sprawdzić, kiedy umowa została podpisana i czy spełnia wszystkie warunki wymagane przez nowe przepisy.

Konsumencki, czyli jaki

Kiedy można mówić o kredycie konsumenckim? W myśl ustawy przy umowach o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł (poprzednio było to 80 tys. zł) albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż polska (ustawa daje bowiem możliwość zaciągania kredytów w innych krajach Unii Europejskiej).

Za umowę o kredyt konsumencki uważa się umowy: pożyczki, kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego, o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego (jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia), o kredyt (w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia), o kredyt odnawialny.

Za umowę o kredyt konsumencki nie uważa się natomiast umów dotyczących odroczenia terminu spełnienia świadczenia niepieniężnego, którego przedmiotem jest stałe lub sukcesywne świadczenie usług lub dostaw towarów tego samego rodzaju, jeżeli konsument jest zobowiązany do zapłaty za spełnione świadczenie lub dostawę towaru w ustalonych odstępach czasu w trakcie obowiązywania umowy.

Tak jak poprzednio konsument nadal będzie miał możliwość odstąpienia od umowy i to bez podawania przyczyny. Jeśli zatem zaciągnie kredyt, ale rozmyśli się, może się z umowy wycofać. Uprawnienie to nie przysługuje mu jednak bezterminowo a przez ściśle określony czas. Dotychczas mógł odstąpić od umowy w ciągu dziesięciu dni od podpisania umowy, teraz ma 14 dni od dnia jej zawarcia.

Wystarczy, że przed upływem tego czasu złoży pod wskazany przez kredytodawcę lub pośrednika kredytowego adres oświadczenie o odstąpieniu od umowy (przy czym nie musi tego robić osobiście, może je wysłać). Wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy (zawierający jego imię, nazwisko lub nazwę, a także adres zamieszkania lub siedziby) powinien otrzymać od kredytodawcy już przy zawieraniu umowy.

Bez opłat, ale z odsetkami

Konsument nie ponosi oczywiście kosztów związanych z odstąpieniem od umowy (z wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty).

Decydując się na odstąpienie od umowy, zobowiązany jest zwrócić niezwłocznie kredytodawcy kwotę udostępnionego kredytu wraz ze wspomnianymi odsetkami. Powinien to zrobić nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Dniem spłaty kredytu jest dzień przekazania środków pieniężnych kredytodawcy przez konsumenta.

Trzeba też pamiętać, że w przypadku odstąpienia konsumenta, kredytodawcy nie przysługują żadne inne opłaty z wyjątkiem bezzwrotnych kosztów poniesionych na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych.

Zwrot lub zapłata

Od umowy o kredyt konsumencki wolno odstąpić również m.in przy zakupach na raty.

Z ustawy wynika, że jeżeli z umową o kredyt związana jest usługa dodatkowa świadczona przez kredytodawcę lub osobę trzecią – na podstawie umowy między tą osobą a kredytodawcą – w przypadku skorzystania przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy o kredyt – odstąpienie to jest skuteczne także wobec umowy o usługę dodatkową.

W przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy o kredyt wiązany, jeżeli spełnienie świadczenia przez kredytodawcę ma nastąpić na rzecz sprzedawcy lub usługodawcy, od którego konsument nabył towar lub usługę, konsument może odstąpić od umowy przez złożenie kredytodawcy lub pośrednikowi kredytowemu oświadczenia.

W takiej sytuacji sprzedawca lub usługodawca jest zobowiązany do zwrotu kredytodawcy spełnionego na jego rzecz świadczenia. Kredytodawca przedstawia sprzedawcy lub usługodawcy kopię oświadczenia o odstąpieniu od umowy wraz z żądaniem zwrotu kredytu.

Konsument jest zobowiązany do zwrotu kredytodawcy odsetek należnych mu od dnia wydania towaru przez sprzedawcę (lub rozpoczęcia świadczenia usług przez usługodawcę) do dnia złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia złożenia tego oświadczenia.

Gdy towar został wydany konsumentowi przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, a konsument skorzystał z tego prawa, sprzedawca zachowuje roszczenie o zapłatę przez konsumenta ceny, chyba że konsument niezwłocznie zwróci towar, a sprzedawca go przyjmie. W takim przypadku umowa o nabycie towaru wygasa. Warunki dotyczące przyjęcia przez sprzedawcę towaru określa umowa między sprzedawcą a konsumentem. W przypadku umowy o świadczenie usług konsument powinien zwrócić usługodawcy wynagrodzenie za świadczoną usługę.

Oczywiście strony mogą postanowić, że wydanie towaru lub rozpoczęcie świadczenia usługi może nastąpić po upływie terminu odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki.

Przepisy ustanawiają bardzo istotne ograniczenie, o którym warto pamiętać. Otóż zakazane jest uzależnianie prawa do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki od zwrotu towaru przez konsumenta.

Na odległość to nie przeszkoda

Odstąpić wolno również od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, a dodatkowo – do samego odstąpienia od umowy – przepisy ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Odpowiedzialność kredytodawcy ograniczona jest jednak do wysokości udzielonego konsumentowi kredytu.

Jeżeli sprzedawca lub usługodawca nie wykonał lub nienależycie wykonał zobowiązanie wobec konsumenta, a żądanie przez konsumenta wykonania tego zobowiązania nie było skuteczne, konsumentowi przysługuje prawo dochodzenia swoich roszczeń o wykonanie tego zobowiązania od kredytodawcy.

Ważne pojęcia

Konsument – osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Kredytodawca – przedsiębiorca (osoba fizyczna, prawna i jednostka organizacyjna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową), który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu.

Pośrednik kredytowy – przedsiębiorca, inny niż kredytodawca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej uzyskuje korzyści majątkowe, w szczególności wynagrodzenie od konsumenta, dokonując czynności faktycznych lub prawnych związanych z przygotowaniem, oferowaniem lub zawieraniem umowy o kredyt.

Umowa o kredyt konsumencki zawierana na odległość – umowa zawierana z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, o której mowa w ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (DzU z 2000 r. nr 22, poz. 271 ze zm.).

Umowa o kredyt wiązany – umowa o kredyt, z którego jest wyłącznie finansowane nabycie towaru lub usługi na podstawie innej umowy, a obie te umowy są ze sobą powiązane, zgodnie z którymi: – sprzedawca lub usługodawca udziela kredytu konsumentowi na nabycie towaru lub usługi od tego sprzedawcy lub usługodawcy, albo – nabycie towaru lub usługi jest finansowane przez kredytodawcę, który współpracuje ze sprzedawcą lub usługodawcą w związku z przygotowaniem lub zawarciem umowy o kredyt, albo – nabycie towaru lub usługi jest finansowane przez kredytodawcę, a towar lub usługa są szczegółowo określone w umowie o kredyt.