Muzyka poważna 2025. Nowoczesność bywa atrakcyjna

Zwycięstwo chopinowskiej rywalizacji jest przytłaczające. Konkurs śledziło na YouTube 8,5 mln użytkowników, sam finał był odtwarzany 1,5 mln razy. TVP Kultura przyciągnęła 6 mln widzów, na TikToku Konkurs zebrał 90 mln odsłon. Było 35 godzin radiowych podsumowań, komentarzy oraz transmisje przesłuchań. Konkursem żyły wszystkie media i portale, także te plotkarskie.

Raz na pięć lat Chopin wyzwala wielkie emocje oraz lawinę autorytatywnych wpisów w mediach społecznościowych wyrażanych przez osoby, które na co dzień unikają kontaktów z muzyką poważną.  Tej chopinowskiej histerii uległa nawet część poważnych krytyków i krytyczek wieszczących, że Konkurs okazał się najgorszy od lat, a werdykt zawstydzający. To był ten sam ton oburzenia, w jakim lubowały się prawicowe media twierdzące, że Konkurs Chopinowski przestał być naszą narodową imprezą, a laureatów sprzedano niemieckiemu koncernowi.

Eric Lu

Zwycięzca Konkursu Chopinowskiego, Eric Lu

Foto: Krzysztof Szlęzak

Gdy emocje już opadły, można bez narażania się na hejt stwierdzić, że Konkurs 2025 r. stał na wyjątkowo wysokim poziomie. Eric Lu nie był objawieniem, jak to bywało z innymi zwycięzcami, bo dobrze znaliśmy go wcześniej, ale jest pianistą gotowym do grania na estradach świata, podobnie jak Kevin Chen, który przegrał z nim o włos. Objawił się też wyjątkowy talent – 17-letnia Tianyao Lyu, która, gdy nabierze życiowej i artystycznej dojrzałości, ma szansę na wielką karierę.

Tłumy w Operze Leśnej w Sopocie

Wszechobecność Konkursu Chopinowskiego w mediach przyczyniła się do ogromnej fali zainteresowania nim, choć raczej nie przyniesie zwiększenia zainteresowania muzyką poważną. Za to w tych staraniach o nowych jej odbiorców rok 2025 przyniósł inne doświadczenia. Baltic Opera Festival zyskał świetną i bardzo liczną publiczność, mimo że w przeciwieństwie do wielu letnich festiwali nie oferuje klasycznych hitów, lecz repertuar ambitny i trudny, za to w wykonaniu na świetnym poziomie.

Tłumy, jakie w lipcowe wieczory zapełniały ogromną widownię Opery Leśnej w Sopocie na „Salome” Straussa czy na niezwykłej inscenizacji „Pasji według św. Łukasza” Pendereckiego dowodzą, że w walce o widza można odnieść sukces. Łatwiej o to chyba niż o przekonanie innych instytucji w kraju do współpracy z tym festiwalem.

Opera nowa i Opera Narodowa

Innym przykładem wręcz zaskakującego sukcesu była premiera „Najlepszego miasta na świecie” w Operze Narodowej. Pomysł stworzenia dzieła, którego bohaterem byłaby odbudowywana 80 lat temu Warszawa wydawał się wielce ryzykowny. A jednak kompozytor Cezary Duchnowski, librecista Beniamin M. Bukowski i autorka inscenizacji Barbara Wiśniewska stworzyli spektakl atrakcyjny wizualnie, klarowny, wyrazisty i bez okolicznościowych kompromisów lub też czynionych z myślą o pozyskaniu dużej widowni.

Zainteresowanie tą współczesną operą było zaś tak duże, że trzeba było zorganizować dodatkowy spektakl i zapowiedzieć kolejne w następnym sezonie. Wielotysięczną, telewizyjną publiczność zyskał koncert z okazji 200-lecia Teatru Wielkiego w Warszawie, będący przykładem niesztampowego pomysłu na taki jubileusz, który można zamienić w atrakcyjną prezentację masowej widowni tajników sztuki operowej.

Stabilizacja festiwalowa

Generalnie jednak rok 2025 upłynął pod znakiem muzycznej stabilizacji, zwłaszcza życia festiwalowego. Po kilku nieco słabszych edycjach odzyskał formę Wielkanocny Festiwal Beethovenowski, choć nie było na nim światowych orkiestr, za to mądrze ułożony program pod hasłem „Beethoven i wielka poezja”. Również bardziej kameralny tym razem festiwal Chopin i jego Europa okazał się nie tylko interesujący, ale wręcz zaskakujący.

Gwiazdorskich nazwisk nie brakowało na katowickim festiwalu Kultura Natura, ale wszyscy wykonawcy służyli tu najszlachetniejszej muzyce. Wrześniowa, bardzo udana Warszawska Jesień oferowała ogromną różnorodność muzycznych wypowiedzi, które łączył rodzaj refleksji nad dzisiejszym światem. Świetny pomysł na swoje 80-lecie miało Polskie Wydawnictwo Muzyczne, zapraszając do Wrocławia, gdzie w ciągu dwóch dni na 34 koncertach wystąpiło 500 artystów(!).

Wiele ciekawych zdarzeń zaproponowały teatry operowe. Opera Wrocławska pod nowym kierownictwem Agnieszki Franków-Żelaznej wychodzi z kryzysu (zabawny „Straszny dwór”, monumentalny „Don Carlos”), Teatr Wielki w Poznaniu doświadczający wewnętrznych sporów przygotował arcyciekawą prapremierę opery Elżbiety Sikory „Dorian Gray” częściowo rozgrywającą się w wirtualnym świecie (kolejny dowód, że opera współczesna może budzić duże zainteresowanie), a także współczesne odczytanie „Hrabiny” Moniuszki.

„Dorian Gray”, Teatr Wielki w Poznaniu

„Dorian Gray” Elżbiety Sikory, Teatr Wielki w Poznaniu

Foto: Bartek Barczyk

Tradycyjnie już polscy artyści byli obecni w świecie. Jak zawsze wydarzeniem był kolejny album Krystiana Zimermana z muzyką kameralną Brahmsa. Nową płytę wydał też w Deutsche Grammophon Rafał Blechacz – pierwszą w cyklu interpretacji wszystkich mazurków Chopina. Ważną nagrodę ICMA zdobył album „Urlicht” nagrany przez Łukasza Borowicza z Filharmonią Poznańską.

Zagraniczne sukcesy Polaków

Do operowych sukcesów Krzysztofa Warlikowskiego oraz licznej grupy naszych śpiewaków zdążyliśmy się już przyzwyczaić. Do tych, którzy od lat występują na europejskich i amerykańskich scenach, dołączają nowi artyści.